Της Έλενας Αντωνοπούλου
Ξεκινώντας από τον Νοέμβριο, οι ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας έχουν συγκεντρωθεί κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία και την κατεχόμενη Κριμαία. Οι προθέσεις της Ρωσίας παραμένουν ασαφείς. Μια παρόμοια ρωσική κίνηση συνέβη τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2021, δημιουργώντας έναν αρχικό φόβο εισβολής. Το Κρεμλίνο υποστήριξε τότε ότι έχει συγκεντρώσει αυτές τις δυνάμεις για μια στρατιωτική άσκηση, και αργότερα όντως επέστρεψαν στο στρατόπεδο. Και με τις δύο κινητοποιήσεις στρατευμάτων, η Μόσχα προσπάθησε να τρομάξει το Κιέβο. Η Ρωσία δεν απειλεί να εισβάλει στην Ουκρανία έτσι από το πουθενά, αλλά να κλιμακώσει τον πόλεμο που διεξάγεται μέσω πληρεξουσίων της Μόσχας στο Ντονμπάς, στην Ανατολική Ουκρανία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία μετράει τον όγδοο χρόνο μετά το ξέσπασμα του τον Φεβρουάριο του 2014, όταν οι ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας προσάρτησαν την Κριμαία και δημιούργησαν τις αυτονομιστικές ένοπλες ομάδες της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουκάνσκ. Οι δυο αυτές Δημοκρατίες, ελέγχουν τμήματα στην περιοχή του Ντονμπάς.
Ο χαμηλής έντασης πόλεμος στο Ντονμπάς εξακολουθεί να έχει στρατηγική χρησιμότητα για τη Ρωσία, διότι δίνει στη Μόσχα ένα διαρκές βέτο για τη σταθερότητα της Ουκρανίας.
Αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο στρατός της Ουκρανίας λαμβάνει μέτρα για να αλλάξει την κατάσταση στο Ντονμπάς, ένας πιθανός κινητήριος παράγοντας για τις τελευταίες αναπτύξεις στρατού από τη Ρωσία, είναι ίσως η απόκτηση των τουρκικών οπλισμένων εναέριων οχημάτων (UAV) από την Ουκρανία.
Εξι μεσαίας εμβέλειας Bayraktar TB2 βρίσκονται στο οπλοστάσιο της Ουκρανίας, και το Κίεβο έχει κάνει βήματα για να προμηθευτεί περισσότερα. Τον Οκτώβριο, ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Dmytro Kuleba και ο Τούρκος ομόλογος του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, συμφώνησαν στην κατασκευή ενός εργοστασίου στην Ουκρανία που θα κατασκευάσει περισσότερα τουρκικά οπλισμένα UAVs. Αυτό εξόργισε τη Ρωσία, η οποία είδε την αποτελεσματικότητα των τουρκικών UAVs το προηγούμενο έτος, στην κλιμάκωση του πολέμου Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Η Ρωσία φοβάται ότι μια μελλοντική ουκρανική στρατιωτική επίθεση θα μπορούσε να συντρίψει τις θέσεις της στο Ντονμπάς. Ο ΥΠΕΞ Λαβρόφ συνέκρινε την κατάσταση στην Ουκρανία με αυτή στη Γεωργία το 2008, και την επιχείρηση της Γεωργίας για την ανάκτηση των αμφισβητούμενων εδαφών της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας, και την ρωσική στρατιωτική απάντηση που προκάλεσε. Ο Λαβρόφ άφησε να εννοηθεί ότι η Ρωσία θα ξεκινούσε μεγαλύτερο πόλεμο για να υπερασπιστεί τις «δημοκρατίες» του Λουκάνσκ και του Ντονμπάς στην Ουκρανία.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι ήρθε στην εξουσία τον Μάιο του 2019, γεμάτος ελπίδα ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να τελειώσει. Ο Ζελένσκι προσφάτως επαναδιατύπωσε την έκκληση του για διάλογο, δηλώνοντας ότι «δεν θα είμαστε σε θέση να τερματίσουμε τον πόλεμο χωρίς άμεσες συζητήσεις με τη Ρωσία». Αλλά το θεμελιώδες πρόβλημα έχει παραμείνει αμετάβλητο από το 2014: η Ρωσία έχει λίγα κίνητρα να τερματίσει τον πόλεμο και η Ουκρανία έχει λίγη μόχλευση να αναγκάσει ένα τέτοιο αποτέλεσμα.
