Γρηγόρης Καρταπάνης: Ναυάγια γύρω στα 1960

γρηγόρης-καρταπάνης-ναυάγια-γύρω-στα-19-525744

Αναρωτιέμαι πολλές φορές μήπως η τακτική δημοσίευση ναυαγίων και γενικότερα ναυτικών περιπετειών ή ατυχημάτων εξελίσσεται σε κουραστική θεματική επανάληψη, που αμβλύνει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Όμως, η θετική ανταπόκριση φίλων τούτης της σελίδας, γνωστών μου και μη, για τα δημοσιεύματα της συγκεκριμένης θεματολογίας και η προτροπή για ανάλογη συνέχεια, ταυτίζονται με τις προτιμήσεις του γράφοντα για τη ναυαγιακή έρευνα της περιοχής της Μαγνησίας και όχι μόνο. Οι ενδιαφέρουσες, αν και τις περισσότερες φορές πικρές, ιστορίες ναυαγίων, συγκινούν κι ελκύουν πάντοτε ακριβώς λόγω του περιεχομένου τους και βέβαια είναι άμεσα συνδεδεμένες με τη διαχρονική ναυτική παράδοση και δραστηριότητα του τόπου μας. Με γνώμονα τις παραπάνω εκτιμήσεις επιχειρούμε ακόμη ένα δημοσίευμα με κάποια νεότερα ναυάγια και ναυτικά ατυχήματα στο ανατολικό Πήλιο και τις Β. Σποράδες, την περίοδο 1958-1962.Τα σχετικά δημοσιεύματα της εφ. Ταχυδρόμος υπήρχαν από χρόνια στο… συρτάρι και είχαν απομείνει ως… υπεράριθμα έξω από παλιότερες αναφορές μας σε περιπτώσεις της δεκαετίας του ’50 και του ’60.

ΒΥΘΙΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΚΙΝΗΤΟΥ

Συνηθισμένα περιστατικά αποτελούν οι βυθίσεις φορτωμένων εμπορικών καϊκιών (πετρελαιοκίνητων). Η καταπόνησή τους στις σφοδρές τρικυμίες, όπως ήταν έμφορτα και δυσκίνητα, πολλές φορές οδήγησε σε ανεπιθύμητη εξέλιξη. Ενδεχομένως να συνέβαλε σε αυτή κάποια βλάβη που οφείλονταν στη παλαιότητα του σκάφους, μιας κι έχουμε κατά καιρούς μνημονεύσει τέτοια συμβάντα. Μικρής χωρητικότητας καΐκια υπέφεραν διανύοντας αποστάσεις σε συνθήκες που υπερέβαιναν τις δυνατότητες και τις αντοχές τους, με ό,τι αυτό συνεπάγονταν. Τα επίπονα ταξίδια αυτών των πλεούμενων συχνά χαρακτηρίζονταν ως άθλος και η ατυχία να βρεθούν σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες ενείχε υψηλό βαθμό επικινδυνότητας.

Χαρακτηριστική, αυτής της κατηγορίας ναυαγίων είναι η παρακάτω περίπτωση, όπου ένα βαρυφορτωμένο πετρελαιοκίνητο βυθίστηκε μεσοπέλαγα, βόρεια της Σκιάθου και στα ανοιχτά των ακτών του Πηλίου τις οποίες προσπάθησε ανεπιτυχώς να προσεγγίσει. Αφού απέφυγε τη κακοκαιρία αρχικά, προέκυψε δεύτερη ατυχία – εισροή υδάτων – που δυστυχώς απέβη μοιραία.

Ο τίτλος του δημοσιεύματος στην εφ. Ταχυδρόμος μας δίνει το στίγμα του συμβάντος: «Πετρελαιοκίνητον με παλαιοσιδηρικά εβυθίσθη τας πρωινάς ώρας της Κυριακής. Το διμελές πλήρωμα διεσώθη δια λέμβου την οποίαν επώλησαν δια να έλθουν εις Βόλον». Δηλαδή, όπως επισημαίνεται και στο τέλος του δημοσιεύματος, που είναι αρκετά αναλυτικό, οι ναυαγοί, έχοντας προφανώς χάσει τα προσωπικά τους αντικείμενα και τα χρήματά τους, πούλησαν τη βοηθητική λέμβο του καϊκιού τους με την οποία διασώθηκαν.

Ας δούμε το κείμενο:

«Τας πρωινάς ώρας της Κυριακής εβυθίσθη εις τα ανοικτά της Σκιάθου το πετρελαιοκίνητον Κυριάκος νηολογίου Χανίων με κυβερνήτη τον Δημ. Βρονταμίδην κάτοικον Κύθνου και ναύτην του Πέτρου Αλαφούζον εν Κύθνου, κάτοικον Περάματος Πειραιώς. Το Κυριάκος κατευθύνετο εις Θεσσαλονίκην μεταφέρον παλαιοσιδηρικά τα οποία είχε φορτώσει εις Πειραιά την παρελθούσα Παρασκευήν. Συνήντησε κατά τον πλούν του σφοδράν θαλασσοταραχήν και ηναγκάσθη να ποδίσει εις Σκιάθον. Απέπλευσεν όμως εκ Σκιάθου την πρωίαν του Σαββάτου συνεχίζον το ταξίδιον του. Περί το μεσονύκτιον όμως το πλήρωμα αντελήφθη ότι το σκάφος ήρχισε να κάνει νερά. Ο κυβερνήτης του ηναγκάσθη τότε να κατευθυνθή προς το Πήλιον με την πρόθεση να το προσαράξει εις αμμώδη ακτή δια να διασώσει τόσο το σκάφος, όσο και τον φορτίον του.

Παρότι όμως δεν υπήρχε σφοδρά θαλασσοταραχή το πετρελαιοκίνητον εξηκολούθει να κατακλύζεται υπό των υδάτων τα οποία δεν επρόφθαναν να βγάλουν η αντλία και η μηχανή του σκάφους. Κατόπιν τούτου οι δύο άνδρες απεφάσισαν και εγκατέλειψαν το πλοίον, επιβιβασθέντες λέμβου αφού εν το μεταξύη μηχανή έπαυσε να λειτουργεί λόγω της εισροής υδάτων εντός αυτής. Οι δύο άνδρες επιβαίνοντες της λέμβου απεμακρύνθησαν περί τα 100 μέτρα οπόθεν παρηκολούθουν τη βύθισιν. Το σκάφος μετά παρόδον 15 λεπτών από της επιβιβάσεώς των εις την λέμβον, εβυθίσθη. Κατά την ώραν της βυθίσεως ευρίσκετο εις απόστασιν 8-10 μιλλίων από τας ακτάς του Ανατολικού Πηλίου και 18 μιλλίων βορείως της Σκιάθου. Οι δύο ναυαγοί δια της λέμβου και υπό μέτριον βορειοδυτικόν ανέμον κατηυθύνθησαν προς τας ακτάς του Πηλίου, όπου τας πρωινάς ώρας της Κυριακής απεβιβάσθησαν εις αμμώδην ακτήν της παραλίας της Αργαλαστής. Επειδή δε είχον βραχεί ήναψαν φωτιά, εξεδύθησαν και ήρχισαν να στεγνώνουν τα ρούχα των. Εις την κατάστασην αυτήν τους ενεύρε ο Θεόδωρος Βούλγαρης κάτοικος Αργαλαστής, ο οποίος τους παρέσχε τας πρώτας βοήθειας και εν συνεχεία τους οδήγησεν εις Αργαλαστήν. Εκείθεν οι ναυαγοί ετηλεφώνησαν εις το Λιμεναρχείον Βόλουκαι ανέφερον τα διαδραματισθέντα. Σημειωτέον ότι η εν λόγω ναυαγοί επειδή εστερούντο παντελώς χρημάτων επώλησαν εις τον Βούλγαρην την λέμβον δια της οποίας διεσώθησαν, αντί 350 δραχμών, μέρος των οποίων διέθεσαν δια την έλευσιν των εις Βόλον. Ούτοι αφίχθησαν εις την πόλιν μας χθες. Υπό του Λιμεναρχείου Βόλου διεξάγονται ανακρίσεις δια τα αίτια του ναυαγίου». (4/1//1958).

Τις επόμενες μέρες δεν παρατίθεται κάποια άλλη πληροφορία σχετικά με το συμβάν.

ΑΝΩΔΥΝΗ ΠΡΟΣΑΡΑΞΗ

Φορτηγό πλοίο αναγκάστηκε να προσαράξει εκούσια, εξαιτίας αβαρίας στα αβαθή του λιμανιού της Σκιάθου. Πιθανόν υπήρξε νωρίτερα κάποια πρόσκρουση που προκάλεσε το αναφερόμενο ρήγμα και την εισροή υδάτων και οδήγησε το καπετάνιο στην ανώδυνη προσάραξη προκειμένου ν’ αποφύγει τα χειρότερα.

Διαβάζουμε σχετικά:

«Αναγκαστική προσάραξις μότορσιπ εις Σκιάθον. Φορτίον και πλήρωμα ουδέν έπαθον.

Κατά τηλεγραφικήν αναφοράν του λιμενοσταθμάρχου Σκιάθου προς το Λιμεναρχείον Βόλου το μ/ς Δημήτριος νηολογίου Πειραιώς υπ. αρ. 1020 και με κυβερνήτη τον Θ. Γκαρτζάνην, προερχόμενον εκ Πειραιώς και κατευθυνόμενον εις Θεσσαλονίκην με φορτίον καυσίμων, λόγω εισόδου υδάτων ενήργησε προχθές αναγκαστικήν προσάραξιν εις τα αβαθή του λιμένος της Σκιάθου. Ως διεπιστώθη, το σκάφος υπέστη ζημίαν εις το αριστερόν πρώραιον τμήμα κάτωθι της υφάλου γραμμής. Κατόπιν του τηλεγραφήματος ο λιμενάρχης Βόλου έδωσε οδηγίες εις τον λιμενοσταθμάρχη Σκιάθου σχετικώς με την προσάραξιν του σκάφους. Το φορτίον του μ/ς ουδέν υπέστη, όπως και το πλήρωμα αυτού». (Ταχυδρόμος 16/1/1960).

Μάλλον δεν επρόκειτο για σοβαρό ατύχημα και το μότορσιπ θα αναχώρησε, αφού έγιναν οι απαραίτητες αποκαταστάσεις των ζημιών, μιας και στη συνέχεια δεν επισημαίνεται κάτι σχετικό στις εφημερίδες.

ΠΡΟΣΚΡΟΥΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΚΙΝΗΤΟΥ

Η τοπική «ναυαγιακή» ειδησεογραφία κάμποσες φορές εμφανίζεται με εκτενή και λεπτομερή ρεπορτάζ, σε αντίθεση με άλλες συνοπτικές αναφορές αντίστοιχων γεγονότων στα προπολεμικά χρόνια, όπως στη περίπτωση του βολιώτικου εμπορικού καϊκιού που ναυάγησε – ευτυχώς δεν καταστράφηκε – στην νησίδα Περιστέρα της Αλοννήσου όταν αναζήτησε απάγκιο μέσα στη σφοδρή κακοκαιρία.

Τα σχετικά δημοσιεύματα είναι διεξοδικά και καλύπτουν πλήρως το συγκεκριμένο ναυτικό ατύχημα:

«Λόγω χιονοθύελλης και θαλασσοταραχής. Ναυάγιον πετρελαιοκίνητου εις την Αλόννησον. Μετέφερε εις Βόλον φορτίον άλατος εκ Λέσβου. Διεσώθη το πλήρωμα του. Προσπάθειαι ανελκύσεως. Είναι το Δημήτριος Φ. 120 τόνων. Ναυάγιον πετρελαιοκίνητου χωρητικότητος 120 τόνων πλήρους φορτίου άλατος έλαβε χώρα τας νυκτερινάς ώρας της Δευτέρας προς Τρίτην πλησίον της Αλοννήσου, λόγω της επικρατούσης μεγάλης θαλασσοταραχής. Κατά τας γνωσθείσας συγκεκριμένας πληροφορίας πρόκειται περί του πετρελαιοκίνητου «Δημήτριος Φ.» νηολογίου Βόλου 33 και ιδιοκτησίας Φάππα, το οποίον εμφόρτον άλατος απέπλευσε προχθές από τον όρμον Καλλονή Μυτιλήνης δια Βόλον. Κατελήφθη όμως καθ’ οδόν υπό της ενσκηψάσης σφόδρας χιονοθυέλλης και θαλασσοταραχής και προ του κινδύνου τον οποίον διέτρεχε, έσπευσεν όταν επλησίαζε προς τας βόρειας Σποράδας, να ποδίσει εις τον όρμον Βασιλικό της ερημονήσου Περιστέρα, πλησίον της Αλοννήσου. Δεν αντελήφθη όμως λόγω της θυέλλης ο κυβερνήτης του πετρελαιοκίνητου τους υπάρχοντες βράχους εις την είσοδο του όρμου, με αποτέλεσμα να προσκρούση εις αυτάς και να υποστή ρήγμα εις τα υφαλά και να εισρέυσουν εντός αυτού, ύδατα. Ήδη το σκάφος παραμένει ημιβυθισμένο εις τον τόπον της προσαράξεως. Εκ του πληρώματος ουδείς έπαθε τι.

Εν τω μεταξύ χθες την πρωίαν κατέπλευσεν εις τον όρμο Βασιλικόν το πετρελαιοκίνητον Κατερίνα, το οποίον ως γνωστόν εκτελεί τη συγκοινωνία Βόλου – Σποράδων, δεν ηδυνήθη όμως να προσφέρη υπηρεσίας. Αντιθέτως το καταπλεύσαν επίσης πετρελαιοκίνητο πλοιοκτησίας αδελφών Καραγιάννη εξ Αλοννήσου, επέτυχε να πλησιάση το προσαράξαν πετρελαιοκίνητον και να καταστή ούτω δυνατή η μεταφόρτωση μέρους του εξ άλατος φορτίου. Συνεργείον προς παροχήν βοήθειας και διάσωσιν του προσαράξαντος σκάφους ανεχώρησεν χθες εντεύθεν. Πάντως το Δημήτριος Φ. διατρέχει άμεσον κίνδυνον βυθίσεως εφόσον δε δεν επιτεύχθη σήμερον η ανέλκυσις, η απώλεια του δέον να θεωρηθεί ως βέβαια, δεδομένου ότι συνεχίζεται η τρικυμία η οποία πλήττει το σκάφος και το απωθή επί των βράχων. Διά την παροχήν ωσαύτως βοήθειας καταπλέει επί τόπου το τρίτον σκάφος ιδιοκτησίας Φάππα. ‘’Ευστάθιος’’». (Ταχυδρόμος 31/1/1962)

Δύο μέρες αργότερα πάλι στην εφ. Ταχυδρόμος, νέο δημοσίευμα αποδίδει ξεκάθαρα την αιτία της προσάραξης «εις έλλειψιν ορατότητος» αναφέροντας στην αρχή του πάνω κάτω τα ίδια με το προηγούμενο, σε ότι αφορά τις συνθήκες του συμβάντος.

Παρακάτω πληροφορούμαστε για τις προσπάθειες αποκόλλησης του ημιβυθισμένου σκάφους και την επιτυχή κατάληξή τους:

«…Την 5ην απογευματινήν εξ άλλου κατέφθασεν και το ‘’Ευστάθιος Φ.’’ κομίζον 5 μεγάλας αντλίας αι οποίαι και εχρησιμοποιήθησαν δια να αποτραπεί η βύθισις του π/κ ‘’Δημήτριος’’. Την 10 πρωινήν της χθες το σκάφος ρυμουλκηθέν παρά του ‘’Ευστάθιος’’ έφθασεν εις τον λιμέναν της Σκιάθου. Εξεφορτώθη η υπόλοιπος ποσότης του άλατος αλλά ερρίφθη εις την θάλασσαν διότι είχε καταστραφή. Κατόπιν τούτου συνετάγη σχετικόν πρωτόκολλον καταστροφής παρά του ειρηνοδικείου Σκοπέλου, τελώνου Σκοπέλου, διοικητού υποδιοικήσεως χωροφυλακής και διευθυντού μονοπωλείου Σκοπέλου. Το εξ 25 τόνων φορτίον άλατος το μεταφορτωθέν επι του π/κ Αδελφών Καραγιάννη κατόπιν εντολής του μονοπωλείου Βόλου εξεφορτώθη και παρεδώθη εις το μονοπώλειον Σκοπέλου. Ανακρίσεων επί των αιτιών κλπ επελήφθη μεταβάς επί τόπου ο τελωνοσταθμάρχης Αλοννήσου. Το πόρισμα θα υποβηληθεί εις το λιμεναρχείον Βόλου. Το ‘’Δημήτριος’’ ρυμουλκούμενο από το ‘’ Ευστάθιος’’ απέπλευσε τας πρωινάς ώρας δια το πλησιέστερον ναυπηγείον» (Ταχυδρόμος 2/2/1962).

Στο παραπάνω συμβάν ευτυχώς αποφεύχθηκαν τα χειρότερα και οι ζημιές περιορίστηκαν στην απώλεια μέρους του φορτίου και σε κάποιες επισκευές στα ύφαλα του σκάφους.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου