Στην προσπάθειά μας για μια συγκεντρωτική καταγραφή ναυαγίων και άλλων ναυτικών ατυχημάτων στην περιοχή της Μαγνησίας (Παγασητικός, Αιγαιοπελαγίτικες ακτές Πηλίου, Β. Σποράδες) κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, παρατηρήσαμε πως είχαν συμβεί αρκετά ανάλογα περιστατικά και στις «όμορες» θάλασσες (Θερμαϊκός, Β. Εύβοια), με θύματα κυρίως πλεούμενα του τόπου μας. Η επισήμανση και αυτών των συμβάντων προβάλλει απαραίτητη, έστω ως συμπληρωματική της «μαγνησιακής» ενότητας των ναυαγίων, ώστε να υπάρχει μια πληρέστερη αποτύπωση. Άλλωστε την έρευνα μας ενδιαφέρει και η καταγραφή των ναυαγίων ντόπιων σκαφών, οπουδήποτε στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο. Οι μνημονικές μας ναυαγιαιρέσεις, όπως έχουμε ξαναπεί χαρακτηρίζονται από το στοιχείο της εντοπιότητας.
ΣΤΗΝ Β. ΕΥΒΟΙΑ
Στις θάλασσες της Βόρειας Εύβοιας (βορειο-ανατολικές ακτές, Δίαυλος Ωρέων, Β. Ευβοϊκός) ναυάγησαν αρκετά πλεούμενα της ευρύτερης περιοχής του Βόλου και στην περίοδο του Μεσοπολέμου, συνήθως λόγω των κακών καιρικών συνθηκών. Στις 5/2/1929 πληροφορούμαστε το ατύχημα προσάραξης εμπορικού ιστιοφόρου από το Βόλο γνωστής οικογένειας ναυτικών, προσφυγικής καταγωγής, λόγω ομίχλης. Συγκρούσεις σκαφών και προσαράξεις κάτω από τέτοιες συνθήκες παρουσιάζονται συχνά, αφού η ελαχιστοποίηση της ορατότητας δυσκολεύει αφάνταστα τον πλου. Διαβάζουμε σχετικά στην εφ. Ταχυδρόμος:
«Το προχθεσινόν ναυάγιον ιστιοφόρου.
Εκυκλοφόρησεν εις την πόλιν μας φήμη καθ’ ην προχθές λόγω ομίχλης εξώκειλεν παρά το Πευκί των Ωρεών το ιστιοφόρον Άγιος Αθανάσιος υπό τον πλοίαρχον κ. Παν. Καγιάφαν. Το επιβαίνον επί του ιστιοφόρου, πλήρωμα εσώθη. Το εν λόγω ιστιοφόρον, κατά τας πληροφορίας μας μετέβαινεν εις Πευκί ίνα παραλάβη φορτίον. Σχετικόν τηλεγράφημα του πλοιάρχου Π. Καγιάφα προς τον εν τη πόλει μας διαμένοντα αδελφόν του Παρίσην Καγιάφαν, επιβεβαιοί την κυκλοφορήσασαν διάδοσιν. Δεόν να σημειωθεί ότι είναι το δεύτερον ιστιοφόρον το οποίον εξωκείλει των αδελφών Καγιάφα. Σχετικώς με την ως άνω είδησιν το λιμεναρχείον μας στερείται επισήμων πληροφοριών».
Σ’ αυτού του είδους τις ειδήσεις συνήθως οι λεπτομέρειες ελλείπουν και τις περισσότερες φορές δεν πληροφορούμαστε όλες τις πτυχές ή και την κατάληξη του συμβάντος. Δεν ξέρουμε ποιά ήταν η τύχη του ιστιοφόρου αν και από το γενικότερο ύφος του σύντομου δημοσιεύματος ίσως να επρόκειτο για ανώδυνο ατύχημα, αφού αν ήταν κάτι σοβαρό θ’ απασχολούσε και τις επόμενες μέρες την τοπική ειδησεογραφία.
***
Η ταυτόχρονη περίπου βύθιση σκαφών της ίδιας πλοιοκτησίας δεν αποτελεί οπωσδήποτε συνηθισμένο φαινόμενο. Πρόκειται όμως για εξαιρετικά οδυνηρό γεγονός, ακόμη κι όταν δεν υπάρχουν ανθρώπινες απώλειες, μιας και η υλική καταστροφή αυξάνεται. Το παρακάτω διπλό ναυάγιο σκιαθίτικων ιστιοφόρων καταγράφεται στις βορειοανατολικές ακτές της Εύβοιας και τα δυό πλεούμενα, που ήταν φορτωμένα, πιθανότατα να είχαν φορτώσει από τα μεταλλεία στο Μαντούδι. Κι εδώ λείπουν οι επίσημες λεπτομερείς πληροφορίες με το λιμεναρχείο του Βόλου να μην μπορεί να παρέχει σχετική ενημέρωση:
«Ναυάγιον ιστιοφόρων.
Κατ’ ιδιωτικάς πληροφορίας λόγω της προχθεσινής σφοδράς θαλασσοταραχής, εναυάγησαν παρά το Μαντούδιον της Ευβοίας, δύο ιστιοφόρα ανήκοντα εις τον εκ Σκιάθου Ι. Κωνσταντίνου. Τα πληρώματα των διεσώθησαν επιβιβασθέντα των λέμβων. Η αξία των ιστιοφόρων συμπεριλαμβανομένου και του φορτίου των ανέρχεται εις 350.000 δραχμών. Το λιμεναρχείον μας εστερείτο λεπτομερειών επί του ναυαγίου» (Ταχυδρόμος 25/4/1929).
***
Ο δίαυλος των Ωρεών αποτελεί πέρασμα σκαφών όπου παρατηρείται πυκνή ναυσιπλοΐα με συνακόλουθα ναυτικά ατυχήματα. Σε δημοσίευμα της εφ. Σημαία (25/2/1928) καταγράφονται δύο περίπου ταυτόχρονα περιστατικά: οι προσαράξεις βρετανικού φορτηγού ατμόπλοιου κοντά στους Ωρεούς σε αμμώδη αβαθή και έμφορτου ιστιοφόρου στην περιοχή της Πελασγίας (Γαρδίκι): «Εξώκυλαν εν ατμόπλοιον και εν ιστιοφόρον. Πληροφορούμεθα εξωδίκως ότι πλησίον των Ωραιών και παρά την θέσιν Κανατάκια εξώκυλεν εν μέγα Αγγλικόν φορτηγόν ατμόπλοιον επι της άμμου. Σουηδικόν ναυαγωσωστικόν μετέβη προς διάσωσίν του. Επίσης πληροφορούμεθα ότι εν ιστιοφόρον φοσρτωμένον με οπώρας εξώκυλεν εις Γαρδίκιον και είναι δυσχερεστάτη η ανέλκυσις αυτού. Ελπίζομεν αύριο να έχωμεν λεπτομερείας και εκ των δύο τούτων ατυχημάτων».
ΘΕΡΜΑΪΚΟΣ – ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Οι δυνατές φουρτούνες που ταλαιπωρούσαν αφάνταστα τα πλεούμενα στις αλίμενες ακτές του ανατολικού Πηλίου εξέθεταν σε παρόμοιους κινδύνους κι εκείνα στις παραλίες του σημερινού νομού Λάρισας, αφού πρόκειται για την συνέχεια της ίδιας ακτογραμμής προς Βορράν, στα νερά του Θερμαϊκού. Το παρακάτω περιστατικό της απώλειας δύο σκαφών, όπου δυστυχώς υπήρξαν και θύματα, αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση των κινδύνων που βίωναν οι ναυτικοί και τα σκαριά ολόκληρης της περιοχής, από τον κάβο της Σηπιάδας ως τις ακτές της Πιερίας. Όταν διέβλεπαν κακοκαιρία φρόντιζαν ν´ ανελκύουν τα σκάφη στην ακρογιαλιά αλλά ετούτη τη φορά δεν πρόλαβαν επειδή το ξέσπασμα των στοιχείων της φύσης ήταν έντονο και ξαφνικό. Να τι γράφει η εφ. Σημαία στις 10/10/1927:
«Καταποντισμός δύο ιστιοφόρων εις το Τσάγεζι.
Λάρισα 9. Δύο τραγικά ναυάγια έλαβον χώραν τας νυκτερινάς ώρας της προχθές εις την παραλίαν Τσάγεζι, λόγω σφοδράς θαλασσοταραχής ήτις ενέσκηψεν αποτόμως. Τα ναυάγια ταύτα, λόγω των οποίων υπάρχουν και τρία ανθρώπινα θύματα, έλαβον χώραν υπό τας ακολούθους περιστάσεις ως πληροφορούμεθα: Την 10ην περίπου νυκτερινήν της προχθές θύελλα πρωτοφανούς εντάσεως μετά σφοδράς θαλασσοταραχής ενέσκηψεν εις το Τσάγεζι. Λόγω της αποτόμου ενσκήψεως της θαλασσοταραχής κατεποντίσθησαν αύτανδρα δύο ιστιοφόρα, άτινα ευρίσκοντο εις την παραλίαν και τα οποία δεν κατόρθωσαν οι ιδιοικτήται αυτών, παρά τας απεγνωσμένας προσπαθείας ας κατέβαλον, ν’ ανασύρουν εις την ξηράν, ή να στερεώσουν αυτά καλώς προς αποφυγήν του καταποντισμού(;). Εντός αυτών ευρίσκοντο οι Κωνστ. Καζιάκας 60τούτης εκ Τσαγέζι, Γ. Παληούρης 60τούτης και Ν. Ματζούκας 25ετής, αμφότεροι εκ Λαρίσης, οίτινες επνίγησαν μη κατορθώσαντες λόγω της σφοδράς θαλασσοταραχής να διεκπεραιωθούν κολυμβώντες εις τη ξηράν και να σωθούν. Το πτώμα του Καζιάκα εξεβράσθη χθες την πρωίαν εις την παραλίαν του Τσάγεζι. Τα πτώματα των δύο άλλων πνιγέντων, παρά τας μακράς ερεύνας αίτινες εγένοντο εις τον τόπον του ναυαγίου και πέριξ δεν ανευρέθησαν ούτε εξεβράσθησαν εισέτι εις την παραλίαν».
***
Πολλά ναυάγια επίσης καταγράφονται και στην περιοχή της Χαλκιδικής όπου ακριβώς λόγω της διαμόρφωσης της ακτογραμμής, εκτός από τους ασφαλείς όρμους υπάρχουν και τμήματα εκτεθειμένα στον καιρό. Κάπως έτσι δεν θα πρόλαβε να ποδίσει σε σίγουρο μέρος και το μικρό βολιώτικο ιστιοφόρο, στο πρώτο «πόδι» (χερσόνησος Κασσάνδρας), με αποτέλεσμα τη βύθισή του, ευτυχώς χωρίς να χαθούν ζωές. Δεν προσδιορίζεται το ακριβές σημείο του συμβάντος. Το σχετικό δημοσίευμα είναι εξαιρετικά σύντομο τηλεγραφικής μορφής:
«Ναυάγιον ιστιοφόρου.
Την νύκταν της Τετάρτης εις τα παράλια της Κασσάνδρας εναυάγησε συνεπεία σφοδράς θαλασσοταρραχής το μικρόν ιστιοφόρον του εκ Βόλου καταγομένου Ι. Μπαμπούκη. Το ιστιοφόρον είχεν απολπλεύσει εκ Θεσσαλονίκης διά τον λιμένα μας. Το πλήρωμα διεσώθη…» (Λαϊκή Φωνή 24/2/1933).
Στο ίδιο δημοσίευμα σημειώνεται και η ανεύρεση μικρού αλιευτικού που το είχε αρπάξει η φουρτούνα: «… Εις την Σκιάθον ανευρέθη το αλιευτικόν πλοιάριον του Ν. Ξύδη, το οποίον είχε παρασυρθεί υπό των κυμάτων». Στις θαλασσινές περιπέτειες υπήρχαν και θετικές εξελίξεις.
***
Λίγες μέρες αργότερα από το προηγούμενο συμβάν, στον μυχό του Τορωναίου κόλπου (Κασσάνδρας) προέκυψε κι άλλο οδυνηρό ναυάγιο με τρικεριώτικο ιστιοφόρο που χάθηκε μαζί με τον ιδιοκτήτη του μέσα στη σφοδρή τρικυμία. Πιθανότατα επικρατούσε στα μέρη εκείνα πολυήμερη κακοκαιρία, γι’ αυτό και συνέβησαν διάφορα δυστυχήματα. Κι εδώ η είδηση εξαιρετικά λιτή:
«Ναυάγιον ιστιοφόρου.
Εναυάγησεν την νύκτα του Σαββάτου και παρά την θέσιν Γερακινή της Χαλκιδικής, λόγω θαλασσοταραχής το ιστιοφόρον του εκ Τρικκέρων καταγομένου Ευσταθίου Τερτήρα, όστις παρά τας προσπάθειας του, επνίγη». (Λαϊκή Φωνή 28/2/1933).
Οι ιστορίες των ναυαγίων πάντοτε ελκύουν και συγκινούν.
