Βρισκόμαστε πλέον στην τελική ευθεία για τη διενέργεια των αυτοδιοικητικών εκλογών, που πραγματοποιούνται ταυτόχρονα με τις ευρωεκλογές.
Με αφορμή λοιπόν τις αναμετρήσεις των υποψηφίων θα επιχειρήσουμε σήμερα μια συνοπτική αναδρομή στους δημάρχους, που διαχειρίστηκαν τις τύχες τούτης εδώ της πόλης από το 1881 έως σήμερα, μαζί με κάποιες σύντομες αναφορές και επισημάνσεις.
***
Θα ήταν, αν θυμάμαι καλά, κάπου γύρω στα 1990, όταν για τις ανάγκες των πρώτων ερευνητικών μου ενασχολήσεων αναζητούσα πληροφορίες για τις θητείες κάποιων δημάρχων του Μεσοπολέμου. Ζήτησα τη συνδρομή του Δημήτρη Σιάτρα, διευθυντή του Δήμου Βόλου τότε, αλλά και προέδρου της Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών, ο οποίος μου έθεσε υπόψη έναν χειρόγραφο κατάλογο, που είχε συντάξει ο ίδιος, με όλους τους δημάρχους Παγασών (Βόλου) από το 1881 έως εκείνη την εποχή, με τη διάρκεια της θητείας του καθενός, προσθέτοντας όπου επιβάλλονταν κάποιες απαραίτητες διευκρινίσεις. Με τη συγκατάθεσή του τον αντέγραψα τότε, ως ιδιαίτερα χρήσιμο βοήθημα. Ετσι ακριβώς παρατίθεται πιο κάτω με την προσθήκη των τελευταίων δημάρχων ώς τις μέρες μας:
Καρτάλης Γεώργιος 2/11/1881 έως 30/9/1891
Τοπάλης Αλέξανδρος 1/10/1891 έως 31/11/1895
Αργύρης Ιωάννης 1/12/1895 έως 31/11/1899
Γεωργιάδης Νικόλαος 1/12/1899 έως 30/9/1907
Καρτάλης Ιωάννης 1/10/1907 έως 20/6/1908 (πέθανε δήμαρχος)
Π. Σαράτσης – Ι. Γκλαβάνης 21/6/1908 έως 31/8/1908 (δημαρχούντες)
Γκλαβάνης Κων/νος 1/9/1908 έως 24/10/1925 (με δημαρχούντες για τα διαστήματα που τέθηκε εκτός υπηρεσίας τους Π. Σαράτση, Β. Παπαϊωάννου και Δ. Κουκιάδη)
Σπυρίδης Σπύρος 25/10/1925 έως 3/8/1929
Καρτάλης Κων/νος 4/8/1929 έως 19/3/1933 (πέθανε δήμαρχος)
Αντωνόπουλος Ιωάννης 20/3/1933 έως 12/4/1934 (δημαρχών)
Σπυρίδης Κων/νος 13/4/1934 έως 8/7/1938
Σαράτσης Νικόλαος 9/7/1938 έως 21/4/1944
Χατζηκωνσταντίνου Π. 22/4/1944 έως 6/5/1944 (δημαρχών)
Παπασακελλαρίου Θρ. 7/5/1944 έως 20/10/1944
Κονταράτος Ιωάννης 21/10/1944 έως 12/2/1945
Παπαγεωργίου Νικόλαος 13/2/1945 έως 19/10/1945
Κοντοστάνος Γεώργιος 20/10/1945 έως 25/5/1946
Ζησάκης Ζήσης 26/5/1946 έως 14/8/1950
Τζίκας Θεόφιλος 10/8/1950 έως 19/9/1950
Δάρας Κων/νος 20/9/1950 έως 15/1/1951
Βουγάς Παναγιώτης 16/1/1951 έως 31/5/1951
Κοντοστάνος Γεώργιος 1/6/1951 έως 4/2/1955
Καρτάλης Γεώργιος 5/2/1956 έως 31/7/1956
Στουρνάρας Αριστείδης 1/2/1956 έως 27/4/1956 (δημαρχών).
Κλαψόπουλος Θεόδωρος 28/4/1956 έως 10/5/1959
Κονταράτος Ιωάννης 11/5/1959 έως 15/8/1964
Κλαψόπουλος Θεόδωρος 16/8/1964 έως 16/8/1967
Σάρος Γεώργιος 17/8/1967 έως 20/8/1972
Καλούσης Ιωάννης 21/8/1972 έως 26/1/1973 (αντιδήμαρχος)
Παπαθανασίου Απόστολος 27/1/1973 έως 15/9/1974
Τσιάμης Δ. (πρωτοδίκης) 19/9/1974 έως 31/5/1975
Κλαψόπουλος Θεόδωρος 1/6/1975 έως 31/12/1978
Κουντούρης Μιχάλης 1/1/1979 έως 31/12/1990
Πιτσιώρης Δημήτρης 1/1/1991 έως 31/12/1998
Κουντούρης Μιχάλης 1/1/1999 έως 8/5/2000
Μήτρου Κυριάκος 8/5/2000 έως 31/12/2006
Βούλγαρης Αλέκος 1/1/2007 έως 31/12/2010
Σκοτινιώτης Πάνος 1/1/2011 έως 1/9/2014
Μπέος Αχιλλέας 1/9/2014 έως —-
Στον παραπάνω κατάλογο απαριθμούνται όλοι οι δήμαρχοι της πόλης, αιρετοί, διορισμένοι, υπηρεσιακοί και αναπληρωτές – δημαρχούντες. Τμήμα του καταλόγου (ώς το 1955) εμπεριέχεται στη μελέτη του Δημ. Σιάτρα «Ο Δήμος Παγασών (Βόλου) 1981 – 1954», που δημοσιεύεται στο Αρχείο Θεσσαλικών Μελετών, τόμος 14ος, Βόλος 2005, σελ. 195 – 218.
