Ακραία καιρικά φαινόμενα στο Βόλο

Tα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι καταστροφές που συνήθως προκαλούν, παραμένουν, ως ξεχωριστά και δυσάρεστα γεγονότα, χαραγμένα στη μνήμη όσων τα βίωσαν, για ευρύ χρονικό διάστημα. Οι σφοδρές κακοκαιρίες κάθε μορφής δεν συμβαίνουν συχνά, ούτε διαθέτουν κάποια περιοδικότητα, γι΄ αυτό και θεωρούνται ενίοτε σημεία αναφοράς στην ιστορική διαδρομή ενός τόπου, ιδιαίτερα όταν συνοδεύονται από οδυνηρά επακόλουθα.

Ερευνώντας στον τοπικό Τύπο για διάφορα ναυάγια ή άλλα ναυτικά ατυχήματα, διαπιστώνουμε ότι την αιτία σε πολλά από αυτά, αποτέλεσαν οι πρωτόγνωρα δυσμενείς καιρικές συνθήκες , πέρα από τα «συνήθη» όρια.

Ευνόητο λοιπόν τα φαινόμενα αυτά να απασχολούν διαχρονικά την ειδησεογραφία, σε βαθμό ανάλογο του μεγέθους τους, αλλά και των επώδυνων συνεπειών που προκάλεσαν.

Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί και η «θεομηνία» που συνέβη το απόγευμα της Τρίτης 12 Ιανουαρίου 1960 με δυνατό αέρα, βροχή, κόκκινη σκόνη, αλλά και σφοδρή θαλασσοταραχή με παράλληλη αύξηση της στάθμης της θάλασσας (πλημμυρίδα), που προξένησε αναστάτωση και σοβαρές καταστροφές στην περιοχή του Βόλου και της Μαγνησίας γενικότερα.

Το δημοσίευμα της εφ. «Ταχυδρόμος» στις 13/1/1960 περιγράφει διεξοδικά τα γεγονότα της προηγούμενης μέρας. Ο τίτλος του με τον εκτενή υπότιτλο δίνουν συνοπτικά την εικόνα της ξαφνικής κακοκαιρίας , κάτι σαν μπουρίνι μέσα στο καταχείμωνο: «Σφοδρά θαλασσοταραχή χθες εις τον λιμένα Βόλου. Η στάθμη της θάλασσης υπερεκάλυψε το κρηπίδωμα. Πολλαί οικίαι εις το Παλαιόν Λιμεναρχείον και Αγριάν κατεκλύσθησαν από νερά. Τα προσκρούοντα εις τον κυματοθραύστην κύματα εσχημάτιζον στήλην υδάτινην ύψους 10 και πλεόν μέτρων. «Το Κύκνος επόδισεν εις την Σκιάθον. Άγρια ανεμοθύελλα με κόκκινη βροχή εις Πήλιον».

Όπως γίνεται αντιληπτό, τόσο από τον τίτλο, όσο και από τη συνέχεια του ρεπορτάζ, επρόκειτο για εξαιρετικά ισχυρούς νότιους ή νότιους -νοτιοδυτικούς ανέμους που προκάλεσαν δυνατό κυματισμό, υπερκαλύπτοντας το λιμενοβραχίονα.

Η φουρτούνα, σε συνδυασμό με την πρωτοφανή αύξηση της στάθμης της θάλασσας- κάτι που παρατηρείται συνήθως στους νοτιάδες-δημιούργησε μια εφιαλτική κατάσταση στην παραλία του Βόλου και όχι μόνο, αφού ξεπεράστηκαν κατά πολύ τα συνήθη όρια της πλημμυρίδας στην περιοχή. Ασφαλώς το φαινόμενο υπήρξε ιδιαίτερα έντονο, προκαλώντας καταστροφές σε όλο το παραλιακό μέτωπο του Παγασητικού.

Η κακοκαιρία, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ξεκίνησε περίπου στις 1 μετά το μεσημέρι και διήρκεσε με πρωτόγνωρη έξαρση, ως τις 4:30. Το Πήλιο καλύπτονταν από πυκνήν ομίχλην, η οποία είχεν προσλάβει χρυσίζον χρώμα, προφανώς από τα κύματα σκόνης τα οποία εσχημάτιζεν ο πνέων άνεμος»

Η σφοδρότητα του τελευταίου συνοδεύονταν κατά διαστήματα με ραγδαία βροχή, ενώ γίνεται σαφές ότι υπήρξε μεταφορά σκόνης από την Αφρική, όπως συμβαίνει συχνά, καθώς η βροχή έπεφτε κόκκινη. Ίσως η μορφή της κακοκαιρίας να μην συνάδει απόλυτα με την εποχήκαρδιά του χειμώνα- αλλά φαίνεται πως τα ακραία ή παράκαιρα καιρικά φαινόμενα δεν αποτελούν προνόμιο της σημερινής εποχής, όπου βέβαια παρουσιάζονται συχνότερα ,ως απότοκα της κλιματικής διαφοροποίησης.

Τα τερτίπια του καιρού, όταν θυμώνει, προβληματίζουν διαχρονικά.

Στο παραπάνω ρεπορτάζ αναφέρονται αναλυτικά οι ζημιές που προκλήθηκαν σε διάφορα σημεία, τόσο στο Βόλο, όσο και σε άλλες περιοχές.

Το τμήμα της παραλίας από το κτίριο Παπαστράτου, έως τον Άγιο Κωνσταντίνο, όντας εκτός του λιμενοβραχίονα, είχε καλυφθεί από νερά και ήταν αδιάβατο, όπως και η υπόλοιπη προκυμαία. Αλλά και ο ίδιος ο κυματοθραύστης δοκιμάστηκε σοβαρά από τα ογκώδη κύματα, πληρώνοντας το τίμημα του ρόλου του, δηλ. της προστασίας του λιμανιού. Υπέστη κάποια ρήγματα, αλλά περισσότερο επλήγησαν οι εγκαταστάσεις του Ναυτικού Ομίλου Βόλου που υπήρχαν σε αυτόν, όπως και οι φωτεινές διαφημιστικές πινακίδες τις οποίες θα θυμούνται οι παλιότεροι.

Κάποιες βάρκες παρασύρθηκαν και πολλά παραλιακά καταστήματα κινδύνευσαν να κατακλυστούν από τα νερά. Σοβαρά προβλήματα παρουσιάστηκαν με τα πλεούμενα της τοπικής ακτοπλοΐας. Το «Κατερίνα», της γραμμής ΒόλουΒ. Σποράδων, δεινοπάθησε έως ότου καταπλεύσει με ασφάλεια στο λιμάνι, μιάς και ο καιρός το βρήκε στα ανοιχτά του κόρφου. Το Κύκνος δεν μπόρεσε να αποπλεύσει από τη Σκιάθο, προτού παρουσιάσει ύφεση ο καιρός κάτι που έγινε τελικά προς το βράδυ, ενώ και άλλα καταπλέοντα καράβια ταλαιπωρήθηκαν από την φουρτούνα.

Εκτεθειμένο στην ορμή του νοτιά, το παραθαλάσσιο μέτωπο της συνοικίας του Παλιού Λιμεναρχείου- καθώς δεν καλύπτεται από τον λιμενοβραχίονα- δέχτηκε όλη την μανία των κυμάτων και σε συνδυασμό με την πλημμυρίδα (πλήμμα) οι καταστροφές υπήρξαν σημαντικές. Περίπου 40 σπίτια (αναφέρονται ονομαστικά) κατακλύστηκαν από τα νερά, με τους ιδιοκτήτες τους να βρίσκονται σε απόγνωση. Η θάλασσα ξεπηδούσε και μέσα από το σύστημα αποχέτευσης οξύνοντας το πρόβλημα. Για τούτο κι επισημαίνεται για τη συγκεκριμένη συνοικία η αναγκαιότητα προστατευτικών έργων στη συνέχεια του δημοσιεύματος.

