Tου Δημήτρη Μποσνάκη, φιλολόγου
Ζούμε στις μέρες που τα αυταρχικά καθεστώτα σε Δύση και Ανατολή αιμορραγούν, απειλούν με ολική καταστροφή μέσα στα τραγικά τους αδιέξοδα. Από τη μια ο αναθεωρητισμός και η εικονοκλαστική τάση της Ανατολής και από την άλλη η Ευρώπη που υψώνει ως άμυνα τις μοναρχικές της παραδόσεις. Στην απολυταρχία ένας ομιλητής-ηχείο επαναλαμβάνει τις παραδόσεις και ένας σιωπηλός ακροατής τις εκτελεί.. Καμία αναθεώρηση. Το υπάρχον σύστημα δοκιμάζεται και όσο αντέξει.
Την ώρα που η Ανατολή επιχειρεί μια ταυτοχρονία, ένα διάλογο μεταξύ των σημείων, μετατοπίζοντας και διαμελίζοντας την παραδεκτή λογική, η Ευρώπη επιχειρεί μια κάθετη κατάδυση στην ιστορία της. Αντλεί πόρους εκ των ιδίων χωρίς να ανανεώνεται. Την ώρα που οι λέξεις αποκτούν μια ελευθερία για να ξαναγράψουν το αφήγημα του κόσμου μαζί με τις ανανεωτικές δυνάμεις της Ευρώπης, από κοινού οι απολυταρχικές δυνάμεις Δύσης και Ανατολής ξιφουλκούν κατά της ανανέωσης. Η Ευρώπη απαντά με τις ίδιες μονότονες λυρικές αφηγήσεις για βασιλοπούλες, καναλιζαρισμένες ανάμεσα στους αδιαπέραστους τοίχους του συντεταγμένου λόγου και της γραμματικής ορθότητας. Ο περιφρουρημένος και δομημένος ελεύθερος στίχος στέκεται απέναντι στις λέξεις-σε -ελευθερία. Όμως η ασυνταξία και οι ανορθόδοξες συμπεριφορές είναι αυτές που αφήνουν περιθώρια στην έμπνευση και στην ανάδειξη νέων δυνάμεων. Στα αυταρχικά καθεστώτα η έμπνευση βρίσκεται φυλακισμένη. Οι απαιτητικές και ανήσυχες διάνοιες ποτίζονται με το εξαγνισμένο νερό του Δυτικού απολυταρχισμού που ζωντανεύει τις νεκρές βασιλοπούλες των μεσαιωνικών μύθων. Η Ευρώπη ξαναζεί τον Μεσαίωνα, οχυρωμένη πίσω από τα κάστρα της και τις παρωχημένες μυθολογίες. Καμία δημιουργική πνοή. Στο βάθος του ορίζοντα η πάντα ανήσυχη και έτοιμη για όλα Αμερική καραδοκεί να επωφεληθεί από τη σύγκρουση μέχρις εσχάτων ανάμεσα στις δυο αντιμαχόμενες απολυταρχίες. Η ανησυχία και η καρτερικότητα υπήρξαν πάντα οι δύο αρετές της Αμερικανικής δημοκρατίας.
Η Ευρώπη των ημερών μας δείχνει παραπληγική. Απολυταρχική, οπισθοδρομική, τρέφεται με αναπολήσεις, στραγγισμένη από τις πηγές της δημιουργίας. Και να σκεφτεί κανείς ότι στη ρίζα του Ευρωπαϊκού πολιτισμού βρίσκεται η περιπλάνηση του Οδυσσέα και η αμφισβήτηση της Δαντικής Θείας Κωμωδίας, δύο έπη που δόμησαν το ανθρώπινο σύμπαν σε νέο γεωγραφικό πλάτος και διανοητικό βάθος.
Ο σημερινός κόσμος δεν έχει ποίηση. Είναι μια πρόζα, μια μεγάλη αφήγηση, από εικόνες, λόγια, σχέδια και κραυγές. Αναζητά ένα καινούργιο νόημα, μια πλεύση προς την ελευθερία, μια επανεγγραφή ασύντακτων σκέψεων και παραληρηματικών αναφωνήσεων. Αποζητά μια διαφυγή από τον αυταρχισμό και την απολυταρχία των ιδρυματικών δομών. Η απολυταρχία υπήρξε το παρελθόν του πλανήτη, Δύσης και Ανατολής. Αυτή είναι που ματώνει σήμερα στα πεδία των μαχών και φυγομαχεί γύρω από τις ατέρμονες συζητήσεις των διπλωματών. Οι απολυταρχίες οχυρώνονται πίσω από τα τείχη τους απέναντι στον ίδιο εχθρό: στα συντάγματα της ελευθερίας, ασύνταχτα, λανθάνοντα και ασύλληπτα.
Όσο ο κόσμος μας θα αποτελείται από παγιωμένες εικόνες, από καλλιεργημένες προκαταλήψεις, από διαχωριστικά τείχη και από εφευρήματα εθνικισμών, θρησκειοληψιών και νομικών απολιθωμάτων, θα είναι μια αιμορραγούσα πληγή που δίνει ασυλλόγιστα το αίμα της για να θρέψει τις βδέλλες που η ίδια καλλιεργεί. Όταν η εικόνα πάψει να γεννάει στερεότυπες ιδέες, όταν γίνει ένα νεύμα, ένας κώδικας για τα ασύνταχτα πλήθη σε αναμονή, τότε ίσως υπάρξει μια ελπίδα ώστε ο διαρκής αγώνας του ανθρώπου να γίνει ένας στρόβιλος από όπου διαρκώς θα εξορμούν ιδέες, μια χοάνη που θα καταπιεί οτιδήποτε οπισθοδρομικό και αντιδραστικά απολυταρχικό. Αναπόφευκτα, το μέλλον του πλανήτη περνάει μέσα από το πεδίο μιας δημιουργικής καταστροφής. Η μόνη μας ελπίδα είναι να αναμένουμε μετά το πρόσφατο τέλος της Ευρωπαϊκής Απολυταρχίας να δούμε να καταρρέει σύντομα και η Ρωσική. Μόνον η δημοκρατία είναι αθάνατη γιατί δεν είναι ιδιοκτησία κανενός δυνάστη και πηγάζει από το λαό.
