Αυξημένος παρουσιάζεται κατά τους χειμερινούς μήνες ο αριθμός των ναυαγίων ή άλλων ναυτικών ατυχημάτων και περιπετειών, ακριβώς λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών που καθιστούν δυσχερή τη ναυσιπλοΐα. Η κακοκαιρία όμως δεν αποτελεί την αποκλειστική αιτία αυτών των επώδυνων περιστατικών, καθώς μπορεί να συμβούν από ανθρώπινο λάθος , εισροή υδάτων, μηχανική βλάβη , πυρκαγιά κι άλλες απροσδόκητες παραμέτρους . Γι’ αυτό και κατά τις άλλες εποχές του χρόνου , ακόμα και το καλοκαίρι με την συνήθη καλοκαιρία, παρατηρούνται ανάλογα φαινόμενα ,πολλές φορές σοβαρά και τραγικά. Άλλωστε τους θερινούς μήνες παρουσιάζονται και απρόσμενα ξεσπάσματα του καιρού (μπουρίνια),όπωςκαι τα αδιάλειπτα μελτέμια τον Αύγουστο , που ταλαιπωρούν τα πλεούμενα στους καλοκαιρινούς πλόες .
Κατά την διερεύνηση των ναυαγίων που συνέβησαν στην περιοχή της Μαγνησίας (Παγασητικός –Αιγαίο-Β.Σποράδες κ.α ), επισημάνθηκαν αρκετά σε καλοκαιρινή περίοδο, ορισμένα από τα οποία είναι ιδιαίτερα οδυνηρά με ανθρώπινες απώλειες ή ακόμη την ολική καταστροφή του άτυχου σκάφους . Οι αιτίες , όπως είπαμε γνωστές και προφανείς : απρόσμενη κακοκαιρία , ανθρώπινη αβλεψία , και άλλοι διάφοροι λόγοι. Καταγράφουμε στο σημερινό μας άρθρο ορισμένα αξιοπρόσεχτα καλοκαιρινά ναυάγια στη διετία 1926-28, μέσα από τις σελίδες της εφ. «Σημαία» .
«ΝΑΥΑΓΙΟΝ ΙΣΤΙΟΦΟΡΟΥ»
Η απώλεια μικρού ιστιοφόρου, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες ,όπου έχασαν τη ζωή τους , ο κυβερνήτης –ιδιοκτήτης μαζί με την γυναίκα του και το μόλις 7 μηνών κοριτσάκι τους , οπωσδήποτε αποτελεί μια απροσδόκητη τραγωδία . Το σκάφος αγνοούνταν για μέρες , ενώ άλλα που παρέπλεαν αρχικά με αυτό, κατάφεραν να φτάσουν στο Βόλο. Η βύθιση πρέπει να έγινε στο δίαυλο του Παγασητικού , χωρίς ν’ αναφέρεται, στο σχετικό δημοσίευμα, κακοκαιρία . Ευρήματα που επέπλεαν , όπως και ένα τιμόνι σκάφους, επιβεβαίωναν μάλλον την τραγική κατάληξη .
Διαβάζουμε για το γεγονός :
«Ο εκπληρών τα Λιμενικά εις Πτελεόνδι΄αναφοράς του προς το ενταύθα Λιμεναρχείον αναφέρει ότι εύρεν εντός της θαλάσσης πηδάλιον αγνώστου ιστιοφόρου. Εγείρονται υπόνοιαι ότι πρόκειται περι ναυαγίου επισυμβάντος εις το ιστιοφόρονΘεοσκέπαστη υπό τον πλοίαρχονΘωμάνΤσαμπούρην . Ούτος το εσπέρας της παρελθούσης Παρασκευής με φορτίονκαυσοξύλωναπέπλευσεν κατευθυνόμενος εις Βόλον . Εντός του ιστιοφόρου είχεν την σύζυγό του Μαρία και κορασίόν του , 7 μηνών . Μετ’ αυτού απέπλευσεν και το ιστιοφόρον του πλοίαρχου Μακρή ,καταπλεύσαν εις Βόλον, ενώ του Τσαπούρηουδαμού ανεφάνη . Εκτός του ανευρεθέντος πηδαλίου ευρέθησαν και άλλα λείψανα ναυαγήσαντος ιστιοφόρου μεταξύ Τρικκέρων –Πτελεού. Εκ της ανευρέσεως των λειψάνων τούτων ενισχύεται η πληροφορία ότι πρόκειται περί του ιστιοφόρου Θεοσκέπαστη .Ο κ. Λιμενάρχης δια τηλεγραφήματός του προς τους υπ’αυτόν Λιμενικούς ζητεί σχετικάς πληροφορίας . Τα πτώματα δεν ανευρέθησανεισέτι».(Σημαία 29/7/26).
Ατυχώς, δεν συναντούμε τις επόμενες ημέρες κάποια πληροφορία στην εφημερίδα Σημαία , σχετικά με το διαφαινόμενο τραγικό συμβάν .Πιθανόν να μάθουμε κάτι περισσότερο αν ανατρέξουμε και σε άλλες εφημερίδες της εποχής (Θεσσαλία, Ταχυδρόμος κλπ). Όλες οι ενδείξεις όμως άφηναν μηδαμινές ελπίδες.
ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΛΕΜΒΟΥ
Δεν είναι απίθανο μια ευχάριστη καλοκαιρινή εξόρμηση να καταλήξει σε τραγωδία , από μία απότομη μεταβολή του καιρού και την πιθανή ολιγωρία των θυμάτων που δεν πρόβλεψαν τις εξελίξεις . Και σε περιοχές εκτεθειμένες στο ανοιχτό πέλαγος – όπως το στενό Σκιάθου-Σκοπέλου που συνέβη το παρακάτω ναυάγιο- οι φουρτούνες είναι συχνές ακόμα και τους θερινούς μήνες κι απαιτείται από τους πλέοντες ιδιαίτερη προσοχή.
Ο συγκεκριμένος δίαυλος παρά το μικρό του εύρος, σε περίπτωση Β-ΒΑ ανέμων μεταβάλλεται σε επικίνδυνο πέρασμα :
«Την παρέλθουσαν εβδομάδα λόγω μεγάλης τρικυμίας μια αλιευτική λέμβος , ης επέβαινον οι Γιαννούλης , Βιτάλης και Κωνστ. Διοσκουράκης ανετράπη μεταξύ Σκιάθου και Γλώσσης (Σκοπέλου ) . Η τύχη των επιβαινόντων αγνοείται μέχρι σήμερον , εκ του γεγονότος όμως ότι η λέμβος ευρέθητετθραυσμένη εις τας ακτάς της Σκοπέλου , συμπεραίνεται ότι ούτοι επνίγησαν» (Σημαία 2/6/27) .
Ούτε κι εδώ υπάρχει επιπλέον πληροφόρηση για την τύχη των αγνοούμενων, ούτε διευκρινίζεται ο λόγος του μικρού ταξιδιού τους, στο μπουγάζι Σκιάθου-Σκοπέλου . Πιθανόν η άτυχη συντροφιά να πήγε για ψάρεμα ή επιχείρησαν να διαπλεύσουν το στενό ,δίχως να προσέξουν τα σημάδια του καιρού.
ΠΡΟΣΑΡΑΞΗ ΑΤΜΟΠΛΟΙΟΥ
Μια σοβαρή περίπτωση με την προσάραξη και ολοκληρωτική καταστροφή του εμπορικού –επιβατικού ατμοπλοίου «Καλλιόπη», καταγράφεται στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1927 , στην περιοχή Νεοχωρίου του ανατολικού Πηλίου .Αιτία του ναυαγίου υπήρξε η σφοδρή θαλασσοταραχή που επικρατούσε και το γέρικο σκαρί(ναυπήγησης του 1875) εξώκειλε σε βραχώδη ακτή στην τοποθεσία Αυλάκι Νεοχωρίου , όπως σημειώνεται στον α’ τόμο του έργου «Τα ναυάγια στις ελληνικές θάλασσες» (σελ. 285) . Το καράβι ταξίδευε από τη Θεσσαλονίκη για τον Πειραιά, με ενδιάμεσο σταθμό στο Βόλο ,μεταφέροντας 45 επιβάτες και 200 τόνους ειδών γενικού εμπορίου . Το ευτύχημα είναι ότι διασώθηκαν όλοι οι επιβαίνοντες καθώς ο καπετάνιος και το πλήρωμα ενήργησαν με ψυχραιμία και εμπειρία κάτω από αντίξοες συνθήκες .
Νά τι σημειώνεται ,ανάμεσα στ’ άλλα ,στο σχετικό δημοσίευμα :
«….. Το ναυάγιον επήλθε λόγω σφοδρότατης ταραχής . Το πλοίον μη δυνάμενον εκ της θυέλλης να κυβερνηθή ευκόλως παρεσύρθη προς την βραχώδη ακτήν την 345 πρωινήνκαι εξώκειλεν . Εκ του κτυπήματος υπέστη σοβαρόν ρήγμα . Άφθονα δε ύδατα ήρχισαν να κατακλύζουν την κύτην του (sic) εις τρόπον ώστε εντός μικρού χρονικού διαστήματος το ατμόπλοιονεβυθίσθη . Ο πλοίαρχος και το πλήρωμα επέδειξαν μέχρι της τελευταίας στιγμής εξαιρετικήνψυχραιμίαν , χάρις εις την οποίαν κατωρθώθη να διεκπεραιωθώσιν εις την ξηράν πάντες οι επιβάται του πλοίου , ήτοι εν όλω 67 πρόσωπα . Μόλις κατέστη προφανής ο κίνδυνος του πλοίου , ο πλοίαρχος εφοδίασε πάντας με σωσίβια . Όταν δε η προσάραξιςεπήλθεν και ήρχισεν η βύθισιςκατεβιβασθήσαν αι λέμβοι εις την θάλασσαν υπό την εποπτείαν των αξιωματικών του πλοίου και συνετελέσθη εντός ¼ της ώρας η σωτηρία του πληρώματος . Ο πανικός των επιβατών ήτο απερίγραπτος , ιδία όταν λόγω της εισροής των υδάτων διεκόπη ο ηλεκτροφωτισμός του πλοίου . Αι γυναίκες εξέσπαζον εις κραυγάς , εδέησε δε να λάβηέντονονστάσιν ο πλοίαρχος δια να τας καθησυχάση . Η «Καλλιόπη» ήτο επιβατικόνατμόπλοιον εκτοπίσματος 800 περίπου τόννων , σιδηρούν παλαιάς όμως ναυπηγήσεως ….»(Σημαία 6/9/1927) .
Στη συνέχεια αναφέρεται η μεταφορά των ναυαγών στο Βόλο και η έλευση ναυαγοσωστικών ρυμουλκών στον τόπο του συμβάντος για τη διάσωση του πλοίου και των εμπορευμάτων . Η ανέλκυσή του όμως θεωρούνταν αδύνατη και ασύμφορη . Το γεγονός απασχολεί και την επόμενη μέρα την τοπική ειδησεογραφία, με τη διεξαγωγή ανακρίσεων από το Λιμεναρχείο Βόλου . Οι επιβάτες προωθήθηκαν στους προορισμούς τους με τα ατμόπλοια Αρκαδία και Αμβρακία , ενώ το αποσταλέν ρυμουλκό επέστρεψε άπρακτο στον Πειραιά , «καθόσον λόγω της σφοδράς θαλασσοταραχής ουδεμίανβοήθειανηδυνήθη να προσφέρη εις το ναυαγήσαν σκάφος , το οποίον κατεστράφη εντελώς υπό της σφοδρότητος των κυμάτων». Η περίπτωση του α/π Καλλιόπη αποτελεί μάλλον το πλέον σοβαρό ναυάγιο πλοίου της ακτοπλοΐας στην περιοχή της Μαγνησίας .
«ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΙΣ ΙΣΤΙΟΦΟΡΟΥ».
Η επικινδυνότητα του φορτίου επιβάλλει αυξημένη προσοχή, ώστε ν’ αποφευχθούν ανεπιθύμητες καταστάσεις με οδυνηρή κατάληξη . Η εκδήλωση πυρκαγιάς σε εύφλεκτα εμπορεύματα είναι πολύ πιθανή όταν δεν τηρούνται στοιχειώδες τουλάχιστον συνθήκες πυρασφάλειας . Το άτυχο ιστιοφόρο «Θρίαμβος», εκτός από τούβλα και κεραμίδια, κουβαλούσε σιτάρι και μπάλες άχυρο,από το Βόλο στη Μυτιλήνη. Κι ενώ εισέπλεε στο στενό Αλοννήσου –Περιστέρας – ίσως για προσωρινή ανάπαυλα του ταξιδιού του – ξέσπασε φωτιά από την πυρακτωμένη εξάτμιση της μηχανής του σκάφους .
Νά τι αναφέρεται στο σχετικό δημοσίευμα :
« ….. Το πυρ καθ’ ομολογίαν του πλοιάρχου μετεδόθη εκ του σωλήνος της εξατμίσεως της μηχανής , διαρραγέντος εις τι σημείον . Δυστυχώς παρά τας προσπάθειας του πληρώματος αποτελούμενου εκ πεντήκοντα (!) ανδρών (σ.σ. μάλλον εννοεί 5) το πυρ δεν κατορθώθη να κατασταλή αφ’ ενός μεν λόγω του καύσωνος και αφ΄ετέρου λόγω της ευφλεκτικότητος του φορτίου . Εκ του πληρώματος ουδείς έπαθε τι. Η προξενηθείσα ζημιά ανέρχεται εις 660 χιλιάδων περίπου δραχμών . Το πλήρωμα απεβιβάσθη εις θέσιν Πατητήρι».( Σημαία 30/8/28).
Το γεγονός μνημονεύει και ο Κώστας Μαυρίκης στο βιβλίο του «Άνω Μαγνήτων Νήσοι»(σελ.277) και σημειώνει πως το σκαρί καταστράφηκε ολοσχερώς ,αλλά οι ιδιοκτήτες του ανέσυραν τη μηχανή του . Για αρκετά χρόνια οι ντόπιοι βουτούσαν και μάζευαν τούβλα και κεραμίδια από το φορτίο του σκάφους για δική τους οικοδομική χρήση .
Εκείνα τα χρόνια τα μέσα πυρασφάλειας, στα μικρά κυρίως πλεούμενα ,ήταν εντελώς υποτυπώδη έως ανύπαρκτα ,γι΄αυτό και παρατηρούνταν συχνά φαινόμενα καταστροφικών πυρκαγιών με τραγικά πολλές φορές αποτελέσματα . Ας ολοκληρώσουμε εδώ – τελευταία Κυριακή του Αυγούστου – τις καλοκαιρινές μας αναδρομές με τούτα τα καλοκαιρινά ναυάγια.