Ανάλογη κατάσταση υπήρξε και στην Αγριά, όντας κι αυτή στο «μάτι» του νοτιά, με σημαντικές ζημιές σε παραλιακά καταστήματα, στον περίβολο της εκκλησίας του Αγ. Γεωργίου, αλλά και στο Τελωνείο. Η γραμμή του τρένου Βόλου – Μηλεών, σκεπάστηκε από πέτρες και άλλα φερτά υλικά κι επιστρατεύτηκε ειδικό συνεργείο για τον για τον καθαρισμό της, ώστε να πραγματοποιηθεί – έστω και με καθυστέρηση – το δρομολόγιο του «Μουτζούρη». Στο γειτονικό Σουτραλί όλα τα παραθαλάσσια κτήματα μεταβλήθηκαν σε λίμνη, όπως και στα Πλατανίδια και στο Μαλάκι.

Στο Πήλιο διακόπηκαν επίσης οι συγκοινωνίες και σε συνδυασμό με την «κόκκινη βροχή» για αρκετές ώρες η κατάσταση ήταν εφιαλτική. Ξεχωριστό δημοσίευμα μνημονεύει τις επίσης σημαντικές ζημιές που συνέβησαν στις Αλυκές με τα νερά να κατακλύζουν ολόκληρη σχεδόν την περιοχή λόγω της χαμηλής της θέσης: «Ζημίαι εις παραλιακά κτήματα των Αλυκών από πλημμύρας εξ υπερχειλίσεως της θαλάσσης».

Συνήθως η ακριβέστερη αποτίμηση των ζημιών, έπειτα από ένα τέτοιο συμβάν πραγματοποιείται αφού το φαινόμενο υποχωρήσει πλήρως. Η εφ. Ταχυδρόμος με εκτενές πάλι ρεπορτάζ στις 14/1 /1960 αναφέρεται στις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο και κυρίως στο Σουτραλί και τις Αλυκές: «Ζημίαι εκ της θαλασσίας πλημμυρίδος εις Σουτραλί. Ολόκληρος η παραλιακή έκτασις ήλλαξε μορφήν. Καταστροφαί εις οπωρώνας και εις το Ναυπηγείον.

Ζημίαι εσημειώθησαν και εις Πλατανίδια». Πράγματι εκεί οι καταστροφές υπήρξαν εξαιρετικά σημαντικές, σε περιβόλια, που μεταβλήθηκαν σε λίμνες, αλλά και στα παραθαλάσσια κέντρα όπου διαλύθηκαν οι εγκαταστάσεις τους στην ακτή. Με κίνδυνο της ζωής τους οι ιδιοκτήτες προσπαθούσαν να σώσουν τις περιουσίες τους.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για το Ναυπηγείο που υπήρχε δίπλα από τις εκβολές του Βρύχωνα, πάνω στον κάβο, μιας και η θάλασσα παρέσυρε τα ανελκυσμένα σκάφη: «Σημαντικωτάτας εξ άλλου, ζημίας υπέστη το ναυπηγείον του κ. Αθανασίου Γεωρ. Γιαννούλη, το οποίον ευρίσκεται εις παραθαλασσίαν έκτασιν των Κάτω Λεχωνίων και εις την ανατολικήν όχθην του χειμάρρου Βρύχωνος.

Κατά τη διάρκειαν της πλημμυρίδος τα ύδατα κατέκλυσαν το ναυπηγείον εις το οποίον ευρίσκοντο επί των βάθρων προς επισκευήν πλέον των 10 μικρών και μεγάλων πετρελαιοκινήτων. Εξ αυτών τρία πετρελαιοκίνητα ιδιοκτησίας του κ. Κων. Χριστοπούλου και ένα του κ. Ιωάν. Πετινάρη, μετετοπίσθησαν εκ των βάθρων των και παρ΄ ολίγον να συντριβούν το εν επί του άλλου.

Ευτυχώς, ότι η πλημμυρίς δεν ήτο μεγαλυτέρα και με την πτώσιν της στάθμης των υδάτων τα μεγάλα πετρελαιοκίνητα εκάθησαν επί της άμμου, η οποία επίσης εναπετέθη από τα θαλάσσια νερά εις το ναυπηγείον, εις ύψος 50 εκατοστών, με αποτέλεσμα να υποστούν μόνον μικράς ζημίας.

Μεγάλας ζημίας υπέστησαν αι εγκαταστάσεις του ναυπηγείου , αι οποίαι υπολογίζονται εις άνω των 15 χιλιάδων δραχμών. Εκ των σφοδρών κυμάτων διελύθη η μια εσχάρα ανελκύσεων και καθελκύσεων μεγάλων πετρελαιοκινήτων, ως και εν ζεύγος «βάζια».

Για τις Αλυκές δημοσιεύεται πάλι ξεχωριστό άρθρο, με διεξοδική αναφορά στις ζημιές που υπέστησαν οικίες. Συνολικά 6-7 σπίτια και το κοινοτικό κατάστημα «υπέστησαν καθίζησιν», ενώ πάνω από 20 κατακλύστηκαν από τα θαλασσινά νερά. Το ίδιο συνέβη και σε κτήματα όπου επίσης πλημμύρισαν τα πάντα, κάτι αναπόφευκτο, αφού όλη η περιοχή έχει μηδενικό υψόμετρο.

Ακόμη και σήμερα παρατηρούνται ανάλογα φαινόμενα έπειτα από ραγδαίες νεροποντές. Επισημαίνεται από τότε η εκτέλεση εγγειοβελτιωτικών έργων, ώστε να αποφεύγονται τέτοιες επώδυνες καταστάσεις.

Και στο προηγούμενο, αλλά και το παρόν δημοσίευμα γίνεται ξεχωριστή περιγραφή για τις

καταστροφές που υπέστη η οργανωμένη πλαζ Θεοδώρου, αλλά και τα υπόλοιπα εξοχικά κέντρα. Όλες οι παραθαλάσσιες εγκαταστάσεις της πλαζ διαλύθηκαν, η αποβάθρα παρασύρθηκε από τα κύματα και γενικά η ακτή παρουσίαζε εικόνα βιβλικής καταστροφής, αφού τα υπερυψωμένα φουρτουνιασμένα νερά απείλησαν ακόμη και τα οικήματα.

Οι αρμόδιες αρχές έσπευσαν άμεσα να εκτιμήσουν την κατάσταση, σε όλα τα σημεία, για να εκτελεστούν γρήγορα όλες οι απαιτούμενες ενέργειες αποκατάστασης. Το αίτημα των ενισχύσεων από τους πληγέντες σε Αλυκές και Σουτραλί, πέρα από τις τοπικές αρχές, μεταφέρεται και στην κεντρική εξουσία, με αποστολή τηλεγραφημάτων στα αρμόδια Υπουργεία.

Συμπτωματικά, λίγες μέρες αργότερα, πραγματοποιήθηκε στο Βόλο το Παμπηλιορείτικο Συνέδριο, με σκοπό την αντιμετώπιση των προβλημάτων που βίωναν οι κάτοικοι έπειτα από καταστροφές λόγω καιρικών φαινομένων τα τελευταία χρόνια, και είχαν φθάσει στην απόγνωση. Η πρόσφατη οδυνηρή εμπειρία, πιθανόν να αποτελούσε ένα επιπλέον στοιχείο για παροχή ουσιαστικής βοήθειας.

Τελικά ένα είναι βέβαιο: πως όταν η φύση «θυμώνει» και παρουσιάζονται ακραία καιρικά φαινόμενα ο άνθρωπος, έστω και με την επαγρύπνηση του οργανωμένου κρατικού μηχανισμού αντιμετώπισης, φαίνεται ανήμπορος να αντιταχθεί στην οργή και το ξέσπασμα της. Και ειδικά όταν παρεμβαίνουμε αυθαίρετα σε βάρος της.