Της Πηνελόπης Ι. Παπαθανασίου, LLM Διεθνές και Ευρωπαϊκό Οικονομικό Δίκαιο, Δικηγόρου, Υπεύθυνης της ΧΕΝ Βόλου
Σύμφωνα με το άρθρο 1510ΑΚ «Η γονική μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμά των γονέων, οι οποίοι την ασκούν από κοινού». Περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του».
Ο τρόπος αυτός άσκησης αποτελεί τον γενικό κανόνα και αφορά τα εντός γάμου γεννημένα τέκνα. Οσον αφορά τη γονική μέριμνα τέκνου γεννημένου εκτός γάμου, αυτή ρυθμίζεται από τη διάταξη του αρ. 1515 ΑΚ. Η Γονική Μέριμνα του τέκνου πριν την αναγνώριση του, ανήκει αποκλειστικά στη μητέρα του. Η Γονική Μέριμνα μετά την εκούσια αναγνώριση του τέκνου, από τον πατέρα, ασκείται από κοινού με τη μητέρα ή ανήκει αποκλειστικά στον πατέρα στην περίπτωση που έπαυσε η γονική μέριμνα της μητέρας (λόγω θανάτου ή κηρύξεως της σε αφάνεια) ή αυτή αδυνατεί να την ασκήσει για νομικούς λόγους (π.χ. ανικανότητα ή περιορισμένη ικανότητα για δικαιοπραξία) ή πραγματικούς λόγους (π.χ βαριά ασθένεια). Ο δε πατέρας, ως φορέας του λειτουργήματος της γονικής μέριμνας, διατηρεί ορισμένα δικαιώματα, όπως εκείνο της πληροφόρησης του για τη γονική μέριμνα που ασκεί ο άλλος καθώς και το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας.
Στην περίπτωση που έχουμε δικαστική αναγνώριση του τέκνου γεννημένου εκτός γάμου, στην οποία όμως ο πατέρας αντιδίκησε (ήτοι προέβαλλε ενστάσεις για την πατρότητα του), αυτός δεν ασκεί τη γονική μέριμνα του τέκνου του. Το Δικαστήριο, μπορεί, όμως εάν το επιβάλλει το συμφέρον του τέκνου να αποφασίσει διαφορετικά μετά από αίτηση του πατέρα. Αυτό συμβαίνει και δικαιολογείται από το γεγονός ότι, ενόψει της προϋφιστάμενης αντιδικίας του πατέρα, τεκμαίρεται η ύπαρξη όχι καλών συναισθημάτων απέναντι στο τέκνο που αναγνωρίστηκε (αναγκαστικά λόγω δικαστικής αποφάσεως), επομένως υφίσταται κίνδυνος για το συμφέρον του.
Απόλυτο κριτήριο της όποιας ρυθμιστικής των σχέσεων γονέων- τέκνων αποφάσεως, αποτελεί το συμφέρον τέκνου. αρχή προστασίας του συμφέροντος του παιδιού, είναι η θεμελιώδης αρχή του δικαίου της γονικής μέριμνας και αποτελεί την κατεξοχήν έκφραση της αντίληψης του σύγχρονου νομοθέτη. Έτσι κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο βέλτιστο συμφέρον του. Στο βέλτιστο συμφέρον του τέκνου, που εξυπηρετείται ιδίως από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του, καθώς επίσης και από την αποτροπή διάρρηξης των σχέσεων του με καθένα από αυτούς, πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του δικαστηρίου, όταν αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή με τον τρόπο άσκησής της. Η απόφαση του δικαστηρίου συνεκτιμά παραμέτρους, όπως την ικανότητα και πρόθεση καθενός εκ των γονέων να σεβαστεί τα δικαιώματα του άλλου, τη συμπεριφορά κάθε γονέα κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα και τη συμμόρφωση του με τις νόμιμες υποχρεώσεις του, δικαστικές αποφάσεις, εισαγγελικές διατάξεις και προηγούμενες συμφωνίες που είχε συνάψει με τον άλλο γονέα και αφορούν το τέκνο. Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις εξ αιτίας ιδίως του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της φυλής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών η όποιων άλλων πεποιθήσεων, της ιθαγένειας, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσίας. Ανάλογα τώρα με την ωριμότητα του τέκνου πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του, πριν από κάθε απόφαση σχετική με τη γονική μέριμνα και τα συμφέροντά του.
