Από το 1929 που διοργανώθηκε το πρώτο «Πανελλήνιο Πρωτάθλημα» ποδοσφαίρου έως το 1953, σ’ αυτό συμμετείχαν μόνο οι πρωταθλητές (ενίοτε και οι δευτεραθλητές) των τριών «μεγάλων» Ενώσεων, της Αθήνας, του Πειραιά και της Μακεδονίας (Θεσσαλονίκης), ιδρυτριών της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (ΕΠΟ). Μόνον αυτές οι ποδοσφαιρικές Ενώσεις ανήκαν στη λεγόμενη τότε «Εθνική Κατηγορία» και ως εκ τούτου αποκλείονταν από την «Πανελλήνια» διοργάνωση οι εκπρόσωποι των περιφερειακών Ενώσεων.
Ως κυριότερος λόγος αυτού του διαχωρισμού προβάλλεται η διαφορά δυναμικότητας και επιπέδου ανάμεσα στις ομάδες του κέντρου και της Θεσσαλονίκης από τη μία, και της επαρχίας από την άλλη. Ετσι οι σύλλογοι της περιφέρειας περιορίζονταν στα τοπικά πρωταθλήματα, έως την περίοδο 1938-39, που με την επαναφορά του θεσμού του «Κυπέλου Ελλάδος» παρέχονταν τώρα η δυνατότητα στους κατά τόπους κυπελλούχους να αντιμετωπίσουν και εκείνους των τριών Ενώσεων, ώστε να αναδειχθεί ο κυπελλούχος Ελλάδος. Ακόμη η δυνατότητα διεξαγωγής συναντήσεων ομάδων της επαρχίας με εκείνες από Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, επιτυγχάνονταν και μέσω του πρωταθλήματος μικτών ομάδων πόλεων που πειραματικά άρχισε να εφαρμόζεται από τα μισά της δεκαετίας του 30’.
Τέλος στην περίοδο του Μεσοπολέμου, αλλά και μεταπολεμικά οι επαρχιακές Ενώσεις εφάρμοζαν την τακτική των «μετακλήσεων», δηλαδή των προσκλήσεων των κορυφαίων συλλόγων τις εποχής για την διεξαγωγή αγώνων με ομάδες της δύναμής τους, αποκομίζοντας, με αυτό τον τρόπο, εμπειρίες και παραστάσεις, αλλά και προσφέροντας ενδιαφέρον ποδοσφαιρικό θέαμα στο τοπικό φίλαθλο κοινό. Ηταν μια προσφιλής τακτική για το ποδόσφαιρο της επαρχίας που συνέτεινε στην ανάπτυξη και βελτίωσή του, αντιμετωπίζοντας την αφρόκρεμα του αθλήματος, εκείνη την εποχή.
Από τον κανόνα τούτο βέβαια δεν εξαιρούνταν η ΕΠΣΘ που τακτικά προσκαλούσε ομάδες των Αθηνών του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης για να συναντηθούν με αντίστοιχες του Βόλου. Εκτός από τα ουσιαστικά οφέλη της ανάπτυξης του ποδοσφαίρου αλλά και του πλούσιου θεάματος, οι αγώνες αυτοί σημείωναν πάντοτε σπουδαία εισπρακτική επιτυχία αφού προσείλκυαν συνήθως μερικές χιλιάδες θεατών (1). Οι βολιώτικοι σύλλογοι συχνά αποδεικνύονταν σκληρά καρύδια για τους περιώνυμους αντιπάλους τους, που αν και κατέρχονταν με πλήρη σύνθεση, κάμποσες φορές δυσκολεύτηκαν να καταβάλουν τους υποδεέστερους θεωρητικά οικοδεσπότες. Ετούτο αποδεικνύεται από τα αποτελέσματα των αγώνων (2), όπου εκτός από τις φυσιολογικές, ενίοτε βαριές, ήττες υπήρχαν και άλλες με μικρό σκορ, άκρως τιμητικές έπειτα από σπουδαία εμφάνιση, όπως επίσης και ισοπαλίες, αλλά και νίκες. Τα ευμενή σχόλια των αντιπάλων, επιβεβαίωναν ότι το επίπεδο του βολιώτικου ποδοσφαίρου ήταν ίσως το ανώτερο του επαρχιακού ποδοσφαίρου στην περίοδο του Μεσοπολέμου.
Στις ημέρες των εορτών των Χριστουγέννων στα 1937-38 υπήρξε μια σειρά τέτοιων επιτυχών αποτελεσμάτων που εντυπωσίασαν το φίλαθλο κοινό, με επακόλουθο να τεθεί το αίτημα ένταξης και του βολιώτικου ποδοσφαίρου στην Εθνική κατηγορία μαζί με τις Ενώσεις Αθήνας, Πειραιά, Θεσσαλονίκης.
«Τα μεγάλα ματς των εορτών»
Επειτα από τη δίχρονη περίπου ύφεση της ποδοσφαιρικής δραστηριότητας στα 1934-36, σε πανελλήνιο αλλά και τοπικό επίπεδο, τα πράγματα δείχνουν να οδεύουν σε σταθερή ανάκαμψη με μια νέα δυναμική. Από τα τέλη του 1936 οι ομάδες του Βόλου δραστηριοποιούνται ξανά, ενώ την επόμενη σεζόν, 1937-38 ξεκινά πάλι το τοπικό πρωτάθλημα παράλληλα με τη διοργάνωση και άλλων τουρνουά που ήδη διεξάγονται. Ενόψει της επίσημης έναρξης του πρωταθλήματος τον Γενάρη του 1938, η ΕΠΣΘ φροντίζει κατά τις μέρες των εορτών για την έλευση στο Βόλο ομάδων του «Κέντρου» ώστε να αγωνιστούν τα τοπικά σωματεία σε δυνατά τεστ προετοιμασίας. Τα Χριστούγεννα του 1937 θα κατέφθανε ακτοπλοϊκώς ο ισχυρός Εθνικός Πειραιά, που θα αντιμετώπιζε ανήμερα τον Απόλλωνα Βόλου και τη δεύτερη μέρα τον Ολυμπιακό Βόλου. Τα Φώτα θα αφικνούνταν η πανίσχυρη ομάδα του Απόλλωνα Αθηνών, πρωταθλητή Αθήνας τότε που είχε υποτάξει ΑΕΚ και Παναθηναϊκό, για να αγωνιστεί με τις άλλες δύο ισχυρότερες τοπικές ομάδες τη Νίκη Βόλου και τον Κεραυνό.
Τα σχετικά δημοσιεύματα στις αθλητικές στήλες των τοπικών εφημερίδων προαναγγέλλουν με πηχυαίους τίτλους την επικείμενη ποδοσφαιρική πανδαισία: «Τα μεγάλα ματς των εορτών. Ο Εθνικός Πειραιώς, ο Απόλλων Αθηνών και ο ΠΑΟΚ Θεσσαλονίκης εις την πόλιν μας» (Ταχυδρόμος 24/12/1937).
Και την επόμενη, ανήμερα Χριστούγεννα η ίδια εφημερίδα γράφει: « Ο ποδοσφαιρικός οργασμός των εορτών» με ειδικότερη αναφορά στις συναντήσεις που επρόκειτο να γίνουν, εφιστώντας παράλληλα την προσεκτική συμπεριφορά των φιλάθλων, ώστε να μη συμβούν επεισόδια και δοθεί αρνητική εικόνα, όπως συνέβαινε σε πολλούς τοπικούς αγώνες.
Ο Εθνικός Π. διέθετε τότε στις τάξεις του μερικούς από τους κορυφαίους ποδοσφαιριστές της εποχής (αν και δυο – τρεις δεν ήρθαν τότε στο Βόλο) γεγονός που έδινε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα ματς που θα ακολουθούσαν, με δεδομένη τη δυναμικότητα του πειραιώτικου σωματείου. Η υπεροχή ετούτη επικυρώθηκε με εμφατικό τρόπο στο ματς με τον Απόλλωνα που άντεξε μόνο για ένα ημίχρονο περιορίζοντας το σκορ στο 0-1. Το τελικό 1-5 είναι εύγλωττο και βεβαιώνει την ανωτερότητα του Εθνικού, αν και σύμφωνα με το ρεπορτάζ του αγώνα, η βολιώτικη ομάδα υπήρξε κατώτερη από προηγούμενες εμφανίσεις.
Ο θρίαμβος του Ολυμπιακού
Την επομένη, 26/12 αντιμέτωπος του Εθνικού Π. βρέθηκε ο τοπικός Ολυμπιακός που θύμιζε βέβαια το συνώνυμο του Πειραιά, συμπολίτη των φιλοξενούμενων και μ’ αυτό το συνειρμό δίνονταν ένα διαφορετικό «χρώμα» στη συνάντηση. Ο Ολυμπιακός Β. μετρούσε μόνο έξη μήνες ως αναγνωρισμένο ποδοσφαιρικό σωματείο, αλλά ήδη είχε καταθέσει τα διαπιστευτήρια του ότι επρόκειτο για μελλοντικό πρωταγωνιστή. Ο φίλαθλοι του Βόλου, μετά τη συντριβή του Απόλλωνα έλπιζαν σε μια πιο αξιοπρεπή εμφάνιση και όσοι – μερικές χιλιάδες – βρέθηκαν εκείνη τη μέρα στο γήπεδο της Νίκης (3), όχι μόνο δικαιώθηκαν αλλά πανηγύρισαν μια εκπληκτική ευρεία νίκη του βολιώτικου σωματείου, κόντρα στον σύλλογο του Πειραιά. Το τελικό 4-0 προκάλεσε όπως ήταν αναμενόμενο ευρύτατους πανηγυρισμούς και επικύρωνε τη δυναμικότητα του νικητή. Η λεπτομερής περιγραφή του ματς μας αποδίδει το δυνατό και θεαματικό παιχνίδι που διεξήχθη με συνεχή κίνηση και εκατέρωθεν χαμένες ευκαιρίες, ενώ ακυρώθηκε στο 0-0 και γκολ του Ολυμπιακού ως οφσάιντ, κακώς κατά τον ρεπόρτερ. Προς το τελευταίο δεκάλεπτο του α’ ημιχρόνου, Νάνος και Π. Μαλαβέτας έβαλαν μπροστά για τα καλά την ομάδα τους προκαλώντας παραλήρημα ενθουσιασμού στους φιλάθλους. Παρά την προσπάθεια αντεπίθεσης του Εθνικού με την έναρξη της επανάληψης, ο Ολυμπιακός αφού είχε και δεύτερο δοκάρι έκανε το 3-0 πάλι με τον Νάνο για να ολοκληρώσει, λίγο πριν τη λήξη, τον θρίαμβο ο Τσάντος πετυχαίνοντας το 4ο γκολ.
Στο φύλλο της 28ης Δεκεμβρίου ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ δημοσιεύει αναλυτική κριτική του αγώνα με τίτλο: «Κρίσεις και εντυπώσεις. Από τον θρίαμβον του Ολυμπιακού».
Ο συντάκτης χαρακτηρίζει το γεγονός ως απόδειξη των δυνατοτήτων του βολιώτικου ποδοσφαίρου και καταφέρεται κατά της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας που απαξιώνει, γενικά, το επαρχιακό ποδόσφαιρο, σημειώνοντας ότι επρόκειτο για ένα συναρπαστικό παιχνίδι και τονίζει χαρακτηριστικά: «… ένας συνάμα θρίαμβος του βολιώτικου ποδοσφαίρου, του οποίου ο εκπρόσωπος, ο Ολυμπιακός, απέδειξε τρανότατα τί εστί βολιώτικο ποδόσφαιρο. Τί ταλέντα ποδοσφαιρικά κρύβει η επαρχία και πόσον εγκληματική υπήρξεν η μέχρι τούδε αδιαφορία της Ελληνικής Ομοσπονδίας προς την επαρχίαν». Και αφού δίνεται αναλυτική κριτική για κάθε παίκτη και από τις δυό ομάδες ο συντάκτης Κ. Αρ. καταλήγει: «…Τελειώνοντας ευχόμεθα όπως το μάθημα που έδωσεν ο Ολυμπιακός εις τους πρωτευουσιάνους, γίνη αιτία ώστε να προσεχθή η επαρχία από το κέντρον. Η επαρχία η αδικημένη η οποία όταν ενισχυθή με πόρους, ώστε να αποκτήση τους λεγόμενους άσσους οι οποίοι πρόκειται να αποτελέσουν την εθνικήν μας ομάδα. Γήπεδα και προπονητάς θέλουμεν δια να δείξωμεν την αξίαν μας». (ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 28/12/1937).
Οι δικαιολογίες των ανθρώπων του Εθνικού για ελλείψεις δεν αποτελούν επαρκή αιτιολογία της ευρείας ήττας, αφού μπορεί ν’ απουσίαζαν οι βασικοί: Ζάκας, Ζωγραφίδης, Τσολίνας και Δανελιάν, υπήρχαν όμως ισάξιοι αντικαταστάτες τους από το «γεμάτο» ρόστερ του πειραιώτικου συλλόγου. Ακόμη και το γεγονός ότι διεξήχθησαν δύο παιχνίδια σε δύο μέρες, μόνο εν μέρει, κατά τις εκτιμήσεις που έγιναν, μπορεί να επηρέασε την κατάσταση. Το εύρος της νίκης δεν άφηνε περιθώρια αμφισβήτησης και κατά κύριο λόγο οφείλονταν στην αγωνιστική ανωτερότητα του Ολυμπιακού. Αρκετοί από τους πειραιώτες δέχτηκαν ιπποτικά την ήττα τους, εκφράζοντας ευμενέστατα σχόλια για το επίπεδο του βολιώτικου ποδοσφαίρου το οποίο είναι ίσως το κορυφαίο στην επαρχία και δικαιούται να ζητήσει την ένταξή του στην Εθνική κατηγορία. Οι επιτυχίες των βολιώτικων ομάδων εκείνη την εορταστική περίοδο του 1937-38, είχαν και συνέχεια, όπως θα δούμε στο επόμενο μέρος.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Οι ομάδες αυτές βέβαια δεν προσέρχονταν με το αζημίωτο. Εκτός από τα έξοδα μετάβασης, διαμονής και διατροφής, εισέπρατταν και συμφωνημένο ποσοστό από τις εισπράξεις των αγώνων. Επειδή οι συναντήσεις αυτές είχαν πάντοτε επιτυχία και τις παρακολουθούσε πολύς κόσμος παρά το «αλμυρό» πολλές φορές εισιτήριο, συγκεντρώνονταν σημαντικά έσοδα που κάλυπταν τις προαναφερθείσες δαπάνες κι επέτρεπαν και στην ΕΠΣΘ να βάλει κι αυτή χρήματα στο ταμείο της, ενώ δίνονταν μερίδιο και στα αγωνιζόμενα τοπικά σωματεία.
(2) Ολα τα αποτελέσματα των συναντήσεων των σωματείων του Βόλου με εκείνα της Αθήνας του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης στην περίοδο του Μεσοπολέμου είναι δημοσιευμένα στα σχετικά άρθρα μας στην εφ. Ταχυδρόμος στις 19 και 26/2/2012.
(3) Τότε και ως το 1940 όλες οι επίσημες συναντήσεις των ομάδων του Βόλου γίνονταν στο γήπεδο της Νίκης, το μοναδικό στην πόλη που πληρούσε τις προϋποθέσεις.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