Ο Πούτιν συνεχίζει να υποστηρίζει μια μη εφαρμόσιμη ειρηνευτική συμφωνία, στην οποία συμφώνησαν όλες οι πλευρές στο αποκορύφωμα του πολέμου ελιγμών το 2014 και το 2015. Τον Ιούλιο, ο Πούτιν έγραψε ένα εκτενές δοκίμιο με τίτλο «για την Ιστορική Ενότητα Ρώσων και Ουκρανών». Στο οποίο περιέγραψε τον πόλεμο στην Ουκρανία ως «αδελφοκτονία». Σε αυτό το κείμενο, ο Πούτιν δήλωσε ότι «είμαι πεπεισμένος ότι οι συμφωνίες του Μινσκ το 2014 και το 2015) δεν έχουν ακόμη εναλλακτική. Σε κάθε περίπτωση, κανένας δεν έχει αποσύρει την υπογραφή του από το Πακέτο Μέτρων του Μινσκ ή από τις σχετικές δηλώσεις των ηγετών των χωρών του σχήματος της Νορμανδίας».
Η Μόσχα θέλει να φουντώσει τη φλόγα του πολέμου του Ντονμπάς που σιγοκαίει, αντί να τη σβήσει ή να την οδηγήσει σε μαινόμενη κόλαση ενός μεγάλου πολέμου. Το ερώτημα είναι πόσο μπορεί να διατηρηθεί αυτό αλλά φαίνεται ότι και οι δύο συγκεντρώσεις ρωσικού στρατού στα σύνορα με την Ουκρανία έχουν εξυπηρετήσει αυτό το σκοπό.
Μετά από χρόνια αυξανόμενων εντάσεων, η σιωπή δεν είναι μια λογική επιλογή», είπε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς κατά τη διάρκεια ομιλίας μέσω τηλεδιάσκεψης στην τηλεδιάσκεψη του Νταβός The Davos Agenda την Τετάρτη, προσθέτοντας ότι στην Ευρώπη «τα σύνορα δεν πρέπει να μετακινούνται με τη βία».
Οι εντάσεις είναι υψηλές μεταξύ της Ρωσίας και της γειτονικής της Ουκρανίας εδώ και πολλά χρόνια, με τις σχέσεις να φθάνουν σε χαμηλό σημείο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ουκρανία το 2014 από τη Ρωσία και την υποστήριξη μιας φιλορωσικής εξέγερσης στα ανατολικά της χώρας.
Η Γερμανία, μαζί με τη Γαλλία, προσπάθησε να μεσολαβήσει για ειρηνευτικές συμφωνίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας για αρκετά χρόνια, αλλά οι συμφωνίες, γνωστές ως «συμφωνίες του Μινσκ» δεν τηρήθηκαν με τη Ρωσία και την Ουκρανία να αλληλοκατηγορούνται για παραβίαση των όρων.
ΝΑΤΟ και Αμερικανοί, από τη μία, γνωρίζουν ότι οι Ρώσοι εξακολουθούν να έχουν το πάνω χέρι σε περίπτωση σύρραξης. Όπως επίσης, είναι σε πλήρη γνώση τους το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πολλές χώρες στην Ευρώπη – και σίγουρα όχι η Γαλλία και η Γερμανία – που θα δεχτούν να στείλουν τα στρατεύματά τους εκεί και να κηρύξουν πόλεμο στη Ρωσία.
Ο Πούτιν, από την άλλη, ξέρει πολύ καλά ότι σήμερα δεν είναι 2014, όταν οι αυτονομιστές υπερείχαν με τη βοήθειά του και ο ίδιος προσάρτησε σχετικά εύκολα την Κριμαία. Εκτός των άλλων, ο ουκρανικός στρατός έχει αναβαθμιστεί σημαντικά (με αμερικανικά όπλα και τουρκικά drones) και μπορεί να καταφέρει ένα ισχυρό και οδυνηρό πλήγμα στους Ρώσους.
Τι επιδιώκουν, λοιπόν, με τις διαρκείς απειλές και πολεμικές ιαχές; Υπάρχει και κάτι άλλο, πέρα από την ανάγκη ορισμένων να παραμένει η Ευρώπη «στην τσίτα» και να κερδίζει έδαφος η πρόταση περί συγκρότησης ευρωστρατού, που να μπορεί να «σηκώσει» μια τέτοιου είδους αντιπαράθεση χωρίς την άμεση στήριξη των Αμερικανών;
Πάντως τα γεγονότα είναι κρίσιμα και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις εξελίξεις…
