Γρηγόρης Καρταπάνης: Το Παγκόσμιο Κύπελλο στη Βραζιλία το 1950

γρηγόρης-καρταπάνης-το-παγκόσμιο-κύπ-439002

ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

Τηλεοπτική κάλυψη βέβαια δεν υπήρχε στο 4ο Π.Κ. του 1950 στη Βραζιλία. Οι αγώνες όμως καταγράφονταν οπτικά για να προβληθούν αργότερα -τα γκολ κι επιλεγμένα στιγμιότυπα- στις κινηματογραφικές αίθουσες.

Οι κόπιες που διασώζονται σήμερα δεν διεκδικούν δάφνες ποιότητας, αφού έχουν υποστεί φθορές με την πάροδο του χρόνου, μολαταύτα βλέπουμε άκρως ενδιαφέροντα πλάνα, στιγμές κορυφαίας ιστορικής, ποδοσφαιρικής αξίας.

Οι ραδιοφωνικές μεταδόσεις χαρακτηρίζονται επίσης από περιορισμένη εμβέλεια και ουσιαστικά στην Ευρώπη μοναδική πλήρης ενημέρωση προέρχονταν μέσω του τύπου με τις πυκνές και λεπτομερείς τηλεγραφικές ανταποκρίσεις. Στις αθλητικές στήλες των εφημερίδων τις εποχής,το Π.Κ. αποτελούσε σημαντική πηγή ειδήσεων και η σχετική πληροφόρηση προσφέρεται επαρκής και στην Ελλάδα.

Αντίστοιχα και στο βολιώτικο τύπο, συναντάμε ενδιαφέρουσες αναφορές για το κορυφαίο ποδοσφαιρικό γεγονός. Εμπεριστατωμένες κριτικές και εκτιμήσεις συμπληρώνουν το αμιγώς αγωνιστικό μέρος και τα αποτελέσματα των συναντήσεων.

Ενδιαφέρουσες απόψεις

Ενάμιση και πλέον μήνα πριν από την έναρξη των αγώνων δημοσιεύεται στον τοπικό τύπο ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο « Το Παγκόσμιον Κύπελλον – ποδοσφαιρικά παρασκήνια» στις 10/5/1950. Φέρει την υπογραφή Μ.Μ, και αποτελεί αναδημοσίευση από άλλο έντυπο, στη δεύτερη σελίδα της εφημερίδας.

Εκφράζονται ενστάσεις για την όλη διαδικασία της διοργάνωσης, από τους προκριματικούς ομίλους ακόμη, όπου οι κληρώσεις δίχως «κατηγοριοποίηση» των ομάδων σχετικά με την δυναμικότητά τους, οδήγησαν σε αποκλεισμό ισχυρών συγκροτημάτων όπως λ.χ η Γαλλία. Συνυπολογίζοντας και τις απουσίες άλλων εθνικών ομάδων, που για διάφορους λόγους απείχαν (χώρες «ανατολικού μπλοκ», Γερμανία, Αργεντινή κ.α.) τίθεται, κατά τις εκτιμήσεις του αρθογράφου, σοβαρό ζήτημα αντιπροσωπευτικότητας, ως προς την αξία των συμμετεχόντων. Ο νικητής που θα βγει, το πιθανότερο είναι να μην αποτελεί πραγματικά τον κορυφαίο του κόσμου, μιας και παρουσιάζονται κραυγαλέες απουσίες.

Σημειώνονται όλες οι εθνικές που απουσιάζουν, όλες τους δυνάμεις αξιόλογες στο χώρο του αθλήματος και καταλήγει το άρθρο: «Το παγκόσμιο κύπελλο είναι απαραίτητον καθώς και το παγκόσμιον πρωτάθλημα. Χρειάζεται όμως ρεαλισμός, καλή πίστις και εγκατάλειψις συνηθειών που έχουν πια ξεπερασθή. Το σύστημα των αγώνων του κυπέλλου είναι τόσον ωραίον, ώστε πρέπει να ευχηθούμε να δούμε μια μέρα ένα μεγάλο και πραγματικό κύπελλον του κόσμου. Αλήθεια όμως τι έγινε με το κύπελλον της Μεσογείου;».

Με τι ευλογίες του Πάπα

Συνεχίζοντας την ανάγνωση των φύλλων στον τοπικό τύπο στην αθλητική στήλη εφημερίδας της 5ης Ιουνίου, υπάρχει είδηση που αναφέρεται στο «Παγκόσμιον κύπελλον» και περιγράφει την αναχώρηση της Εθνικής Ιταλίας υπό τις ευλογίες του Πάπα : «Βατικανόν 3. Ο πάπας Πίος ηυλόγησε και ηυχήθη καλήν επιτυχίαν εις την Ιταλικήν, εθνικήν, ποδοσφαιρικήν ομάδα αναχωρούσαν το Σαββάτον (σήμερον) δια τους αγώνας του παγκόσμιου πρταθλήματος εις Ριον Ιανέιρον. Ο Ποντίφηξ απέδωσεν εις έκαστον μέλος της ομάδος ανα εν μετάλλιον. Η ιταλική εθνική ποδοσφαιρική ομάς θα υπερασπισθή τον παγκόσμιον τίτλον τον οποίον και εκέρδισε κατά τους τελευταίους διεθνείς αγώνας οι οποίοι επραγματοποιήθησαν πρό του πολέμου».

Η Εθνική Ιταλίας πήγε στη Βραζιλία με ειδικά διαμορφωμένο ποστάλι, ώστε να γυμνάζονται και να προπονούνται οι παίχτες της. Ηταν όμως αποδυναμωμένη από την τραγωδία της Σουπέργκα, ένα χρόνο νωρίτερα, όπου χάθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα η ισχυρή ομάδα της Τορίνο, στερώντας βασικούς ποδοσφαιριστές από το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα. Δεν κατάφερε να υπερασπιστεί τον τίτλο του 1938 και ουσιαστικά αποκλείστηκε από το πρώτο ματς όταν ηττήθηκε από την Σουηδία. Οι ευλογίες του πάπα, δυστυχώς δεν βοήθησαν.

Το μεγαλύτερο γήπεδο

Τα εγκαίνια του Μαρακανά, του μεγαλύτερου σταδίου στον κόσμο, όπου θα γίνονταν οι περισσότεροι αγώνες της τελικής φάσης αποτελούσαν είδηση που ενδιέφερε το ποδοσφαιρόφιλο κοινό του 1950:

«Το μεγαλύτερον στάδιον του κόσμου. Ρίον Ιανέιρον 17. Ο πρόεδρος Κ. Ντούντρα ενεκαινίασε σήμερον επισήμως το νέον στάδιον το οποίον λέγεται ότι είναι το μεγαλύτερον του κόσμου και εις το οποίον θα διεξαχθούν από της 24ης Ιουνίου οι διεθνείς ποδοσφαιρικές συναντήσεις. Δια την κατασκευήν του εχρησιμοποιήθηκαν 6.500 εργάται, το δε στάδιον θα περιλαμβάνει 120.000 χιλιάδες καθημένους θεατές και 30.000 όρθιους. Τα εγκαίνια ετέλεσεν ο καρδινάλιος Σεμάρα, κατόπιν δε, εισήλθεν εις το γήπεδον η Γιουγκοσλαβική ομάς δι’ ελαφράν προπόνησιν. Η Σουηδική ομάς αναμένεται να φθάση το μεσόνύκτιον». (Θεσσαλία 18/6/1950).

Στην ίδια εφημερίδα δύο μέρες νωρίτερα δημοσιεύται ενδιαφέρουσα αναδρομή στα 3 προπολεμικά παγκόσμια κύπελα. Ακόμη επισημαίνονται οι πρωτοτυπίες της 4ης διοργάνωσης:

α) η συμμετοχή της Αγγλίας,

β) η ισορροπία ευρωπαϊκών και αμερικανικών ομάδων (8 με 7), σε αντίθεση με τα προηγούμενα Π.Κ.

γ) το σύστημα των ομίλων ακόμα και για την ανάδειξη του τροπαιούχου. (16/6/1950).

Αγώνες και αποτελέσματα

H έναρξη των αγώνων προκαλεί και την αποστολή τηλεγραφικών ανταποκρίσεων που ενημερώνουν για τα αποτελέσματα : «Ρίον Ιανέιρον 26. Χθες παρουσία 50.000 χιλιάδων θεατών, του προεδρού της βραζιλιανής δημοκρατίας και των πρεσβευτών όλων των κρατών που μετέχουν εις τους αγώνας διεξήχθη εις το δημοτικόν στάδιον ο πρώτος αγών των προκριματικών δια το παγκόσμιον κύπελλον (κύπελλον Ζύλ Ριμέ) μεταξύ των εθνικών ομάδων Βραζιλίας και Μεξικού.

Νικήτρια του αγώνως ανεδείχθη η ομάς της Βραζιλίας με τέρματα 4-0.

Τα άλλα αποτελέσματα έχουν ως εξής: Σουηδία-Ιταλία 3-2,Αγγλία-Χιλή 2-0, Σερβία – Ελβετία 3-0, Ισπανία – Ηνωμέναι Πολιτείαι 3-1». (Ταχυδρόμος 27-6-1950).

Οπως βλέπουμε πρόκειται για τα αποτελέσματα της α’ αγωνιστικής σε α, β και γ όμιλο. Στην εναρκτήρια συνάντηση βέβαια είχε δοθεί επίσημος, πανηγυρικός χαρακτήρας. Επίσης στο αντίστοιχο δημοσίευμα της εφ. Θεσσαλία αναφέρεται μόνο το αποτέλεσμα του πρώτου αγώνα, αλλά δίνονται λεπτομέρειες της πανηγυρικής τελετής.(26-6-1950)

Οι τελευταίοι αγώνες της φάσης των 4 ομίλων επίσης σημειώνονται με τα αποτελέσματά τους στην εφ. Ταχυδρόμος και αναφέρονται οι ομάδες που προκρίθηκαν στην τελική τετράδα:

«Ρίον Ιανέιρον 3.Κατά τους διεξαχθέντας χθες προκριματικούς αγώνας η Ισπανία ενίκησεν την Αγγλίαν με 1-0, η Ουρουγουάη την Βολιβίαν με 8-0, η Χιλή της ΗΠΑ με 3-2 και η Ιταλία την Παραγουάη με 2-0. Κατόπιν τον τελευταίων αποτελεσμάτων των προκριματικών εις τους τελικούς εισήλθον αι: Βραζιλία, Σουηδία, Ισπανία και Ουρουγουάη». (Ταχυδρόμος 4/7/1950).

Απουσιάζουν από τις αθλητικές στήλες του βολιώτικου τύπου τα αποτελέσματα της β αγωνιστικής των ομίλων όπου περιλαμβάνεται η μεγάλη έκπληξη ΗΠΑ-Αγγλία 1-0, ενώ παρατηρούνται και ορισμένα λάθη στα σκορ, προφανώς εκ παραδρομής.

Στην εφ. Θεσσαλία στις 8/7/1950 καταγράφεται πλήρως η αγωνιστική δραστηριότητα της πρώτης φάσης με βαθμολογίες και άλλες επισημάνσεις επί των αποτελεσμάτων και των ομάδων. Ειδικά για την μετέπειτα νικήτρια Ουρουγουάη σημειώνεται προφητικά: «Όπως νομίζομε ότι η Ουρουγουάη που δεν έδειξε ακόμα όλη της την αξία θα προκαλέσει την έκπληξη των τελικών και θα αποσπάσει τελικά την νίκη».

Καθώς ξεκινάει η τελική η φάση, η εφ. Ταχυδρόμος πάλι μας ενημερώνει για τα πρώτα αποτελέσματα: τον θρίαμβο της Βραζιλίας επι της Σουηδίας στο Μαρακανά και την ισοπαλία της Ουρουγουάης με την Ισπανία 1-1 στο κοντινό Σάο Πάολο (11/7/1950).

Δεν μας παρέχεται πληροφόρηση για την β΄ αγωνιστική, παρά μόνο στη συνέχεια κατατίθεται σχεδόν επιγραμματικά ο θρίαμβος της Ουρουγουάης στον «τελικό» και η νίκη της Σουηδίας στον «μικρό τελικό»: «Ρίον Ιανέιρον 17. Εις τον δημοτικόν στάδιον της πόλεως παρουσία 160.000 χιλιάδων θεατών η Ουρουγουάη επεβλήθη της Βραζιλίας με 2-1 και κατάκτησε το παγκόσμιο πρωτάθλημα. Εξάλλου εις Σάο Πάολο η Σουηδία επεβλήθη της Ισπανίας με 3-1».(Ταχυδρόμος 18/7/1950).

Μια γενική αποτίμηση

Με τίτλο «Περί τους αγώνας της Βραζιλίας – το διεθνές ποδοσφαιρικόν πρωτάθλημα – πώς εθριάμβευσαν οι νοτιοαμερικανοί», καταχωρείται δημοσίευμα στην εφ. Θεσσαλία (23/7/1950) πάλι με την υπογραφή Μ.Μ, όπου κατατίθεται μια γενική αποτίμηση της κορυφαίας ποδοσφαιρικής διοργάνωσης.

Εδώ ο συντάκτης ερμηνεύει ως απαγορευτικό, για τις ευρωπαϊκές ομάδες, το χρόνο διεξαγωγής του Π.Κ. αφού πρέπει να αγωνιστούν σε μια περίοδο που ήδη έχουν ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις τους σε συλλογικό και εθνικό επίπεδο.

Οι ποδοσφαιριστές κουρασμένοι αντί να πάνε να ξεκουραστούν, έπρεπε να μοχθήσουν κάτω από αντίθετες κλιματολογικές συνθήκες: Τροπικό κλίμα και χειμερινό νότιο ημισφαίριο, όπου οι νοτιοαμερικανικές εθνικές ομάδες ήταν εποχιακά και κλιματικά προσαρμοσμένες, για αυτό και επικράτησαν.

Επιπρόσθετα το πολυήμερο, κοπιαστικό οπωσδήποτε, θαλασσινό ταξίδι ως την Βραζιλία, αποτελούσε ακόμα ένα σοβαρό αρνητικό παράγοντα, για τα ευρωπαϊκά αντιπροσωπευτικά συγκροτήματα. Πιο κάτω στο κείμενο, αμφισβητείται η ανωτερότητα της πρωταθλήτριας Ουρουγουάης αφού υπήρξαν απουσίες συμμετοχών ισχυρών ομάδων.

Για να αποδείξει πραγματικά την δύναμή της η πρωταθλήτρια κόσμου θα έπρεπε να αντιμετωπίσει τις πλέον υπολογίσιμες ομάδες της γηραιάς Ηπείρου εντός και εκτός έδρας. Ακόμη επισημαίνεται η αρνητική επίδραση της βέβαιης επικράτησης της Βραζιλίας εκ των προτέρων, αφού τίποτα στο ποδόσφαιρο δεν θεωρείται δεδομένο. Τέλος, καταλήγει ο δημοσιογράφος, ότι κριτήριο αδιάψευστο για την πρωταθλήτρια θα αποτελέσει το επόμενο Π.Κ. στην Ελβετία, το 1954 και «έως τότε όμως έχομε το δικαίωμα να είμαστε επιφυλακτικοί». Πρόκειται για εμπεριστατωμένες εκτιμήσεις -παρά την φιλοευρωπαϊκή τους χροιά -και κάποιες από αυτές, όπως η κόπωση των παιχτών που προέρχονται από υπερπλήρεις, αγωνιστικά, σεζόν, ή η κλιματική ιδιαιτερότητα, επιβεβαιώνονται με τον ίδιο τρόπο και σήμερα.

Οι τοπικές εφημερίδες, νομίζω, πως κάλυπταν επαρκώς, αγωνιστικά και κριτικά το Π.Κ. του 1950.

Το μεγαλύτερο γήπεδο του κόσμου κι ένα εισιτήριο από κάποιον αγώνα σε αυτό (αρχείο Ν.Μαστρογιάννη)

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου