ΑΚΡΑΙΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΑ 1929 ΚΑΙ 1936
Τα προβλήματα που προκαλούν οι εξάρσεις κάθε χειμωνιάτικης κακοκαιρίας στους ναυτιλόμενους ήταν οπωσδήποτε πολλά και δύσκολα αντιμετωπίζονταν στα παλιότερα χρόνια, όταν οι προγνώσεις δεν δίνονταν αναλυτικές, όπως σήμερα, αλλά και τα μέσα αντιμετώπισης θεωρούνταν περιορισμένα.
Τα κάθε είδους κι εκτοπίσματος πλεούμενα διέτρεχαν σοβαρό κίνδυνο σε περίπτωση ακραίων ή με διάρκεια καιρικών φαινομένων, όπου συχνά συνέβαιναν διάφορα ατυχήματα, αβαρίες ή και ακόμη και ναυάγια που ενίοτε εξελίσσονταν σε οδυνηρές τραγωδίες.
Στις περιόδους των έντονων κακοκαιριών συναντούμε στον τοπικό τύπο δημοσιεύματα που αναφέρονται λεπτομερώς σε αυτές με πλήρη παρουσίαση της «έκτακτης» κατάστασης και των ζημιών ή της ταλαιπωρίας που επέφεραν σε στεριά και θάλασσα, τόσο σε τοπικό όσο και σε πανελλήνιο επίπεδο.
Η εντόπια επικαιρότητα στην ειδησεογραφία κάλυπτε πάντοτε επαρκώς την ανεμοκυματοδαρμένη πραγματικότητα στην περιοχή του Βόλου και της Μαγνησίας, αλλά υπήρχαν και ανταποκρίσεις από άλλα σημεία της χώρας όπου επίσης παρατηρούνταν ανάλογα, ακραία φαινόμενα με κάθε είδους καταστροφές και ναυάγια, ώστε να παρέχεται μια όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη εικόνα για την πορεία και τα αποτελέσματα της σφοδρής κακοκαιρίας που είχε ενσκήψει.
Ας δούμε κάποια σχετικά ενδιαφέροντα δημοσιεύματα -εντελώς ενδεικτικά κι όπως επέπεσαν στην αντίληψη μας- από τις βαρυχειμωνιές στα 1929 και 1936.
Βαρυχειμωνιά ανοιξιάτικη
Πολλές φορές η διάρκεια του χειμώνα παρατείνεται και στους μήνες της άνοιξης, όταν η τελευταία ανεξήγητα καθυστερεί. Οι όψιμες κακοκαιρίες πολλές φορές όταν συμβαίνουν, παρουσιάζονται ιδιαίτερα έντονες και προβληματίζουν περισσότερο, καθώς ο κόσμος είναι ήδη καταπονημένος από τη χειμερινή δυσχέρεια κι επιζητά τη φυσιολογική καλυτέρευση του καιρού. Μια τέτοια περίπτωση συνέβη τον Απρίλιο του 1929 με σφοδρές χιονοθύελλες που προκάλεσαν καταστροφές, αλλά και ναυάγια στην περιοχή του Ανατολικού Πηλίου και στα παράλια της Λάρισας. Ευτυχώς που αυτές οι όψιμες εξάρσεις δεν διαρκούν πολύ.
Διαβάζουμε σχετικά:
«Εσημειώθη χθες νέα πτώση χιόνος και ναυάγια ιστιοφόρων εις το Αιγαίον Πέλαγος.Από της παρελθούσης νυκτός ήρχισεν επικρατούσα μεγάλη κακοκαιρία, εις τα υψηλότερα μάλιστα σημεία της περιφέρειας Βόλου έπεσε και χιών. Επίσης εις το πέλαγος κατά τηλεγραφήματα του Λιμεναρχείου μας, επεκρατεί σφοδρά θαλασσοταραχή. Τοιουτοτρόπως συνέπεια ταύτης εις τον λιμένα του Χορευτού εναυάγησε το ιστιοφόρο Τρεις Αδελφοί,πλήρες ξυλαθράκων, μεταφερόμενων εις την πόλιν μας. Το πλήρωμα του ιστιοφόρου κατώρθωσε να διασωθή.
Επίσης κατ’ άλλο τηλεγράφημα εκ Τσάγεζι, εβυθίσθη μικρόν ατμόπλοιον 150 περίπου τόννων. Του ατμοπλοίου δεν κατωρθώθη να εξακριβωθεί ή ταυτότης, ούτε αν διεσώθη το πλήρωμα. Το ανωτέρω ατμόπλοιον εναυάγησε παρά το στόμιον του Τσαγέζι συνέπεια της κρατούσης θαλασσοταραχής.
Επίσης εκ της ιδίας αιτίας κατά τηλεγράφημα εκ Τσαγέζι, έπαθεν αρκετάς ζημίας ιστιοφόρον υπο τον πλοίαρχον Ρίζον Χαλιαμπάλιαν. Σχετικάς λεπτομέρειας αναφορικώς με τα ανωτέρω ναυάγια ελλείπουν. Κατά τηλεγράφημα προς τον ενταύθα Μετεωρολογικόν Σταθμόν του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, ο πιθανός καιρός της σήμερον θα είναι κατά διαλείμματα ολίγον νεφελώδης, οι δε επικρατούντες άνεμοι από βορράν θα είναι μέτριοι. Επίσης θα παρατηρηθή και άνοδος της θερμοκρασίας (Ταχυδρόμος 19/4/1929)».
Αγριεμένος Φεβρουάριος
Ο Φεβρουάριος του 1936 φαίνεται πως δεν έδειχνε διάθεση μεταβατικού μήνα προς την άνοιξη, αλλά συνέχιζε τις χειμερινές εξάρσεις που στα τελευταία τους παρουσιάζονται ενίοτε ιδιαίτερα έντονες. Ολόκληρη η χώρα καταπονούνταν από ακραία φαινόμενα που προκάλεσαν πλήθος καταστροφών, ενώ στη θάλασσα σημειώθηκαν και ναυάγια με ανθρώπινες απώλειες. Κι ενώ ο καιρός τις προηγούμενες μέρες είχε δείξει τάσεις ύφεσης, παρουσίασε απότομα ξαφνική επιδείνωση με χιονοθύελλες και σφοδρές θαλασσοταραχές. Στην πόλη, το λιμάνι του Βόλου,στην ευρύτερη περιοχή της Μαγνησίας και σε όλη τη Θεσσαλία υπήρξαν πολλές ζημιές με το χιόνι να έχει στρωθεί για τα καλά. Επίσης σημειώθηκαν και ναυάγια.
«Εντάσις και κακοκαιρίας. Εις ολόκληρον την Θεσσαλίαν χιονίζει. Ζημίαι από τη χθεσινήν χιονοθύελλαν.Ο καιρός δείξας τάσεις τινάς βελτιώσεως προχθές, εχειροτέρευσεν την χθεσινήν πρωίαν και περί την 3ην απογευματινήν βιαιοτάτη χιονοθύελλα εξέσπασε εις την πόλιν μας. Η χιών έπιπτε πυκνότατη μέχρι της 4ης απογευματινής και εσυνεχίσθη αραιότερα, καλυφθεισών εξ αυτής των στεγών και διαφόρων συνοικιακών οδών και πλατειών από ελαφρόν στρώμα. Ο αυτός καιρός, κατά συγκεντρωθείσας πληροφορίας μας επεκράτει εις την Λάρισαν, το Βελεστίνον, περιοχή Φαρσάλων κλπ.
Εις το Πήλιον το χιόνι εντός της Ζαγοράς έφθασε τα 20 εκατοστά, την Κάπουρνα τα 30, το Κεραμίδι επίσης, εις δε το Χάνι το ύψος της χιόνος υπερέβη το μέτρον. Κατά πληροφορίας εξάλλου του λιμεναρχείου σφοδρότατη θαλασσοταραχή επικρατεί εις το πέλαγος. Το ατμόπλοιον Κέρκυρα καταπλεύσαν χθες εις τον λιμένα μας, αντελήφθη παρά τα Λιχαδονήσια ημιβυθισμένον ιστιοφόρον, το οποίον εγκατελείφθη υπο του πληρώματος.
Ο πλοίαρχος του σκάφους, άμα τω κατάπλω, ειδοποίησεν περί τούτου το λιμεναρχείον, το οποίον ετηλεγράφησε σχετικώς εις Στυλίδα, ζητούν πληροφορίας. Εκ του σφοδρότατου, μεταξύ 3ης και 4ης απογευματινής, ανέμου και της θαλασσοταραχής, μια φορτηγίς, ανήκουσα εις τον κ. Στ. Αξέλον, ωθήθη υπο των κυμάτων εκ της αποβάθρας του τελωνείου εις τον κυματοθραύστην, υποστάσα ζημίας.
Επίσης ο άνεμος ανήρπασεν και ένα πρόχειρον παράπηγμα της πλατείας Ρήγα Φερραίου. Τα δια Θεσσαλονίκην προοριζόμενα ατμόπλοια εν αναμονή βελτιώσεως του καιρού, δεν είχον αναχωρήσει μέχρι του μεσονυκτίου» (Ταχυδρόμος 12/2/36).
Και συνεχίζει το ρεπορτάζ για τα συμβάντα στην υπόλοιπη Θεσσαλία.
Η σφοδρή κακοκαιρία όμως κάλυπτε όλη τη χώρα γι’ αυτό και την ίδια μέρα καταχωρούνται ανταποκρίσεις από την υπόλοιπη Ελλάδα.
Διαβάζουμε πάλι στον Ταχυδρόμο: «
Καταποντισμοί ιστιοφόρων εις Πειραιά. Χιών και εις Αθήνας.Τας απογευματινάς ώρας λόγω της επικρατούσης ανεμοθυέλλης ανεστατώθη κυριολεκτικώς ο λιμήν του Πειραιώς, πολλά δε ατμόπλοια και πλοιάρια διέτρεξαν κίνδυνον να αποκοπούν των αγκυροβολίων των. Εις τον λιμένα εβυθίσθησαν μερικαί λέμβοι και τινές φορτηγίδες. Λόγω της βιαιότητος του ανέμου τα παραλιακά καταστήματα έκλεισαν εν σπουδή. Αι σοβαρώτεραι ζημίαι εσημειώθησαν εις τον όρμον του Αγίου Γεωργίου, όπου εβυθίσθησαν 3 ιστιοφόρα και έτερα 3 υπέστησαν σημαντικάς ζημίας. Επίσης 20 λέμβοι κατεθρυμματίσθησαν. Εις τα Φλέβας εναυάγησεν άγνωστον ιστιοφόρον, του οποίου το πλήρωμα διεσώθη, πλην ενός ατόμου, πνιγέντος. Εις τα προάστια των Αθηνών έπεσεν αρκετή χιών. Περισσότερα είναι η χιών η πεσούσα εις Εκάλην. Το εσπέρας ήρχισε πίπτουσα χιών και και εντός της πρωτευούσης».
Στις 14 Φεβρουαρίου, πάλι σημειώνονται καταστροφές και ναυάγια, κυρίως στη Θεσσαλονίκη και τη βόρεια Ελλάδα. Το ατμόπλοιο Παναγής εξώκειλε και μισοβούλιαξε κάπου κοντά στην Επανωμή. Δυστυχώς από το δριμύ ψύχος, και καθώς ήταν αδύνατη κάθε παροχή βοήθειας λόγω της φουρτούνας, αποβίωσαν δύο μέλη του πληρώματος.
Στον Παγασητικό, σημειώνεται το ναυάγιο του εμπορικού πετρελαιοκινήτου Ευαγγελίστρια που μετέφερε κάρβουνο από τον Αλμυρό στη Χαλκίδα, κοντά στον όρμο Πτελεού. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στο Βόλο ξέσπασε πυρκαγιά στα παραπήγματα της πλατείας Ρήγα Φεραίου.
Καταστροφές σε όλη την Ελλάδα
Τα περί της κακοκαιρίας δημοσιεύματα, συνεχίζονται και την επόμενη μέρα (15/2/36). Το άρθρο με τίτλο: «Ναυάγια ατμόπλοιων και ιστιοφόρων εις τας ελληνικάς θαλάσσας» αποτελεί μια συγκεντρωτική καταγραφή θαλασσινών ατυχημάτων και ναυαγίων σε διάφορα σημεία της χώρας, ενδεικτικά των καταστροφών που προκάλεσε η σφοδρή κακοκαιρία.
Αναφέρουμε επιγραμματικα:
Στην περιοχή της Επανωμής συνεχίζονταν οι προσπάθειες προσέγγισης για παροχή βοήθειας στο ναυαγισμένο ατμόπλοιο Παναγής, όπως και για την μεταφορά των δύο ναυτών που ξεπάγιασαν από το κρύο. Στο Κατάκωλο πρωτοφανής σε ένταση θύελλα αποτέλεσε την αιτία βύθισης, μέσα στο λιμάνι, για δύο φορτηγίδες και κάμποσες βάρκες, ευτυχώς χωρίς θύματα.
Στην Άνδρο φορτωμένο εμπορικό πετρελαιοκίνητο αναζήτησε καταφύγιο στο λιμάνι του νησιού. Εισέπλευσε μισοβυθισμένο αλλά δεν κατάφερε να γλιτώσει συμπαρασύροντας κι ένα μικρό αλιευτικό με απολογισμό δύο πνιγέντες, καθώς και μέσα στο λιμάνι έπιανε ο καιρός. Στην Πρέβεζα «ο αυτόματος λευκός φαρίσκος του Αγ. Γεωργίου, εβυθίσθη μεθ΄ ολοκλήρου της βάσεώς του», όπως καταποντίστηκε κι ένας φωτοσημαντήρας.
Το λιμεναρχείο ενημέρωσε τη Διεύθυνση Εμπορικού Ναυτικού που με τη σειρά της «δι’ επειγούσης εγκυκλίου, προς τους ναυτιλλόμενους ειδοποιεί τούτους προς γνώσιν». Στη Νάξο βυθίστηκε πλωτός γερανός (βυθοκόρος )που προφανώς εκτελούσε λιμενικά έργα, ενώ αγνοούνταν η τύχη του ρυμουλκού.
Ακόμη ιστιοφόρο φορτωμένο με σμύριδα αναγκάστηκε, λόγω του καιρού να προχωρήσει σε αβαρία απορρίπτοντας μέρος του φορτίου, για να διασωθεί.Στην Ιτέα άλλο έμφορτο, με βαρέλια καυσίμων, ιστιοφόρο, καταστράφηκε εντελώς, ευτυχώς χωρίς θύματα αλλά και το φορτίο απωλέστηκε.
Τέλος στη Ζάκυνθο αναζήτησαν καταφύγιο ξένα ατμόπλοια έως ότου καλμάρει ο καιρός και συνεχίσουν τον πλου τους.(Ταχυδρόμος 15/2/36)
Ολες οι παραπάνω περιπτώσεις καταδείχνουν τη σφοδρότητα της κακοκαιρίας και είναι ενδεικτικές ενός οπωσδήποτε μεγαλύτερου αριθμού καταστροφών.
Οι βαρυχειμωνιές με ακραία καιρικά φαινόμενα, πάντοτε προκαλούν ταλαιπωρία και ζημιές, οδηγώντας συχνά σε απόγνωση, όπως φαίνεται και από τα λιγοστά -αλλά χαρακτηριστικά- περιστατικά που μνημονεύσαμε πιο πάνω.
Τμήμα της παραλίας του Βόλου με σφοδρή θαλασσοταραχή