***
Αν να εστιάσουμε την προσοχή μας περισσότερο σε ορισμένες πτυχές αυτής της πορείας των 138 χρόνων στα δημοτικά δρώμενα, διακρίνουμε τις έξης περιόδους:
1) Από το 1881 ώς τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Πρώτος δήμαρχος στον ελεύθερο πλέον Βόλο αναλαμβάνει ο Γεώργιος Καρτάλης, που κατέχει από νωρίτερα το αξίωμα και επανεκλέγεται δύο φορές στα 1883 και 1887. Ακολουθούν ο Αλ. Τοπάλης (1891 – ‘95) και ο Ιωάννης Χατζή – Αργύρης, η θητεία του οποίου συμπίπτει με τα γεγονότα του 1897, για να συνεχίσει μια δημιουργική οκταετία ο γιατρός Νικόλαος Γεωργιάδης. Τον διαδέχεται ο Ιωάννης Καρτάλης, που πεθαίνει προτού συμπληρώσει έναν χρόνο στον δημαρχιακό θώκο. Στις επαναληπτικές εκλογές που διεξάγονται εκτάκτως εκλέγεται ο Κων. Γκλαβάνης. Ως την εκλογή του Ιωάν. Καρτάλη παρατηρείται μια ομαλή ανά τετραετία διαδοχή δημάρχων. Η περίοδος 1908 – 1925 καλύπτεται από την παρουσία, με ενδιάμεσες παύσεις, του Κ. Γκλαβάνη, καθώς συμπίπτει με την ταραγμένη δεκαετία 1912 – 1922 (πόλεμοι, διχασμός, πολιτικές εντάσεις, Μικρασιατική Καταστροφή, προσφυγιά κ.λπ). Στο ίδιο διάστημα παρατηρούνται διαφοροποιήσεις ως προς τον τρόπο εκλογής των δημοτικών αρχών. Σημειώνει χαρακτηριστικά ο Δημ. Σιάτρας στο μελέτημά του που αναφέραμε πιο πάνω: «Λόγω των εθνικών περιπετειών της περιόδου 1912 – 1925, ο ρυθμός διεξαγωγής των δημοτικών και κοινοτικών εκλογών διαταράχθηκε. Οι ορισθείσες για τις 4 – 11 – 1912 εκλογές αναβλήθηκαν με τον νόμο ΔΡΙΖ’ της 1 – 11 – 1912 και διενεργήθηκαν στις 9 – 2 – 1914. Στη συνέχεια διενεργήθηκαν νέες εκλογές στις 25 – 10 – 1925. Μετά το 1914 και μέχρι το 1922 το αξίωμα του δημάρχου καταλαμβανόταν με κυβερνητικό διορισμό, ενώ από το 1922 μέχρι το 1925 ο δήμαρχος εκλεγόταν από το δημοτικό συμβούλιο με εσωτερική εκλογή» (σελ. 201).
2) Περίοδος Μεσοπολέμου.
Από το 1925 ώς το 1929 δήμαρχος είναι ο Σπύρος Σπυρίδης, τον οποίο διαδέχεται ο Κων/νος Καρτάλης (γιος του Γεωργίου), που επίσης πεθαίνει στη διάρκεια της δημαρχίας του, όπως νωρίτερα και ο θείος του Ιωάννης. Για έναν περίπου χρόνο τον αναπληρώνει ως δημαρχών ο Ιωάννης Αντωνόπουλος (1933 – ‘34) για να ακολουθήσει ο έτερος Σπυρίδης, ο Κων/νος που ολοκληρώνει τη θητεία του στα χρόνια του μεταξικού καθεστώτος. Το καλοκαίρι του 1938 διορίζονται νέοι δήμαρχοι, άνευ βέβαια εκλογών, στελέχη κυρίως του καθεστώτος, αφού επιδίωξή του είναι να τοποθετηθούν έμπιστα πρόσωπα σε διάφορες θέσεις εξουσίας. Ετσι στον Βόλο διορίζεται ο Νικόλαος Σαράτσης, που συνεχίζει και στα χρόνια της Κατοχής.
