ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Απόλυτα αποδεκτή κι επιβεβλημένη η απόφαση της FIFA, πριν από κάποια χρόνια για τη διοργάνωση της τελικής φάσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2014 στη Βραζιλία, τη χώρα όπου το άθλημα παρουσιάζεται στην πληρέστερη και πιο θεαματική έκφρασή του.
Αλλωστε έχουν περάσει 64 χρόνια από τη διεξαγωγή του 4ου Παγκοσμίου Κυπέλλου, το 1950, όταν σε άλλα κράτη η ανάθεση διοργάνωσης για δεύτερη φορά έχει πραγματοποιηθεί σε σαφώς μικρότερο χρονικό διάστημα: Ιταλία 1934 και 1990, 56 χρόνια, Γαλλία 1938 και 1998, 60 χρόνια (στις δύο αυτές περιπτώσεις πρέπει να συνυπολογιστεί και η δωδεκάχρονη αποχή λόγω του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου), Γερμανία 1974 και 2006, 32 χρόνια, Μεξικό 1970 και 1986, μόνο 16 χρόνια (αλλά εδώ η προτίμηση δόθηκε όταν υπαναχώρησε η ορισθείσα διοργανώτρια Κολομβία).
Η διοργάνωση της κορυφαίας ποδοσφαιρικής εκδήλωσης σε εθνικό επίπεδο, στην κατεξοχήν «ποδοσφαιροχώρα», Βραζιλία αποτελεί, νομίζω, εχέγγυο για την πλήρη επιτυχία της σε επίπεδο και θέαμα. Οι αγώνες ήδη ξεκίνησαν, τους παρακολουθούμε με ενδιαφέρον, αλλά επειδή επιθυμούμε κι τις ενδιαφέρουσες αναδρομές στο παρελθόν, ας ρίξουμε μια ματιά και στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1950.
Μονόδρομος η τελική φάση του 1950
Η ανάθεση της διεξαγωγής της τελικής φάσης του το 1950 στη Βραζιλία αποτελούσε τότε αναγκαστικό μονόδρομο. Στη ρημαγμένη Ευρώπη από την εξάχρονη παγκόσμια σύρραξη, καμιά χώρα δεν ήταν σε θέση να αναλάβει ένα τέτοιο εγχείρημα.
Αντίθετα η Βραζιλία, σε μια ήπειρο που είχε υποστεί σε ασύγκριτα μικρότερο βαθμό τις τραγικές συνέπειες του πολέμου, μπορούσε να ανταποκριθεί. Επιπλέον προϋπήρχε από το τέλος της προπολεμικής περιόδου, το αίτημα από τη Γερμανία και τη Βραζιλία, για την ανάθεση του επόμενου Π.Κ. το 1942, που βέβαια δεν έγινε (όπως και το 1946) λόγω του πολέμου. Κι από τη στιγμή που η Γερμανία είχε αποκλειστεί από κάθε αθλητική δραστηριότητα, μόνη διαθέσιμη ήταν η χώρα της σάμπα και του καφέ και βέβαια του …. ποδοσφαίρου.Η απόφαση της FIFA το 1946, είχε ορίσει αρχικά την τελική φάση του Π.Κ για το 1949 και κατόπιν την μετέθεσε ένα χρόνο αργότερα.
Πέρα από αυτά πάντως, η Βραζιλία «δικαιούνταν» το χρίσμα, καθώς είχε δείξει, από τα τελευταία προπολεμικά χρόνια δείγματα της ποδοσφαιρικής της ανωτερότητας. Μπορεί το 1930 στην Ουρουγουάη και το 1934 στην Ιταλία να μην διακρίθηκε.
Στην πρώτη διοργάνωση, στο πρώτο ματς ηττήθηκε 2-1 από την Γιουγκοσλαβία και κατόπιν η ευρεία νίκη (4-0) επί της αδύναμης Βολιβίας δεν ήταν αρκετή να τη θέσει επικεφαλής του ομίλου και να προκριθεί στην ημιτελική τετράδα. Ομοίως στα γήπεδα της Ιταλίας, όπου εφαρμόστηκε από την φάση των 16 φιναλίστ το σύστημα νοκ-άουτ, έφυγε άδοξα αφού στην πρώτη κιόλας συνάντηση με την Ισπανία ηττήθηκε 3-1.
Στην τρίτη διοργάνωση Π.Κ. όμως, στη Γαλλία, το 1938 έδειξε τις πραγματικές της δυνατότητες. Στη φάση των 16 αποκλείει στην παράταση την Πολωνία σε ένα εντυπωσιακό πράγματι παιχνίδι με 6-5 (κανονική διάρκεια 4-4, ημίχρονο 3-1).
Στα προημιτελικά επικράτησε δύσκολα σε επαναληπτικό αγώνα με 2-1 της φιναλίστ του 1934, Τσεχοσλοβακίας (πρώτο ματς 1-1) και στα ημιτελικά έπεσε πάνω στο απόλυτο φαβορί της εποχής, την Ιταλία και γνώρισε την ήττα με 2-1, ενώ δεν είχε αγωνιστεί ο φορ Λεονίντας, πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης, σε μια ανεξήγητη απόφαση που σχολιάστηκε ποικιλότροπα. Στον μικρό τελικό όμως διέλυσε τη Σουηδία με 4-2,με αντεπίθεση στο β’ ημίχρονο και κατέκτησε πανηγυρικά την 3η θέση, πρώτη επιτυχία σε τελικά Π.Κ.
Ατυχώς η καλή φουρνιά εκείνης της εποχής δεν κέρδισε την ανάλογη συνέχεια λόγω του πολέμου, αλλά 12 χρόνια αργότερα βρίσκονταν ετοιμοπόλεμο για διακρίσεις ένα νέο τιμ κορυφαίων ποδοσφαιριστών: Αντεμίρ, Ζιζίνιο, Ζαΐρ, Φριάκα, Μπάουερ κ.α.
Αδιαφιλονίκητο φαβορί – Εμπόδια συμμετεχόντων
Η Βραζιλία του 1950 αγωνιζόμενη στο σπίτι της προβάλλονταν δικαιολογημένα ως το απόλυτο φαβορί, για την κατάκτηση του τροπαίου. Πέρα από την έδρα και την εγνωσμένη αξία της όμως υπήρχε μια ακόμη παράμετρος που συνέτεινε σε αυτό. Η απουσία πολλών ποδοσφαιρικών δυνάμεων για λόγους που άπτονταν των συνεπειών του πολέμου και βέβαια οικονομική αδυναμία. Η Γερμανία ήταν αποκλεισμένη από κάθε αθλητική διοργάνωση. Η
Σοβιετική Ενωση και όλες οι χώρες του λεγόμενου Ανατολικού μπλοκ (εκτός της Γιουγκοσλαβίας) απείχαν για καθαρά πολιτικούς λόγους, μέσα στο διογκούμενο ψυχροπολεμικό κλίμα. Αλλες χώρες (όπως και η Ελλάδα) δήλωσαν εξαρχής αδυναμία για οικονομικούς λόγους, ενώ άλλες υπαναχώρησαν στην πορεία (Βέλγιο, Αυστρία, Τουρκία), ακόμη και όταν είχαν προκριθεί για τους τελικούς (Σκωτία- Γαλλία). Στην λατινική Αμερική, η Αργεντινή επίσης δεν θα συμμετείχε λόγω της απεργίας και αποχής των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών της.
Οι υπόλοιπες 4 ομάδες (Ουρουγουάη, Παραγουάη, Χιλή, Βολιβία) πέρασαν απευθείας, καθώς οι άλλες χώρες δεν συμμετείχαν. Από την Βόρεια και Κεντρική Αμερική προκρίθηκαν ΗΠΑ και Μεξικό. Από την Ασία η προκριθείσα Ινδία ακύρωσε τη συμμετοχή της την τελευταία στιγμή. Το μόνο θετικό υπήρξε η παρθενική εμφάνιση της Αγγλίας σε τελικούς Π.Κ., μια εμπειρία, που όπως γνωρίζουμε υπήρξε οδυνηρή.
Νέο σύστημα διεξαγωγής
Οι διοργανωτές διαφοροποίησαν εντελώς το σύστημα των αγώνων της τελικής φάσης, με τη σύμφωνη γνώμη της FIFA, με τρόπο που θεωρούσαν ότι θα ευνοούνταν. Θα σχηματίζονταν 4 όμιλοι των ομάδων (όπως το 1930) με βαθμολογία και οι τέσσερις πρώτοι θα έκαναν νέο όμιλο, όπου πάλι με βαθμολογία, ο πρώτος θα ανακηρύσσονταν πρωταθλητής δίχως ημιτελικούς, μικρό και μεγάλο τελικό.
Δηλαδή εκτοπίζονταν ολωσδιόλου το νόκ-άουτ σύστημα των δύο προηγούμενων διοργανώσεων το 1934 και 1938. Με αυτό οι βραζιλιάνοι απέφευγαν την ανεπιθύμητη αρνητική εξέλιξη-έκπληξη ενός νοκ-άουτ αγώνα, αλλά, ατυχώς για αυτούς το απευκταίο συνέβη στο πλέον κρίσιμο ματς. Οι μάγοι της μπάλας δεν μπορούσαν να αποτρέψουν το αξίωμα ότι το ποδόσφαιρο είναι το κατ΄εξοχήν άθλημα των εκπλήξεων.
Η άρνηση ορισμένων ομάδων την τελευταία στιγμή να συμμετάσχουν, ενώ είχαν προκριθεί και είχαν κληρωθεί οι όμιλοι, οδήγησε σε μια εξόφθαλμη ανομοιομορφία τους. Οι δύο πρώτοι είχαν από 4 ομάδες, ο τρίτος 3 και ο τελευταίος μόνο 2. Στον τρίτο είχε αποχωρήσει η Ινδία και στον τέταρτο η Σκωτία και η Γαλλία που αν και είχε αποκλειστεί από τη Γιουγκοσλαβία, λόγω άλλων υπαναχωρήσεων είχε τελικά κληθεί. Παρά τις όποιες αιτιολογίες οι λόγοι της αποχώρησης αυτών των ομάδων υπήρξαν καθαρά οικονομικοί. Μια ακόμη ανασταλτική πτυχή της συμμετοχής στο Π.Κ. του 1950, θεωρείται και το πολυήμερο επίπονο ταξίδι για τις ευρωπαϊκές ομάδες σε μια εποχή που οι αεροπορικές υπερπόντιες συγκοινωνίες προκαλούσαν δισταγμούς.
Η εθνική Ιταλίας είχε ένα λόγο παραπάνω να αποφύγει το αεροπλάνο, καθώς ένα χρόνο νωρίτερα (4/5/1949) είχε αφανιστεί σε αεροπορικό δυστύχημα η σπουδαία τότε ομάδα της Τορίνο (η ραχοκοκαλιά της εθνικής) για αυτό και ταξίδεψε ξεχωριστά, με ειδικά διαμορφωμένο πλοίο για τις ανάγκες της αποστολής (προπόνηση, γυμναστήρια κ.λ.π.).
Οι υπόλοιπες πέντε ευρωπαϊκές ομάδες ταξίδεψαν με το υπερωκεάνιο της γραμμής. Η Ιταλία ως κάτοχος του τίτλου δεν έδωσε προκριματικούς, αλλά εμφανίστηκε σαφώς αποδυναμωμένη από το προηγούμενο δυστύχημα, χωρίς ψυχικά αποθέματα και βέβαια με πολλές ελλείψεις. Κοντολογίς υπήρξαν πολλά τα προβλήματα των ομάδων ενόψει της έναρξης των αγώνων.
Η Ελλάδα δεν συμμετέχει
Η Ελλάδα ρημαγμένη από την περίπου δεκάχρονη εμπόλεμη κατάσταση (1940-41, Κατοχή, Αντίσταση, Εμφύλιος) δεν είχε καν τη δυνατότητα συμμετοχής στους προκριματικούς του Π.Κ.
Πέρα από την δραματική προσπάθεια ανόρθωσης που κατέβαλε η χώρα, κάθε άλλη (και ποδοσφαιρική) επιδίωξη πρόβαλλε ως ανεφάρμοστη πολυτέλεια. Αλλωστε η εθνική ομάδα μεταπολεμικά, ως το 1950 είχε δώσει ελάχιστα παιχνίδια, φιλικού χαρακτήρα έπειτα από μια δεκαετή και πλέον αδράνεια. Από τις 25/3/1938 που έδωσε στη Βουδαπέστη προκριματικό για το Π.Κ. του 1938 και υπέστη συντριβή 11-1 (η βαρύτερη ήττα στην ιστορία του αντιπροσωπευτικού μας συγκροτήματος), ο επόμενος αγώνας της πραγματοποιήθηκε -φιλικό με την Τουρκία- στις 23/4/1948!
Επιπλέον η συμμετοχή της στα προκριματικά των δύο προηγούμενων Παγκοσμίων Κυπέλων υπήρξε αποτυχημένη : Το 1934 ήττα με 4-0 στην Ιταλία, δίχως να γίνει ρεβάνς στην Αθήνα- μια απόφαση που έκρυβε παρασκήνιο. Το 1938 παρά τη διπλή επιτυχία επί της αδύναμης Παλαιστίνης (3-1 εκτός, 1-0 εντός) η πανωλεθρία από την ισχυρή και κατόπιν φιναλίστ Ουγγαρία, χωρίς να γίνει πάλι ρεβάνς, οριοθετούν την κακή προπολεμική πορεία του εθνικού μας συγκροτήματος σε προκριματικούς Π.Κ. Και βέβαια ακόμη και σε (απίθανη) περίπτωση επιτυχίας, το 1950, η οικονομική κατάσταση καθιστούσε απαγορευτική τη μετάβαση στη Βραζιλία.
Ολα ήταν πλέον έτοιμα για την έναρξη της κορυφαίας ποδοσφαιρικής διοργάνωσης παγκοσμίως, έπειτα από τις οδυνηρές συνέπειες του πολέμου.
