Του Ευθύμιου Ζιγγιρίδη, BEngMScAMIEEMILT
Συμβούλου Στρατηγικών Επενδύσεων
H Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται 550 με 600 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες της. Ένα μέρος από αυτό το καλύπτει μέσω αγωγών, οι οποίοι μεταφέρουν 360 με 390 περίπου δις κ.μ. και το υπόλοιπο μέσω θαλασσίων μεταφορών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στο σύνολο της Ελληνικής επικράτειας διαμορφώθηκε το 2019 στις 53,3 TWh έχοντας κυμανθεί σε αντίστοιχο επίπεδο με το 2018. Η συμμετοχή του λιγνίτη, ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στον εξηλεκτρισμό της ελληνικής οικονομίας από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1950, έχει υποχωρήσει δραματικά τα τελευταία χρόνια. Το 2019 η συνολική παραγόμενη ενέργεια από λιγνιτικές μονάδες διαμορφώθηκε στις 10,4 TWh, αντιπροσωπεύοντας το 23% της συνολικής παραγωγής από 50% το 2010 και 72% το 1990 (Στοιχεία ΙΟΒΕ) Αντίθετα, σημαντική αύξηση παρατηρείται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο το φυσικό αέριο. Το 2019 οι μονάδες φυσικού αερίου κατείχαν το μεγαλύτερο μερίδιο στο εγχώριο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής, καθώς η συνολική παραγόμενη ενέργεια ανήλθε σε 16,2 TWh από 14,1 TWh το 2018 (+15%), αντιπροσωπεύοντας το 35% της συνολικής παραγωγής (το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 11% το 2000 και 22% το 2010). Οι μονάδες πετρελαίου, οι οποίες λειτουργούν στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, συμμετείχαν το 2019 με ποσοστό 10% στην παραγόμενη ενέργεια. Ανοδική είναι η πορεία της παραγόμενης ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ, η οποία ανήλθε στις 11,3 TWh το 2019, με το μερίδιό τους να έχει διαμορφωθεί στο 25% το 2019 από 5% το 2010.
Είναι προφανές ότι οι ΑΠΕ και το φυσικό αέριο κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο και σταθερά ανοδικό για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση έχει στοχεύσει να πετύχει τους «πράσινους στόχους», ωστόσο οι ΑΠΕ δεν αποτελούν ακόμη την πιο σταθερή πηγή για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Όλοι γνωρίζουμε ότι ένα σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας που βασίζεται στην υψηλή διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας απαιτεί σταθερή παραγωγή βασικού φορτίου καθώς και αυξημένη ευελιξία. Η Ελλάδα εφαρμόζει σήμερα ένα εκτεταμένο πρόγραμμα προμήθειας σημαντικών ποσοτήτων αποθήκευσης, ύψους 1,4 GW, τα επόμενα χρόνια και με τη μορφή τόσο μπαταριών όσο και αντληθέντων υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Το πρόγραμμα αυτό, όμως, έχει ακόμη μερικά χρόνια μέχρι την πλήρη ολοκλήρωσή του. Επιπλέον, η Ελλάδα δεν έχει καμία σοβαρή εναλλακτική για να προσθέσει νέες αποσπώμενες πηγές παραγωγής στην παραγωγή της, όπως η πυρηνική ενέργεια ή η μεγάλη νέα υδροηλεκτρική παραγωγή.
Εφόσον σταδιακά η Ελλάδα αποφάσισε να απομακρυνθεί από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω λιγνίτη τότε μέχρι να μπορέσει να παράξει και να αποθηκεύσει ενέργεια μέσω ΑΠΕ σε σταθερή βάση θα χρειαστεί την χρήση του φυσικού αερίου για 2 με 3 δεκαετίες ακόμη. Η Ελλάδα την παρούσα χρονική περίοδο εισάγει σχεδόν το 100% του φυσικού αερίου που καταναλώνει είτε μέσω αγωγών είτε μέσω μεταφορών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Η εκτίμηση είναι για το 2022 θα χρειαστούν περίπου 9 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου 6,5 δισ. κ.μ. από τους αγωγούς ΤΑP και άλλους, οι οποίοι μεταφέρουν ρώσικο αέριο και αέριο από το Αζερμπαϊτζάν και 2,5 από μεταφορά LNG.
Στο κοντινό παρελθόν οι τιμές του φυσικού αερίου εκτοξεύθηκαν σε πρωτοφανή ύψη και μόνο τον τελευταίο καιρό υπήρξε ύφεση στις τιμές διεθνώς. Πριν τα Χριστούγεννα η τιμή έφθασε τα 180 ευρώ την Mwh και στις αρχές Ιανουαρίου έπεσε στα 85 ευρώ λόγω των εισροώνφορτίων LNGαπό τις ΗΠΑ κυρίως αλλά και από την Αίγυπτο. Εάν για παράδειγμα η τιμή παραμείνει στα 90 με 100 ευρώ το 2022 αυτό θα επιβαρύνει επιπλέον τον προϋπολογισμό μας με 4 δισ. ευρώ περίπου, το οποίο ισοδυναμεί με τα επιπλέον χρήματα που θα εισρεύσουν στην χώρα λόγω της αύξησης του τουρισμού. Με λίγα λόγια ότι θα κερδίσουμε από τον τουρισμό θα το πληρώσουμε σε εισαγόμενο φυσικό αέριο.
Είναι προφανές ότι η χώρα χρειάζεται να παράξει το δικό της φυσικό αέριο και στη συνέχεια να επιδιώξει να γίνουν ανάλογες επενδύσεις, προκειμένου να αποτελέσει το σταυροδρόμι των ενεργειακών μεταφορών αφού βρίσκεται μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής.
Ο αγωγός Eastmed σχεδόν έχει εγκαταλειφθεί από τις 3 χώρες (Ισραήλ Κύπρος Ελλάδα) οι οποίες θα τον χρηματοδοτούσαν μαζί με τη Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά δεν είναι ο σκοπός του παρόντος άρθρου να αναλύσει αυτή την απόφαση, ωστόσο θα πρέπει να τονισθεί ότι θα ήταν ο ανταγωνιστικός αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου σε σχέση με τους αγωγούς οι οποίοι περνούν μέσα από την Τουρκία και τροφοδοτούν εμάς και τα Βαλκάνια. Ο Eastmed θα ξεκινούσε από το Ισραήλ και μέσω Κύπρου και Κρήτης θα τροφοδοτούσε την υπόλοιπη Ελλάδα και την Ευρώπη.
Ας δούμε, όμως, τι ακριβώς κάνουμε με τα δικά μας κοιτάσματα φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο είναι ζωτικής σημασίας για το φιλόδοξο πρόγραμμα απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Κατά την επόμενη δεκαετία, πρόκειται να αντικαταστήσει τον άνθρακα για την παραγωγή του βασικού φορτίου ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ η κυβέρνηση ελπίζει να αξιοποιήσει επενδύσεις 44 δισεκατομμυρίων ευρώ ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα έσοδα από δικαιώματα φυσικού αερίου θα έφερναν αυτόν τον στόχο πιο εφικτό.
Η σεισμική έρευνα του HHRM δείχνει ότι μόνο τα εκτιμώμενα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Ελλάδας θα μπορούσαν να φτάσουν τα 70-90 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (2,55 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) – όσα έχουν ανακαλύψει μαζί το Ισραήλ, η Κύπρος και η Αίγυπτος στην Ανατολική Μεσόγειο.Εάν η υποβρύχια γεώτρηση επαληθεύσει τα κοιτάσματα της Ελλάδας και αναπτυχθούν, η Ελλάδα θα ανακτήσει έως και το ένα τρίτο των πιθανών εσόδων από φυσικό αέριο σε φόρους και δικαιώματα.
Διάφοροι λένε ότι η κυβέρνηση πάγωσε τις έρευνες στα Ελληνικά κοιτάσματα λόγω πιέσεων από συμμάχους μας προκειμένου να μην υπάρξουν αναταραχές στην Νοτιανατολική Μεσόγειο.
Η κυβέρνηση δεν πρέπει να υποχωρήσει ούτε βήμα από τους αρχικούς στόχους εκμετάλλευσης του φυσικού μας αερίου και δεν πρέπει να υποκύψει σε απειλές των γειτόνων εξ ανατολής, αλλά και των συμμάχων (ΗΠΑ) οι οποίοι σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελαν να παράξουμε σε μεγάλε ς ποσότητες το δικό μας αέριο, αφού θα μειώναμε τις εισαγωγές του LNG από τις ΗΠΑ και φυσικά θα αποκτούσαμε γεωστρατηγική και γεωοικονομική αναβάθμιση κάτι που δεν θα άρεσε καθόλου στην Τουρκία.