3) Περίοδος πολέμου – Κατοχής.
Ο Ν. Σαράτσης παραμένει δήμαρχος Παγασών ώς τον Απρίλιο του 1944, δηλαδή στο μεγαλύτερο διάστημα της Κατοχής, όπως άλλωστε συνέβη με πολλά στελέχη της 4ης Αυγούστου, που διατήρησαν τις θέσεις τους. Ακολουθούν η ολιγοήμερη αναπλήρωση από τον Παν. Χατζηκωνσταντίνου ως δημαρχούντος και η οδυνηρή περίοδος της σκλαβιάς ολοκληρώνεται με τη παρουσία του Θρασύβουλου Παπασακελλαρίου, ώς τη μέρα της απελευθέρωσης.
4) Μεταπολεμική περίοδος.
Αμέσως μετά την αποχώρηση των κατακτητών, δήμαρχος διορίζεται ο γιατρός Ιωάν. Κονταράτος, τον οποίο διαδέχονται επίσης για ολιγόμηνα διαστήματα ο Ν. Παπαγεωργίου και Γ. Κοντοστάνος, ως προσωρινοί – υπηρεσιακοί δημοτικοί άρχοντες, όπως και στη συνέχεια ο Ζήσης Ζησάκης, που παρέμεινε για τέσσερα και πλέον χρόνια δήμαρχος, σε όλη την ταραγμένη περίοδο του εμφυλίου και που αργότερα διετέλεσε βουλευτής και υπουργός. Ακολουθούν σύντομες θητείες τριών υπηρεσιακών δημάρχων των πρωτοδικών Θ. Τζίκα, Κ. Δάρα και Π. Βουγά, ώσπου εκλέγεται το 1951, στις πρώτες μεταπολεμικές δημοτικές εκλογές, ο Γεώργιος Κοντοστάνος. Τον διαδέχεται ο Γεώργιος Καρτάλης (1955), ο οποίος έπειτα από έναν χρόνο στον Δήμο Βόλου αποσύρεται για τη μετάβασή του στην κεντρική εξουσία και εκλέγεται βουλευτής, αλλά η πολιτική του σταδιοδρομία σταματά με τον πρόωρο θάνατό του σε ηλικία 49 ετών, ενάμισι χρόνο αργότερα (27/9/57). Ορίζεται ως δημαρχών ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Αρ. Στουρνάρας και σε επαναληπτικές δημαιρεσίες εκλέγεται, για πρώτη φορά, ο Θ. Κλαψόπουλος. Αφού τον διαδέχεται ενδιάμεσα ο γιατρός Ιωάν. Κονταράτος (1959 – 1964), επανεκλέγεται στις επόμενες εκλογές, στη δεύτερη θητεία του, που όμως δεν ολοκληρώνεται με την επικράτηση της δικτατορίας.
5) Δικτατορία.
Πρώτος δήμαρχος των απριλιανών ορίστηκε ο Γ. Σάρος, που διένυσε πενταετή παρουσία ώς τον Αύγουστο του 1972. Ο αντιδήμαρχος Ιωάν. Καλούσης παραμένει για μερικούς μήνες ως δημαρχών, έως ότου διοριστεί ο Απ. Παπαθανασίου γνωστός δικηγόρος του Βόλου και καταξιωμένος συγγραφέας, που παρέμεινε ώς τον Σεπτέμβριο του 1974.
6) Μεταπολίτευση.
Από δω και πέρα παρατηρείται η ομαλή διάδοχη ανά τετραετία των δημάρχων. Μετά την κατάρρευση της χούντας αναλαμβάνει ως υπηρεσιακός δήμαρχος ο πρωτοδίκης Τσάμης και στις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές επανέρχεται για τρίτη θητεία ο Θ. Κλαψόπουλος. Ακολουθούν οι τρεις συνεχόμενες τετραετίες του Μιχάλη Κουντούρη και οι δύο του Δημ. Πιτσιώρη. Επανακάμπτει το 1998 ο Κουντούρης, αλλά παραιτείται στις 8/5/2000 και στη θέση του δημάρχου εκλέγεται ο πλειοψηφών σύμβουλος της παράταξης Κυριάκος Μήτρου, που επικρατεί και στις επόμενες εκλογές του 2002. Τον διαδέχεται ο Αλέκος Βούλγαρης (2006) και ακολουθεί ο Πάνος Σκοτινιώτης, ώσπου φτάνουμε το 2014 στον νυν δήμαρχο Αχιλλέα Μπέο, που διεκδικεί την επανεκλογή του. Σε αναμονή λοιπόν της εκλογής του νέου δημάρχου, ετούτη ή την επόμενη Κυριακή, ας προσθέσουμε και τούτο: Οποιος και να ‘ναι θα πρέπει, εκτός των άλλων, να ρίξει μια ματιά στο έργο όλων των προκατόχων του, ώστε να αποκομίσει εμπειρίες από τη θετική τους συμβολή, αλλά και να αποφύγει τα όποια λάθη τους για το καλό του τόπου.
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ
