ΚΑΚΟΚΑΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Τελευταίος μήνας του φθινοπώρου ο Νοέμβριος ορίζεται ως προπομπός του επερχόμενου χειμώνα με την εμφάνιση των πρώτων έντονων κακοκαιριών. Η διαφοροποίηση του σε σχέση με το αμιγώς φθινοπωρινό χρώμα του Οκτώβρη είναι συνήθως εξόφθαλμη και σχεδόν κάθε χρόνο σ’ αυτό το χρονικό σημείο πιστώνονται οι απότομες , προς το χειρότερο, μεταβολές. Αν συνυπολογίσουμε και το λεγόμενο «μικρό καλοκαιράκι» που περατώνεται, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ως την γιορτή του Αγίου Δημητρίου, τότε γίνονται ακόμη πιο καταφανείς οι δυσμενείς καιρικές εξελίξεις. Στις μέρες μας, με την «εξαφάνιση» των ενδιάμεσων εποχών και την περίπου απότομη μετάβαση από το Καλοκαίρι στον Χειμώνα και τούμπαλιν, το φαινόμενο των νοεμβριάτικων εξάρσεων γίνεται άμεσα αντιληπτό – «αντριεύει» ο καιρός, και οδεύουμε πια στη χειμερινή περίοδο.
Ο Χειμώνας έρχεται
Αν κοιτάξουμε αρκετές δεκαετίες πίσω συναντούμε κι εκεί την οιονεί χειμωνιάτικη συμπεριφορά του Νοέμβρη με σφοδρές και πολυήμερες κακοκαιρίες, όπως αυτές καταγράφονται στην επικαιρότητα των τοπικών εφημερίδων. Όπως για παράδειγμα, στο προηγούμενο άρθρο μας που μνημονεύσαμε το τραγικό, διπλό ναυάγιο ανοιχτά της Σκιάθου μεσούντος του Νοεμβρίου, απότοκο της ιδιαίτερης επιδείνωσης του καιρού. Η διερεύνηση των ναυαγίων αποκαλύπτει συχνά πως πολλά από αυτά συνέβησαν στον συγκεκριμένο μήνα. Πράγματι το Νοέμβριο του 1948, από τις 10 του μήνα ως το τέλος του η κακοκαιρία υπήρξε σφοδρή και συνεχόμενη, παρά τα όποια σύντομα διαστήματα ύφεσης, προκαλώντας προβλήματα και καταστροφές σε στεριά και θάλασσα. Οδεύοντας προς την ολοκλήρωση του φαίνεται πως παρουσιάστηκε ξανά σημαντική και πολυήμερη επιδείνωση.
Ο τίτλος της εφ. Ταχυδρόμος στο σχετικό δημοσίευμα (30/11) είναι χαρακτηριστικός, γι’ αυτό και τον προτάξαμε και στην σημερινή μας αναφορά: «Ενετάθη χθες ο χειμών».
Ακολουθεί ο υπότιτλος: «Ηπειλήθησαν θαλάσσια δυστυχήματα εντός του Παγασητικού κόλπου» και πιο κάτω, προτού αρχίσει το άρθρο, σημειώνονται επιγραμματικά οι απειληθείσες καταστροφές: «Χιών και κακοκαιρία εις την πόλιν μας και τον θεσσαλικόνκάμπον – 60 άτομα διακινδύνευσαν παρά τα Πευκάκια – Η «Ιτέα» εισέπλευσε με δυσκολίαν εις τον λιμένα μας – Άλλαι διασώσεις σκαφών». Η κακοκαιρία, όπως δείχνεται, είχε εξαπλωθεί σε στεριά και θάλασσα με επικίνδυνη ένταση επιφέροντας σημαντικές δυσκολίες στη ναυσιπλοΐα ακόμη και μέσα στον Παγασητικό, ενώ η χιονόπτωση κάλυπτε όχι μόνο το Βόλο αλλά και ολόκληρη τη Μαγνησία, όπως και τη θεσσαλική ενδοχώρα.
Η τοπική κοινωνία συγκλονισμένη ακόμη από το προηγούμενο ναυάγιο φαίνεται να προβληματίζεται από την παρατεταμένη επιδείνωση του καιρού και τούτο φαίνεται καθαρά στο κείμενο του παρακάτω δημοσιεύματος: «Από των μεσημβρινών ωρών και της χθες ενετάθη η επικρατούσα από τινών ημερών κακοκαιρία εις την πόλιν μας και την περιφέρειαν. Πυκνή χιών ήρχισε να πίπτη και εσυνεχίζετο καθ’ όλον το απόγευμα και μέχρι και πέραν του μεσονυκτίου. Από της πρώτης ώρας η χιών εκάλυψε τους δρόμους της πόλεως και τας στέγας των οικιών, ευτυχώς όμως ότι λόγω του πνέοντος ελαφρού ανέμου και της επικρατούσης όχι πολύ χαμηλής θερμοκρασίας έλυωνε και το ύψος της μέχρι του μεσονυκτίου δεν ανήλθε πλέον των 3 δακτύλων. Η πτώσις χιόνος ήτο χθες γενική καθ’ όλην την περιφέρειαν. Από παντού ο καιρός ήτο κλεισμένος και λόγω της πυκνότητος της χιόνος και της επικρατούσης ομίχλης, η ορατότης είχε περιορισθή πολύ. Χιών έπιπτε χθες, κατά τας πληροφορίας μας και εις Λάρισαν και εις ολόκληρον τον θεσσαλικόν κάμπον. Καθώς ανενκοινώθη αρμοδίως η πτώσις χιόνος είναι δυσμενής δια την σποράν, η οποία ανεκόπη και δια την κτηνοτροφίαν. Δια τα δένδρα και ιδιαιτέρως τις πορτοκαλλιές που είναι ευπαθείς, ουδείς κίνδυνος υπάρχει διότι το ψύχος δεν επήλθεναποτόμως…».
Στο πρώτο μέρος του δημοσιεύματος της 30ης Νοεμβρίου γίνεται γενική αναφορά κι επισημαίνονται τα τυχόν προβλήματα που προέκυψαν από την κακοκαιρία, στην πόλη και τις καλλιέργειες. Παρ’ όλη την επιδείνωση και το πρώιμο χιόνι η θερμοκρασία δεν σημείωσε σοβαρή πτώση, απαλύνοντας κάπως τη δυσχερή κατάσταση.
Προβλήματα στη θάλασσα
Στη συνέχεια γίνεται λόγος για τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στη θάλασσα και μάλιστα μέσα στον Παγασητικό, ακόμη κι έξω από το λιμάνι του Βόλου, γιατί η ορατότητα ήταν εξαιρετικά περιορισμένη. Η παρεμπόδιση στην ομαλή διεξαγωγή των ακτοπλοϊκών δρομολογίων, τοπικών κι ευρύτερων, υπήρξε καταφανής και τα χειρότερα αποφεύχθηκαν, είτε από σύμπτωση, είτε από τη συνδρομή των πλοίων της Ναυτικής Βάσεως Βόλου που αντιμετώπισαν μ’ επιτυχία κάμποσες περιπτώσεις επαπειλούμενων ναυτικών ατυχημάτων.
Η πλέον σοβαρή περιπέτεια υπήρξε εκείνη του επιβατικού πετρελαιοκίνητου «Αετός», που εκτελούσε τη συγκοινωνία Βόλου – Β. Σποράδων, το οποίο στην προσπάθεια του να εισπλεύσει στο λιμάνι, λόγω του ισχυρού ανέμου και της ομίχλης, παρασύρθηκε, ξέφυγε από την πορεία του και κόλλησε στα αβαθή των Πευκακίων. Διαβάζουμε για το συμβάν: «Το πετρελαιοκίνητον Αετός διεκινδύνευσε παρά τα Πευκάκια. Την 8ηννυκτερινήνώραν της χθες έναποβατικόν σκάφος του ναυλοχούντος εις την πόλιν μας πολεμικού Τομπάζης, υπό κυβερνήτην του σημαιοφόρον Γεωρ. Βαμβακάρην απέπλευσεν εκ του προ του καφενείου Πανελλήνιον, θαλάσσιον χώρον ίνα ενεργήση αλλαγήν της εκ ναυτών φρουράς του φυλακίου των Πευκακίων. Ενώ ο σημαιοφόρος Γ. Βαμβακάρης προσετάθει επί 15 περίπου λεπτά, λόγω της επικρατούσης κακοκαιρίας και της πυκνής ομίχλης να αποβιβάση τους ναύτας εις Πευκάκια, ήκουσεν, τόσον αυτός, όσον και το υπόλοιπον πλήρωμα,φωνάς προερχομένας εξ’ αποστάσεως 50 περίπου μέτρων και από τη νοτιοδυτικής πλευράς του λιμένος. Αμέσως ο σημαιοφόρος επεδόθη εις εξερεύνησιν του θαλασσίου χώρου και μετ’ ου πολύ διέκρινε φως, από της πλευράς του οποίου ηκούοντο και φωναίγυναικοπαίδων τα οποία εζήτουνβοήθειαν.
Προς το σημείον τούτο εκινήθη το υπό τον σημαιοφόρον Α.Π.Ε. (σ.σ. αποβατικό). Συγχρόνως όμως φωνάς ήκουσε και ο επί του πολεμικού Τομπάζης σκοπός, πρότακτος πυροβολητής, Πρωτονάριος, ο οποίος ειδοποίησε σχετικώς τον ανθυποπλοίαρχον κ. Ζερβακάκην. Κατόπιν διαταγής του κ. Ζερβακάκη απεστάλησαν προς το ίδιον σημείον 2 έτερα Α.Π.Ε. υπό κυβερνήτας τους ναύκληρον Βασιλειάδην και Βονμηχανικόν Γεωρ. Πανάγον. Και τα τρία αποβατικά σκάφη κατόπιν δυσκόλων προσπαθειών κατόρθωσαν να πλησιάσουν το πετρελαιοκίνητον Αετός, ιδιοκτησίας Πασχάλη, το οποίον , κατά τας αφηγήσεις των επιβατών, είχεν πρασαράξει περί την 6.30 απογευματινήν εις το εν λόγω σημείον, εξ’ αιτίας της πυκνής ομίχλης, της σφοδράς θαλασσοταραχής και της επικρατούσης χιονοθυέλλης. Ταύτα ησχολήθησαν πρώτον με την μεταφοράν των κινδυνευόντων 60 περίπου επιβατών του πετρελαιοκινήτου εις την προκυμαίαν, ακολούθως δε με την ρυμούλκησιν τούτου. Το εν λόγω πετρελαιοκίνητον είχεν αποπλεύσει το απόγευμα της χθες εκ Σκιάθου…».
Το σκάφος Αετός, μάλλον είχε ξωκείλει προς το σημείο των παλιών πυριτιδατοποθηκών γι’ αυτό κι έγινε αντιληπτό από το αποβατικό που σκατζάριζε τη βάρδια των φυλακίων στα Πευκάκια. Η προσάραξη υπήρξε ανώδυνη γιατί το συγκεκριμένο μέρος δεν πρέπει να το σάρωνε η φουρτούνα οπότε θα είχαμε δυσεπίλυτα προβλήματα με πιθανή καταστροφή του σκάφους και αδυναμία αποκόλλησης του.
Διασώσεις στον Παγασητικό
Όμως υπήρξαν και άλλα προβλήματα με πλεούμενα που κινδύνεψαν και τυχόν ναυάγια που αποφεύχθηκαν την τελευταία στιγμή χάρη στις περιπολίες και τις έγκαιρες επεμβάσεις των πλοιαρίων της Ναυτικής Βάσεως Βόλου. Αρκετά μικρά σκάφη διασώθηκαν στη Μηλίνα και στην περιοχή Αλμυρού, ενώ αρκετά σοβαρή υπήρξε και η περίπτωση του επιβατικού πλοίου Ιτέα, που εκτελούσε το δρομολόγιο Πειραιάς – Χαλκίδα – Βόλος, όταν δεν μπορούσε να καταπλεύσει στο λιμάνι, λόγω του σκοταδιού και της ομίχλης και ζήτησε την συνδρομή της κορβέτας Τομπάζης που απέστειλε αποβατικό με προβολέα: «Άλλαι διασώσεις – και η Ιτέα. Επίσης την 11ηννυκτερινήν της χθες, λόγω κακής ορατότητας το ατμόπλοιον Ιτέα, μη δυνάμενον να εισπλεύση εις τον λιμένα, έκαμε σήμα εις το πολεμικόν Τομπάζης, το οποίον και απέστειλε δια να διευκολύνει τον είσπλουν του ατμόπλοιου, αποβατικόν σκάφος με ισχυρόν προβολέα υπό κυβερνήτην τον σημαιοφόρον Περιστεράκην. Κατόπιν προσπαθειών ημισείας και πλέον ώρας, κατωρθώθη υπό το φως του ισχυρού προβολέως του εν λόγω αποβατικού, να εισπλέυση το ατμόπλοιον Ιτέα εις τον λιμένα μας. Την 28ην Νοεμβρίου πετρελαιοκίνητον εις ο επέβαιναν ειδικόν προς τούτο άγημα, της Ναυτικής Διοικήσεως Βόλου, υπό τον υποκελευστήν Φασούλην, διέσωσε τα πληρώματα τριών ιστιοφόρων λέμβων, αποκλεισθέντων λόγω της κακοκαιρίας εις την περιοχήν της Μηλίνας. Την 27ην Νοεμβρίου πετρελαιοκίνητον εις ο επέβαινεν ειδικόν προς τούτο άγημα της Ναυτικής Διοικήσεως Βόλου, υπό τον υποκελευστήνΦωτιάδην διέσωσε τα πληρώματα τεσσάρων παρασυρθέντων λέμβων εις περιοχή Αλμυρού». (Ταχυδρόμος 30/11/1948).
Τα στοιχεία των διασώσεων, ανακοινώνονταν στις εφημερίδες από την αρμόδια υπηρεσία δηλ. τη Ναυτική Διοίκηση (Βάση) Βόλου, γι’ αυτό οι επιμέρους αναφορές παρουσιάζουν ομοιότητες στην σύνταξη τους. Επίσης πέρα από τις λεπτομέρειες των συμβάντων, αναφέρονται και τα ονόματα των κυβερνητών των πλοιαρίων που συνέδραμαν τα κινδυνεύοντα σκάφη, ώστε να δίνεται μια ολοκληρωμένη εικόνα της κοινωνικής προσφοράς της Ν.Δ.Β, για ευνόητους, βέβαια, λόγους.
Ακόμη σε άλλο δημοσίευμα σημειώνεται και η διάσωση, εκείνες τις μέρες, του επίτακτου Θεόδωρος, που είχε προσαράξει στα Λευκονήσια, στη Β.Α Εύβοια, από την κορβέτα Τομπάζης, βεβαιώνοντας την καθοριστική συνδρομή των πολεμικών πλοίων στις περιπτώσεις ναυτικών ατυχημάτων, στη σφοδρή κακοκαιρία του Νοεμβρίου του 1948.
Ο Νοέμβριος του 1948, όπως είδαμε, χαρακτηρίζονταν από δυνατές κακοκαιρίες – προοίμιο του επερχόμενου χειμώνα – και που δυστυχώς συνοδεύτηκαν από τραγικά ναυάγια και άλλα πιο ανώδυνα ναυτικά ατυχήματα.
