ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η νέα παγκόσμια ατζέντα

ο-πόλεμος-στην-ουκρανία-και-η-νέα-παγκό-124680

Του ΘΑΝΑΣΗ Χ. ΣΑΜΑΡΑ

Σχεδόν όλοι οι δημοσιολογούντες στα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν παραλείπουν, είτε καταδικάζουν απερίφραστα, είτε με επιφυλάξεις και αποσιωπητικά την εισβολή των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην Ουκρανία, να αναφέρονται στις ευθύνες της Δύσης. Με άλλα λόγια αφήνουν να εννοηθεί ότι ο Πούτιν είχε βάσιμους λόγους να εισβάλει σε ένα ανεξάρτητο ευρωπαϊκό κράτος. Η αλήθεια είναι μία: Η Ρωσία είχε λόγους να ανησυχεί με την περικύκλωσή της από νατοϊκές δυνάμεις. Δεν έχει καμία δικαιολογία από ηθική, δημοκρατική, ανθρωπιστική πλευρά και επιπροσθέτως σε ό,τι έχει να κάνει με το Δίκαιο και τις αρχές του ΟΗΕ να κηρύξει επιθετικό πόλεμο και να επιχειρεί να καταλάβει ή να καταστήσει διά των όπλων προτεκτοράτο ανεξάρτητη χώρα.

Ενώ όλα βρίσκονται εν εξελίξει και όλα τα ενδεχόμενα ως προς την έκβαση του πολέμου είναι ανοιχτά, θα επιχειρήσουμε μία σύντομη ιστορική αναδρομή και μία πρώτη εκτίμηση ως προς τα μελλούμενα.

Ας αρχίσουμε από τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Οπως σημειώνει ο Ζίγκμουντ Μπρεζίνσκι, διακεκριμένος καθηγητής Γεωπολιτικής και σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας επί διακυβέρνησης Τζίμι Κάρτερ: «Η απώλεια του Καυκάσου αφύπνισε στρατηγικούς φόβους για την επανεμφάνιση της τουρκικής επιρροής, η απώλεια της Κεντρικής Ασίας ένα αίσθημα στέρησης των τεράστιων ενεργειακών και ορυκτών πλουτοπαραγωγικών πόρων της περιοχής, καθώς και ανησυχία για δυνητική ισλαμική πρόκληση και, τέλος, η ανεξαρτησία της Ουκρανίας αμφισβήτησε την ίδια την ουσία του ισχυρισμού της Ρωσίας ότι είναι ο θεϊκά χρισμένος σταθερός φορέας της κοινής πανσλαβικής ταυτότητας».

Γύρω στο 1993 η συνεργασία ΝΑΤΟ – Ρωσίας άρχισε να αναπτύσσεται. Η Ρωσία συμμετέχοντας στις συνεδριάσεις του ΝΑΤΟ, έχοντας μόνιμους εκπροσώπους της στις Βρυξέλλες και συνομιλώντας με τις ΗΠΑ άρχισε να πιστεύει ότι ξαναγίνεται πανίσχυρη και μπορεί να ονειρεύεται παλιές δόξες είτε της τσαρικής, είτε της σοβιετικής αυτοκρατορίας. Δεν κατανόησε καθ’ όλη τη δεκαετία του ’90 ότι ήταν πολύ ανίσχυρη για να είναι εταίρος των ΗΠΑ. Με τη σειρά τους οι ΗΠΑ δεν κατενόησαν ότι η Ρωσία ήταν αρκετά ισχυρή, τουλάχιστον από στρατιωτικής πλευράς, για να τη θεωρούν πελάτη τους.

Πριν ακόμη εκπνεύσει η δεκαετία αυτή η Ρωσία αντιλήφθηκε το παιχνίδι των ΗΠΑ εις βάρος της και επικέντρωσε την πολιτική της στην Ασία. Ως προς τις βλέψεις και τις επιδιώξεις της είναι χαρακτηριστική η πολιτική Πριμακόφ, τότε υπουργού Εξωτερικών, πολιτική που απέβλεπε στη συγκρότηση ενός Τριγώνου ως αντίπαλο δέος στις ΗΠΑ: Κίνα, Ρωσία, Ιράν. Χαρακτηριστική επίσης η επίσκεψη Γιέλτσιν στην Κίνα και οι δηλώσεις του στο Πεκίνο.

Για να μη μακρηγορούμε. Επί Κλίντον χάθηκε η ευκαιρία ΗΠΑ και Ρωσία να συμφωνήσουν σε νέα σχέση και συμφωνία με αμοιβαίες δεσμεύσεις και χωρίς να δίνει η Ουάσινγκτον προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ όλων των πρώην Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.

Η λάθος πολιτική ολοκληρώθηκε με την εκλογή Μπους. Το δίλημμα διεύρυνσης του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία ή μεγάλη διεύρυνση χωρίς αυτή απαντήθηκε με τον χειρότερο τρόπο. Ομως δεν πρέπει να λησμονούμε ότι από τα τέλη της πρώτης δεκαετίας του αιώνα ο Πούτιν αναδείχθηκε στον μεγαλύτερο ταραχοποιό του κόσμου (Γεωργία, Κριμαία, εμφύλιος στην Ουκρανία).

Αν και δεν γνωρίζουμε, ακόμη και αν οι ΗΠΑ διέθεταν βούληση συνεργασίας, αν η Ρωσία θα ανταποκρινόταν, εν τούτοις το λάθος της Δύσης ήταν λάθος των ΗΠΑ όχι της Ευρώπης. Αλλωστε η Ευρώπη μέχρι σήμερα δεν διαθέτει ενιαία αμυντική και εξωτερική πολιτική. Δυστυχώς. Ολα αυτά βέβαια δεν σημαίνουν ότι πολλά κράτη, η Γερμανία πρωτίστως, δεν προέκριναν λανθασμένα και αποκλειστικά μόνο τα συμφέροντά τους με μια κοντόφθαλμη πολιτική, η οποία μέχρι χθες δεν αντιλήφθηκε τον ρωσικό αναθεωρητισμό ακόμη και όταν ο Πούτιν το διαλαλούσε ότι η Ρωσία στρεφόταν ανοιχτά κατά των φιλελευθέρων δημοκρατιών και ανοιχτών κοινωνιών. Δεν έλαβαν μέτρα και όταν ο Πούτιν οτιδήποτε ακροδεξιό κυκλοφορούσε στην Ευρώπη και στον κόσμο το υποστήριζε και το χρηματοδοτούσε παρεμβαίνοντας ακόμη και σε εσωτερικές υποθέσεις, όπως οι εκλογές.

Σε ό,τι έχει να κάνει πάντως με την ένταξη της Ουκρανίας στον ΝΑΤΟ δεν πρέπει να λησμονούμε ότι Γαλλία και Γερμανία, κόντρα στις ΗΠΑ, άσκησαν βέτο το 2008 και μόλις πρόσφατα διαβεβαίωσαν τον Πούτιν ότι ένταξη δεν θα γίνει. Αλλά και οι ΗΠΑ διαβεβαίωσαν, προφορικά και όχι γραπτώς, όπως απαιτούσε ο Πούτιν, το ίδιο.

Το πού θα οδηγηθεί η ανθρωπότητα, όταν λήξει, όπως θα λήξει ο πόλεμος στην Ουκρανία, κανείς δεν μπορεί να το προβλέψει.

Ωστόσο οι φιλελεύθερες δυνάμεις θα πρέπει να ξαναδούν την πολιτική τους τόσο στο εσωτερικό των χωρών τους, όσο και στη διεθνή σκηνή.

Ο διακεκριμένος καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας Γιάννης Βούλγαρης στο άρθρο του στα ΝΕΑ το περασμένο Σάββατο υπό τον τίτλο «Ο κόσμος είναι πλέον αλλιώς» σημείωνε στον επίλογο του κειμένου: «Η βαθύτερη πρόκληση για την Αμερική και την Ευρώπη είναι να βρουν μια κοινή στρατηγική, που θα συνδυάσει τη δημοκρατική ανασύνταξή τους με τη διαφύλαξη και την εμβάθυνση της διεθνούς συνεργασίας. Η, με άλλα λόγια, να μπορέσει ο δυτικός κόσμος να θέσει την πολιτισμική κληρονομιά της ελευθερίας, της αυτονομίας και της δημοκρατίας στην υπηρεσία μιας πολυμερούς διακυβέρνησης του νέου πολυκεντρικού κόσμου.

Αλλιώς θα είμαστε καταδικασμένοι να δούμε και νέες Ουκρανίες».

Μια μέρα μετά, είχε προηγηθεί η ομόφωνη θέση της Ε.Ε. με την επιβολή κυρώσεων, προχθές Κυριακή σε μια ιστορικών διαστάσεων ομιλία του στη Γερμανική Βουλή ο καγκελάριος Σολτς έδωσε απτές αποδείξεις για το πώς θα εξελιχθεί η Ευρώπη. Αν εννοεί όλα όσα είπε, αν η Γερμανία είναι έτοιμη να συμβάλλει αποφασιστικά στη δημιουργία μιας νέας Ευρώπης της Δημοκρατίας, της αλληλεγγύης, μιας Ευρώπης άξιας της πολιτιστικής της ιστορίας, τότε ναι υπάρχει ελπίς για του Ευρωπαίους πολίτες.

Για τον κόσμο όλο η ελπίς θα έρθει, όταν η πραγματική και μοναδική ακόμη υπερδύναμη, οι ΗΠΑ δηλαδή, προχωρήσει σε θεαματική αλλαγή της πολιτικής της, που θα επικεντρώνεται στην παγκόσμια γεωπολιτική σταθερότητα και θα αποβλέπει να μετριασθούν και σταδιακά να εξαλειφθούν οι αδικίες, που κυριαρχούν στην παγκόσμια κατανομή εισοδήματος.

Οσο η Αμερική θα ακολουθεί στενόμυαλη πολιτική απέναντι στην Κίνα και στο Ιράν, όσο θα ρυμουλκείται αποκλειστικά από τον οικονομικό ανταγωνισμό και δεν ακολουθεί πολιτική συνεργασίας, που αποβλέπει σε εταιρική σχέση, ώστε να κατακτηθεί μια λειτουργική δομή παγκόσμιας συνεργασίας, η απαισιόδοξη διαπίστωση ιστορικού, μόλις τέσσερα χρόνια μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο ότι «ο άνθρωπος του 20ου είναι λιγότερο σίγουρος από τον πρόγονό του του 19ου αιώνα. Μέσα από τη δική του εμπειρία γνώρισε τις σκοτεινές δυνάμεις της ιστορίας. Πράγματα που έμοιαζαν να ανήκουν στο παρελθόν εμφανίσθηκαν και πάλι: φανατική πίστη, αλάθητοι ηγέτες, δουλεία και σφαγές, ξερίζωμα ολόκληρων πληθυσμών, ασπλαχνία και βαρβαρότητα», στον 21ου αιώνα θα μοιάζει ως προφητεία καταστροφής.

Υ.Γ. Η ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα τόλμησε να εγκαλέσει Ελληνες πολιτικούς, επιστήμονες, ΜΜΕ και δημοσιογράφους με μια ανακοίνωση, που συνιστά πρόκληση για τη Δημοκρατία και την ελευθερία. Το αυταρχικό καθεστώς Πούτιν, επί των ημερών του οποίου διαπράχθηκαν δεκάδες δολοφονίες πολιτικών και δημοσιογράφων, εγκαλεί την Ελλάδα. Ποιος έσπευσε να υποστηρίξει την πρεσβεία και κατ’ επέκταση την εισβολή στην Ουκρανία; Ο πρώην υπουργός Εθνικής Αμυνας της κυβέρνησης Αλέξη Τσίπρα. Ναι, ο γνωστός Πάνος Καμμένος.

Και γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε: Ο Αλέξης Τσίπρας δεν ήταν αυτός, που το 2015, λίγο πριν το δημοψήφισμα, επισκέφθηκε τη Μόσχα ζητώντας οικονομική βοήθεια και είπε μπροστά στον Πούτιν ότι η Ελλάδα ως χώρα της θάλασσας μπορούσε να αναζητήσει καινούργια λιμάνια; Ρωσικά εννοείται. Σκεφτείτε να είχαμε αγκυροβολήσει στη Μαύρη θάλασσα… Ευτυχώς, ο Πούτιν μας απέρριψε…

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου