Καλοκαιρινές διαδρομές: Οι βενζίνες του Βόλου – Δρομολόγια μνήμης

καλοκαιρινές-διαδρομές-οι-βενζίνες-τ-454825

Κάθε καλοκαίρι, καθώς ανατρέχουμε νοσταλγικά σε μνήμες άλλων εποχών, δεν γίνεται να απουσιάσει από τη θεματολογία μας η υπενθύμιση πτυχών της δραστηριότητας των μικρών επιβατηγών σκαφών, που εκτελούσαν τα δρομολόγια στα Πευκάκια και τις Αλυκές. Οι βενζίνες, το έχουμε επισημάνει και άλλοτε, αποτελούσαν μια χαρακτηριστική, ζωντανή εικόνα στο λιμάνι του Βόλου τα καλοκαίρια για αρκετές δεκαετίες, εκτός από την ουσιαστική προσφορά τους στη διακίνηση του κόσμου για το καθημερινό του μπάνιο. Η ανεύρεση, στις παλιές τοπικές εφημερίδες, άγνωστου και αξιοπρόσεκτου σχετικού πληροφοριακού υλικού δρομολογεί τη σύνταξη δημοσιευμάτων για τις βενζίνες, με ενδιαφέρουσες καλοκαιρινές αναδρομές.

***

Οι βενζίνες ήταν το απόλυτο μέσο μεταφοράς του κόσμου στις δύο πλησιέστερες ακρογιαλιές του Βόλου, τουλάχιστον ώς τις αρχές της δεκαετίας του ΄50, όταν πλέον παρατηρείται και η οργανωμένη λεωφορειακή σύνδεση στις Αλυκές. Αλλά και κατά τα κατοπινά χρόνια παρέμεναν στη διαρκή προτίμηση του επιβατικού κοινού. Η ευχάριστη θαλασσινή διαδρομή αποτελούσε ένα ιδιαίτερο προνόμιο και αναμφίβολα προτιμούνταν από το «στρίμωγμα» στο αυτοκίνητο. Να σημειωθεί ότι τα Πευκάκια διαχρονικά εξυπηρετούνταν αποκλειστικά από τις βενζίνες. Ως το μοναδικό ή το πλέον περιζήτητο μέσο μεταφοράς, δινόταν πάντοτε από τους ιδιοκτήτες των σκαφών η απαιτούμενη προσοχή στη συστηματική εκτέλεση των δρομολογίων, ώστε να εξυπηρετούνται οι επιβάτες κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ρυθμιζόταν η εκτέλεσή τους στη διάρκεια της ημέρας ανάλογα με την κίνηση, με αντίστοιχη πύκνωση ή αραίωση και μόνο σε ακραίες εξάρσεις προσέλευσης του κόσμου προέκυπταν ταλαιπωρία ή μεγαλύτερη αναμονή. Η έγκριση των δρομολογίων επικυρωνόταν πάντοτε από το Λιμεναρχείο Βόλου, όπως καταμαρτυρούν διαχρονικά οι σχετικές δημοσιεύσεις κάθε καλοκαίρι στον τοπικό Τύπο. Επιβαλλόταν επίσης η ανάρτηση ενημερωτικού πίνακα, τόσο σε εμφανές σημείο της αφετηρίας στην παραλία, όσο και μέσα στα πλεούμενα. Τις Κυριακές, πάντοτε, δεν υπήρχαν καθορισμένες ώρες, αλλά λόγω της αυξημένης επιβατικής κίνησης τα δρομολόγια εκτελούνταν ασταμάτητα, με τις βενζίνες να αναχωρούν αμέσως μόλις γέμιζαν κόσμο.

Βέβαια κάποια παρατράγουδα ή ανωμαλίες στην ομαλή εκτέλεση των δρομολογίων παρατηρούνταν κάποιες φορές, όπως έχουμε μνημονεύσει σε παλιότερα άρθρα μας. Πάντοτε όμως οι καθυστερήσεις ή οι διαρκείς αναμονές ήταν ακούσιες κι οφείλονταν αποκλειστικά στην αυξημένη κορύφωση της προσέλευσης του κοινού, ανατρέποντας κάθε προσπάθεια συντονισμού.

Πολλές φορές οι βενζίνες δούλευαν σε κοινό ταμείο, αλλά τα περισσότερα καλοκαίρια αυτόνομα η κάθε μία, ειδικότερα όταν παρουσιάστηκαν πιο ευμεγέθη σκαριά και υπήρχε η δυνατότητα επιβίβασης μεγαλύτερου αριθμού επιβατών.

Ενίοτε εφαρμοζόταν και η έκδοση εισιτηρίων μετ΄ επιστροφής είτε γιατί τα παλιότερα χρόνια δεν υπήρχε η δυνατότητα άλλου μεταφορικού μέσου, είτε αποβλέποντας στη «δέσμευση» του επιβάτη αργότερα, όταν πύκνωσε και η λεωφορειακή σύνδεση. Το μέτρο χρησιμοποιούνταν και πριν από το 1940, όπως μαθαίνουμε, αλλά προέκυψαν κάποιες ανωμαλίες, που προκάλεσαν την επέμβαση της Λιμενικής Αρχής. Στην εφ. Η Θεσσαλία (1/7/1939) διαβάζουμε: «Η συγκοινωνία διά βενζινακάτων. Ανακοινούται εκ του Λιμεναρχείου ότι λόγω σημειωθέντων ατόπων, απηγορεύθη εις τους εκτελούντας την συγκοινωνίαν Πευκακίων και Αλυκών διά βενζινακάτων η έκδοσις εισιτηρίων μετ΄ επιστροφής».

Μεταπολεμικά η κίνηση παρουσιάζεται ιδιαίτερα αυξημένη κατά τις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60. Στο ξεκίνημα κάθε θερινής περιόδου ανακοινώνονται στον Τύπο τα δρομολόγια, όπως και οι διαφοροποιήσεις τους, αν αυτό επιβαλλόταν, στη συνέχεια. Η πύκνωσή τους γίνεται καταφανής με την ταυτόχρονη αύξηση του αριθμού των σκαφών. Ενδεικτικά παραθέτουμε τη δημοσίευσή τους στις 12/7/1962 (εφ. ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ), που εκτός από τις ώρες των εκατέρωθεν αναχωρήσεων, γνωστοποιούνται και οι έλεγχοι καταλληλότητας των σκαφών. Πράγματι ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες σχετικά με την εκτέλεση των δρομολογίων, όπως και οι οδηγίες για τους επιβάτες: «Η εξυπηρέτησις των λουομένων με τα σκάφη Πευκακίων και Αλυκών. Τα καθορισθέντα δρομολόγιά των. Υπό του Λιμεναρχείου εγένετο επιθεώρησις όλων των πετρελαιοκινήτων, τα οποία εκτελούν συγκοινωνίας Πευκακίων, Αλυκών και Σουτραλί, προς εξυπηρέτησιν των λουομένων. Εκ της επιθεωρήσεως αυτής διεπιστώθη ότι τα σκάφη της ανωτέρω κατηγορίας έχουν τα απαιτούμενα εφόδια, διά την ασφάλειαν και την εξυπηρέτησιν των επιβατών. Επίσης υπό του Λιμεναρχείου καθωρίσθη ο αριθμός των επιβατών, τους οποίους δύναται έκαστον σκάφος να μεταφέρη. Η τήρησις της υποχρεώσεως αυτής θα ελέγχεται μετ΄ αυστηρότητος υπό των λιμενικών οργάνων, τα οποία σημειωτέον εποπτεύουν τόσο τον λιμένα μας, όσο και τας αποβάθρας Πευκακίων και Αλυκών, διά την κανονικήν επιβίβασιν και αποβίβασιν των λουομένων…».

Για να μην παραθέτουμε λεπτομερώς τις ώρες, θα αναφέρουμε μόνο πως παρατηρείται η ανάλογη αύξηση και μείωση των δρομολογίων κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανάλογα με τον βαθμό της κίνησης. Στα Πευκάκια υπήρχαν και βραδινά δρομολόγια, με την τελευταία αναχώρηση για Βόλο να πραγματοποιείται την προχωρημένη ώρα …11:00 μ.μ.! Εως τότε είχαν τη δυνατότητα να διασκεδάσουν οι ξενύχτες της εποχής! Στις Αλυκές τα δρομολόγια περατώνονταν αργά το απόγευμα, σύμφωνα με την ανακοίνωση, αλλά απ΄ όσο γνωρίζω εκτελούνταν κι έκτακτα, βραδινά ή νυχτερινά, κυρίως όταν στα διάφορα κέντρα εμφανίζονταν γνωστά ονόματα του τραγουδιού ή υπήρχαν ενδιαφέροντα μουσικά προγράμματα.

Και συνεχίζει η ανακοίνωση: «Τας Κυριακάς λόγω της παρουσιαζομένης μεγάλης κινήσεως, θα εκτελούνται δρομολόγια, ευθύς ως θα συμπληρούται ο κεκανονισμένος αριθμός επιβατών. Τα ως άνω δρομολόγια θα ισχύσουν μέχρι 31 Αυγούστου. Ολα τα σκάφη των ανωτέρω τοπικών γραμμών έχουν ανακαινισθή και εξυπηρετούν κατά τον καλύτερο τρόπο τους λουομένους. Εις την εξυπηρέτησιν των επιβατών συντελούν και τα λιμενικά όργανα, τα οποία υπό την εποπτείαν του λιμενάρχου κ. Σκιαδά και του υπολιμενάρχου κ. Λαϊνη, συμβάλλουν εις την εξυπηρέτησιν των λουομένων, ιδίως κατά τας ημέρας και ώρας της ηυξημένης επιβατικής κινήσεως».

***

Πόσες και ποιες ήταν συνολικά οι βενζίνες στη διάρκεια της παρουσίας τους στο λιμάνι του Βόλου από τις αρχές της δεκ. του ‘20 έως τα μέσα της δεκ. του ‘80.Το παραπάνω ερώτημα, που τέθηκε από φίλους και αναγνώστες, οπωσδήποτε απασχολεί και τον γράφοντα, αλλά είναι μάλλον αδύνατο να απαντηθεί πλήρως. Εκείνο που γνωρίζουμε από προφορικές μαρτυρίες είναι ο μέγιστος αριθμός τους, από τις αρχές της δεκ. του ‘50 έως τα μέσα και πλέον της επόμενης, που κυμαίνονταν από 13 έως 17 συνολικά πλεούμενα. Αντίθετα, προπολεμικά δεν πρέπει να ήταν παραπάνω από 10. Υπήρχαν σκάφη με πολυετή παρουσία, όπως και άλλα που δρομολογήθηκαν για ένα καλοκαίρι και μόνο, οπότε αυτό καθιστά δύσκολη την πλήρη καταγραφή των σκαφών. Στην εφ. ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (25/8/1954),σε σχετικό δημοσίευμα μνημονεύονται τα ονόματα των 15 σκαφών (7 στις Αλυκές, 8 στα Πευκάκια), που υπήρχαν τότε, μαζί με εκείνα των ιδιοκτητών τους. Ομοίως στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ της 12ης/6/1956 αναφέρεται ότι στα 13 υπάρχοντα σκαριά θα προσθέτονταν εκείνη τη χρονιά άλλα 3, σύνολο 16. Επίσης σε αντίστοιχο δημοσίευμα του 1953 ο αριθμός των βενζινακάτων κυμαινόταν γύρω στις 15. Τόσο προπολεμικά, όσο και μεταπολεμικά υπάρχουν μεμονωμένες ανακοινώσεις δρομολογίων διαφόρων βενζινακάτων, απ’ όπου πληροφορούμαστε τα ονόματά τους. Επισημαίνονται όμως και άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Σε πίνακα του λαϊκού ζωγράφου Νίκου Χριστόπουλου απεικονίζονται οι βενζίνες του Βόλου το 1936. Σε αυτόν παρουσιάζονται 12 σκάφη, από τα οποία τα δύο είναι ιδιωτικά. Από τις 10 βενζίνες, οι 9 φέρουν τα ονόματά τους. Επίσης σε άλλο πίνακα του ίδιου καλλιτέχνη (1959) απεικονίζονται συνολικά 14 βενζίνες, από τις οποίες οι 7 δίχως όνομα.

Από τις παραπάνω πηγές, αλλά και προφορικές καταθέσεις ιδιοκτητών ή εργαζόμενων στις βενζίνες κυρίως στη δεκαετία του ’50 και του ΄60 ή και τις προσωπικές εμπειρίες του γράφοντα από το 1971 και δώθε, εντοπίζονται τα εξής ονόματα βενζινών, τα οποία παραθέτουμε με αλφαβητική σειρά: Αγγελική, Αγία Παρασκευή, Αγιος Γεώργιος, Αγιος Νικόλαος (2 σκάφη), Αγιος Σπυρίδων, Αγιος Χριστόφορος, Αδαμάντιος, Αλέκος, Αλκυών, Αντώνιος, Αργοναύτης, Γεροκωστής (ή Γεροκωσταντής), Γεώργιος, Ελβίρα, Ελενα, Ελένη, Ελεν, Ελλη, Ηρώ, Ιουλία, Ιωάννης (2 σκάφη), Καλλιόπη (2 σκάφη), Κανάρης, Κωνσταντίνος, Κωστάκης, Μαρία, Μαρμάρω, Μιλτιάδης, Νάρκισσος, Νέα Ερμιόνη, Νεφέλη, Νικόλαος, Νίκος Κ., Παναγής, Σοφία, Σπύρος, Υδρα, Φαραώ, Φώφη, Χρυσαυγή. Από αυτές άλλες διαθέτουν παρουσία δεκαετιών, σε αντίθεση με ορισμένες που καταγράφουν σύντομες δρομολογήσεις.Ο παραπάνω κατάλογος αποτελεί την αρχή μιας προσπάθειας για συγκρότηση ενός όσο το δυνατόν πληρέστερου «μητρώου» των βενζινακάτων του Βόλου.

Με βάση τα έως τώρα στοιχεία μπορούμε με αρκετή βεβαιότητα να πούμε ότι οι βενζίνες συνολικά σε όλα τα χρόνια της δρομολογιακής παρουσίας τους έφθασαν σίγουρα τις 50 και μάλλον ξεπέρασαν αυτό το νούμερο. Κάθε πρόσθετη πληροφορία καλοδεχούμενη.

Και με τούτα το σημερινό δρομολόγιο μνήμης με τις βενζίνες του Βόλου έφθασε στο τέλος της διαδρομής του.

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου