ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΣΤΑ 1954
Καρχαρίες, σκυλόψαρα και διάφορα «αλλόκοτα θαλάσσια κήτη» φαίνεται πως κυκλοφορούσαν αδιάκοπα στις θάλασσες της Μαγνησίας στα 1953 και 1954, όπως τουλάχιστον διαπιστώνεται από τα σχετικά δημοσιεύματα των εφημερίδων.
Οι συχνές εμφανίσεις αυτών των, ιδιαιτέρου μεγέθους, ψαριών και οι συναντήσεις τους με αλιευτικά ή άλλα πλεούμενα, βεβαιώνουν την πολυπληθή τους παρουσία και προκαλούν, πέρα από δικαιολογούμενο φόβο, το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και του τοπικού τύπου που καταγράφει τα ξεχωριστά περιστατικά. Εκτός από τα νερά του Παγασητικού -όπως αναφέραμε σε προηγούμενα άρθρα μας- παρόμοιες εμφανίσεις κητών υπήρξαν και στο Αιγαίο, την περιοχή του ανατολικού Πηλίου, αλλά και το Βόρειο Ευβοϊκό. Στο ευρύτερο πέλαγος είναι ευνόητο να πληθαίνουν οι παρουσίες αυτών των ψαριών και να καταγράφονται ενδιαφέροντα και πρωτότυπα ενίοτε περιστατικά.
«Γιγαντιαίον θαλάσσιον τέρεας εξεβράσθη…»
Στις ελληνικές θάλασσες συναντάται και κάποιο είδος φάλαινας, ο φυσητήρας ή σπερμοφάλαινα, που βέβαια στις μέρες μας χαρακτηρίζεται ως είδος υπό εξαφάνιση, αφού οι πληθυσμοί του, σε ολόκληρη την Μεσόγειο, έχουν μειωθεί απελπιστικά. Ενδιαφέρουσες μαρτυρίες ναυτικών ή ψαράδων περιγράφουν τέτοιες, όχι και τόσο συνηθισμένες, συναντήσεις σε παλαιότερες, συνήθως εποχές.
Στο ρεπορτάζ που ακολουθεί το « γιγαντιαίον θαλάσσιον τέρας που εξεβράσθη νεκρόν εις τας ακτάς Προμυρίου» αρχικά θεωρήθηκε φάλαινα, αλλά η προσεκτικότερη παρατήρηση των χαρακτηριστικών του απέκλεισε αυτήν την εκδοχή: «Εις το Λιμεναρχείον Βόλου αναφέρθη χθες ότι στην παραλιακήν τοποθεσίαν Λύρη Προμυρίου εξεβράσθη κήτος νεκρόν. Τούτο έχει μήκος 8 ½ μέτρων, περίμετρον 4 ½ μέτρων και βάρος του υπολογίζεται εις 2.500 – 3.000 οκάδας. Εις την επιδερμίδα του, η οποία είχε χρώμα ασπρόμαυρον, φέρει τρίχωμα. Η ουρά του κήτους καταλήγει εις δύο σκέλη. Τα χαρακτηριστικά αυτά δεικνύουν ότι δεν πρόκειται περί φαλαίνης, αλλά περί άλλου αγνώστου κατηγορίας κήτους. Πολλοί χωρικοί της περιφέρειας περιεργασθέντες το θαλάσσιο τέρας, αναφέρουν ότι ουδέποτε έκανε την εμφάνισί του εις την πέριξ θαλάσσιαν περιοχήν παρόμοιον κήτος. Τίνες εξ αυτών εξώρυξαν τους όδοντας του κήτους και έλεγον ότι έκαστος τούτων έχει μήκος 10 εκατοστόμετρων» (Θεσσαλία 5/1/1954).
Το εντυπωσιακών διαστάσεων θαλάσσιο όν, χαρακτηρίστηκε ως « αγνώστου κατηγορίας»,αφού κανείς δεν είχε συναντήσει κάτι παρόμοιο. Να επρόκειτο για είδος ευμεγέθους καρχαρία (λόγω των δοντιών), που ξέπεσε στα νερά του ανατολικού Πηλίου, ή κάποιο άλλο είδος φάλαινας που επίσης παρασύρθηκε στο Αιγαίο; Όπως συμβαίνει σε αυτού του είδους τα δημοσιεύματα, συνήθως, δεν δίνεται συνέχεια στο γεγονός και παραμένουν τα αναπάντητα ερωτήματα.
Σκυλόψαρα εναντίον ανεμότρατας
Η συνάντηση του σκυλόψαρου με το αλιευτικό σκάφος που αναφέρεται στο επόμενο δημοσίευμα δεν πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο αλιευτικής προσπάθειας. Υπήρξε μάλλον τυχαία, ή -το πιθανότερο- το επιθετικό ψάρι ακολούθησε την μηχανότρατα τρώγοντας μικρόψαρα που απορρίπτονταν κατά το ξεψάρισμα των αλιευτικών εργαλείων, αν και δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο. Πάντως η επαφή απέβη μοιραία για το σκυλόψαρο, καθώς χτύπησε στην προπέλα του σκάφους που το κατάκοψε. Στο πλήρωμα του αλιευτικού προκλήθηκε πανικός, γιατί πίστευαν πως προσέκρουσαν σε ύφαλο ή κάποιο ογκώδες επιπλέον αντικείμενο, που πιθανόν να προκάλεσε ζημιές στο σκαρί.
Διαβάζουμε σχετικά : «Πετρελαιοκίνητον συνεκρούσθη με τεράστιον θαλάσσιον κήτος. Την μεσημβρίαν της παρελθούσης Κυριακής η ανεμότρατα Αργοναύτης, υπό τον κυβερνήτη κ. Ευ. Φουρτούνα, ενώ έπλεεν προς Βόλον, συνεκρούσθη εις τα ανοικτά του κάβου Δερματά με τεραστίων διαστάσεων θαλάσσιον κήτος. Κάτ’ αφηγήσεις του κυβερνήτου και των ναυτών του πληρώματος η σύγκρουσις εγένετο όταν το πετρελαιοκίνητον έπλεε ευρισκόμενον εις την μεταξύ Πηλίου και Σκιάθου, θαλάσσιαν περιοχήν. Την στιγμήν της συγκρούσεως το σκάφος συνεκλονίσθη και αποτόμως ανέκοψε την ταχύτητάν του. Η εξήντα ίππων μηχανή του «εφόρτωσεν» αποτόμως, ο δε έλιξ έπαυσε την ταχείαν κίνησίν του και περιεστρέφετο μετά μεγάλης δυσκολίας. Από τον ισχυρότατον κλονισμόν που υπέστη το σκάφος και το σταμάτημα της μηχανής, ο κυβερνήτης, ο μηχανικός και τα λοιπά μέλη του πληρώματος ετρομοκρατήθηκαν νομίζοντες ότι ο Αργοναύτης προσέκρουσεν επι υφάλου και διέτρεχον σοβαρότερον κίνδυνον. Παρήλθε όμως χρονικόν διάστημα και η μηχανή άρχισε να εργάζεται κανονικώς,η έλιξ να περιστρέφεται και το πετρελαιοκίνητο να συνεχίζει τον πλου του. Την στιγμήν εκείνην ολόκληρον το πλήρωμα συνεκεντρώθη εις την πρύμην του σκάφους και παρετήρει την θάλασσαν η οποία είχε λάβει εντός ολίγου ένα ζωηρό κόκκινο χρώμα. Προφανώς το σκάφος είχε προσκρούσει επί θαλάσσιου κήτους, το οποίο ετραυματίσθη δια της ελίκός του. Κατόπιν τούτου ο κυβερνήτης οδήγησε το πετρελαιοκίνητον με ηλαττωμένην ταχύτητα εις το σημείον της θαλάσσης όπου είχε λάβει κόκκινο χρώμα. Οι άνδρες του πληρώματος οι οποίοι ερευνούσαν την θαλάσσιαν περιοχή είδον τότε ένα θαλάσσιον κήτος να κινείται και να σπεύδει να εξαφανισθεί. Ο κ. Φουρτούνας είναι της γνώμης ότι το τραυματισθέν σκυλόψαρο δεν θα δυνηθή να επιζήση και θα εκβρασθή εις ακτήν του Πηλίου ή της Σκιάθου» (Ταχυδρόμος 6/6/1954).
Προφανώς με την εμπειρία που διέθεταν οι άντρες του αλιευτικού, κατάλαβαν ότι επρόκειτο για σκυλόψαρο που βέβαια δεν επρόκειτο να επιβιώσει αφού η προπέλα του σκάφους το είχε κατακερματίσει.
«Θαλάσσιον κήτος» εναντίον Μis Κύκνος
Παρόμοιο περιστατικό με το παραπάνω, συνέβη δύο μέρες αργότερα, αυτή τη φορά στα νερά του βόρειου Ευβοϊκού, όταν «τεράστιον κήτος» συγκρούσθηκε με την μία προπέλα του πλοίου Κύκνος –που εκτελούσε το δρομολόγιο Χαλκίδας -Βόλου- και βέβαια βγήκε …φέτες.
Ομως προκλήθηκε αναταραχή στους επιβαίνοντες από την απρόοπτη συνάντηση και το σχετικό θόρυβο που δημιουργήθηκε, δίχως να υπάρξουν αβαρίες ή άλλες δυσάρεστες συνέπειες και συνεχίστηκε ομαλά το ταξίδι. Πιθανόν στην περιγραφή να υπάρχει υπερβολή ως προς το μέγεθος του κήτους.
Διαβάζουμε στην εφ. Θεσσαλία: «Ενα περίεργον συμβάν κατά τον πλουν του ατμόπλοιου Κύκνος πλησίον της Λίμνης. Τεράστιον κήτος ενεπλάκη εις μια εκ δύο ελίκων του πλοίου και εφονεύθη. Ένα απίθανον και εκπληκτικόν γεγονός συνέβη χθες εις το εκτελούν συγκοινωνίαν Βόλου – Χαλκίδος θαλαμηγόν πλοίον Κύκνος, ενώ το σκάφος κατηυθύνετο από Χαλκίδος εις Λίμνην Ευβοίας. Καθ΄ ην ώραν το πλοίον ευρίσκετο πλησίον του όρμου της Λίμνης και αι δύο μηχαναί του ελειτούργουν με κανονικόν ρυθμόν, ηκούσθη αιφνιδίως κάποιος υπόκωφος κρότος και ταυτοχρόνως η μια εκ των δύο ελίκων απώλεσε τον ρυθμόν και τας κεκανονισμένας στροφάς της, πράγμα που εγένετον αισθητόν εις το πλήρωμα, όσον και εις τους επιβάτας.
Επειδή ήτο άγνωστον από πού προήρχετο η ανωμαλία αυτή ο κυβερνήτης του Κύκνου κ. Παν. Μάρλας, υποπτευθείς βλάβην τινά της έλικος, διέταξε να σταματήσει η μια μηχανή. Ούτω το σκάφος πλέον ήρεμα με μιαν μηχανήν έφθασεν εις Λίμνην. Εκεί τόσον ο κυβερνήτης όσον και οι επιβάται έκπληκτοι παρετήρησαν προς τον δεξιόν πλευρόν του σκάφους τεράστιον τεμάχιον κήτους το οποίο κατά τους μετριότερους υπολογισμούς ήτο βάρος 300 περίπου οκάδων και μήκος τριών μέτρων. Η εξήγησις του συμβάντος δεν εβράδυνε να δοθή. Φαίνεται κατά τον πλούν του Κύκνου προς Βόλον ενεσφηνώθη εις την ελίκαν του τεράστιον κήτος της κατηγορίας των σαλαχοειδών το οποίον ετεμαχίσθη και ένα τμήμα αυτού, το ένα τρίτο περίπου του όλου όγκου του, παρέμεινεν εκεί, προκάλεσαν την ανωτέρω ανωμαλίαν.
Το γεγονός προκάλεσεν μεγάλην εντύπωσιν διότι σπανίως αναφέρονται παρόμοιαι περιπτώσεις εις τα ναυτικά χρονικά της περιφερειάς μας. Πάντως ως μας είπεν ο κ. Μάρλας, παρόμοιον γεγονός εάν συμβεί εις πλοίον με μίαν έλικαν δύναται να το ακινητοποιήση. Σημειωτέον ότι ο κατάπλους του Κύκνου εις των λιμένα μας χθες την νύχτα εγένετο άνευ καθυστερήσεως και ουδεμίαν ανησυχία εξεδηλώθη μεταξύ των επιβατών». (8/4/1954).
Αλιεία σκυλόψαρου
Τα τρία περιστατικά που μνημονεύσαμε πιο πάνω με «συναντήσεις» σκαφών και «κητών » δεν άπτονται της αλιευτικής δραστηριότητας. Ας ολοκληρώσουμε την σημερινή μας αναδρομή με ένα ψαράδικο περιστατικό, την αλίευση σκυλόψαρου από μηχανότρατα και την σχετική μικροπεριπέτεια: «Ηλιεύθη σκυλόψαρον μήκους τριών μέτρων. Εις την ιχθυαγοράν της πόλεως μας τας απογευματινάς ώρας της χθες, εκομίσθη υπό της ανεμότρατας Αγιος Γεώργιος νηολογίου Θεσσαλονίκης, της οποίας κυβερνήτης είναι ο κ. Μιχ. Σημιακάκης, εν σκυλόψαρου μήκους 3 μέτρων και βάρους 250 περίπου οκάδων. Τούτο ηλιεύθη υπό της εν λόγω μηχανότρατας χθες πριν την 10ην π.μ.. Η μηχανότρατα ηλίευεν εις τον θαλάσσιον χώρον μεταξύ Σκιάθου και Ζαγοράς, είχε δε ρίψει τα δίχτυα της εις τα ανοικτά της θέσεως Κάστρο. Ταύτα ανεσύροντο χθες εις Χορευτό ότι και εγένετο υπό του πληρώματος αντιληπτόν ότι εντός αυτών εβρίσκετο μικρόν σκυλόψαρον. Ευτυχώς εις τα δίχτυα δεν προεκλήθησαν ζημίαι. Το σκυλόψαρον εσύρθη εις την ξηράν όπου και εφονεύθη δια μαχαίρας υπό του ναυτικού Ιω. Καρδαμύλα, μέλος του πληρώματος». (ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 10/10/1954).
Στο αντίστοιχο δημοσίευμα της εφ. Θεσσαλία το μέγεθος του αλιεύματος καταγράφεται μικρότερο, ενώ παραστατικά σημειώνεται ότι το πλήρωμα «εδυσκολεύθη να φονεύση δια μαχαιρών και ροπάλων το κήτος, διότι τούτο κατέβαλε προσπάθεια να απελευθερωθεί και είχε καταστή κάπως επικίνδυνον». Συχνά οι ανεμότρατες έπιαναν και διάφορα είδη σκυλόψαρων, τα οποία πολλές φορές όμως προκαλούσαν ζημιές στα αλιευτικά εργαλεία (δίχτυα).
Το γεγονός ότι στις μέρες μας τέτοια περιστατικά ελλείπουν εντελώς, ή συμβαίνουν πολύ σπάνια, μάλλον οφείλεται στην εξαφάνιση ή την δραματική συρρίκνωση των πληθυσμών στα είδη κάποιου μεγέθους της θαλάσσιας πανίδας.
MISΚύκνος καταπλέει στη Λίμνη Ευβοίας. Εκεί συνέβη το περιστατικό με το κήτος.
