Tου Αγγελου Ψιμόπουλου
Η πιο γνήσια απόδειξη της εθνικής και φυλετικής ταυτότητας των Ελλήνων είναι η διατήρηση των παραδόσεων και των εθίμων, που κληροδοτήθηκαν από τους προγόνους των. Ένα από αυτά τα έθιμα είναι η υδρομαντεία, μια ιδιότητα, που από τα πανάρχαια χρόνια αποδίδει ο ελληνικός λαός στο νερό, που με τον τρόπο που τρέχει φανερώνει τη μοίρα των ανθρώπων.
Η Πηνελόπη μαντεύσει την παλινόστηση του θρυλικού Οδυσσέα από τον ήχο της ροής του νερού της κρήνης στην αυλή της. Οι Αχαιοί, επίσης, κατά τον πόλεμο της Τροίας από τον τρόπο, που τρέχει το νερό της Απολλωνίαςκρήνης προσπαθούν να εικάσουν την έκβαση κάποιας κρίσιμης μάχης. Αναφέρεται μάλιστα, ότι ο Μ. Αλέξανδρος έλαβε την παράτολμη απόφαση να πολιορκήσει την Τύρο, [ένα δυσπόρθητο οχηρό], όταν ο Ηφαιστίωνας τα μεσάνυχτα «διάβασε» από τη ροή μιας πηγής, ότι ήταν βέβαιη η άλωση του πολυθρύλητου νησιωτικού οχηρού, το οποίο εμπόδιζε την πορεία του προς την Ασία. Αλλά και ο Ιουλιανός [ο αποκαλούμενος Παραβάτης] από το ιερό των Δελφών πληροφορήθηκε ότι η «παγάνλαλέουσαν», δηλαδή η πηγή που ομιλεί [η Κασταλία πηγή], δεν υπάρχει πια, διότι «απέσβετο το λάλον ύδωρ», [στέρεψε το ομιλούν νερό – το νερό που κελαρύζει -].
Για να μαντέψουν τι τους επιφυλάσσει το μέλλον, οι Βυζαντινοί συνήθιζαν κάθε πρώτη του έτους να γεμίζουν με πηγαίο νερό μια «μαντική κανάτα» και με τον τρόπο, που θα άδειαζαν το νερό σε μια λεκάνη να οραματιστούν τι τους ορίζει η Μοίρα. Από το ίδιο νερό οι νέες κοπέλες μπορούσαν να μάθουν σε πόσους μήνες ή χρόνια θα παντρευτούν, ανάλογα με τους κύκλους, που θα προκαλούσε στην επιφάνεια του νερού όταν έριχναν στο νερό ένα δακτυλίδι παντρεμένης δεμένο με μια τρίχα από το κεφάλι τους.
Ήταν επόμενο, οι παλιές αυτές παραδόσεις, που πέρασαν από γενιά σε γενιά να περιβληθούν με «τη δροσιά και τη φαντασία με την οποία επενδύει τα έθιμα των προγόνων του ο ποιητικότερος λαός του κόσμου» όπως παρατηρεί ο EmilLegrand, ο μεγάλος συλλέκτης της νεοελληνικής λαογραφίας.
Το μίλημα του νερού κάθε Πρωτοχρονιά πήρε τελετουργική μορφή και θυμίζει τις αρχαίες Πυθίες, καθώς έχει για επίκεντρο τις κρήνες, που με τη λαϊκή τους αρχιτεκτονική στολίζουν την πλατεία κάθε ελληνικού χωριού. Τη νύχτα προτού χαράξει πηγαίνουν οι Μοίρες σ΄ αυτές τις κρήνες, λούζονται και χτενίζουν τα μακριά χρυσά μαλλιά τους. Από αυτές τις κρήνες έρχονται οι κοπέλες πολύ πρωί κάθε Πρωτοχρονιά να πάρουν νερό και το μεταφέρουν χωρίς να μιλήσουν σε κανέναν, «αμίλητο νερό», για να μη φανεί ότι αντιμιλούν στις Μοίρες. Με το νερό αυτό ραντίζουν το σπίτι τους για να έχουν καλή τύχη όλο το χρόνο.
Σε πολλές περιοχές του Μωριά συνοδεύουν το γέμισμα τις στάμνας με κεράσματα προς τη βρύση για να εξευμενιστούν τα ξωτικά, που κατοικούν εκεί. Στην Κρήτη οι νοικοκυρές πηγαίνουν στη βρύση ένα πιάτο με γλυκά για να κεράσουν τα πνεύματα, που την κατοικούν. Στη Μάνη οι ανύπαντρες κοπέλες επιστρέφοντας από τη βρύση με το αμίλητο νερό, πιστεύουν ότι όποιο παλικάρι θα συναντήσουν πρώτο θα γίνει άντρας τους και οι νιόπαντρες από τον αριθμό βημάτων, που θα κάνουν μέχρι τη βρύση, συμπεραίνουν εάν θα αποκτήσουν αγόρι ή κορίτσι.
Από τις δοξασίες αυτές, που περιβάλουν τη βρύση, η κάθε μια δίνει τις προβλέψεις της. Αν το νερό τρέχει γοργά χωρίς θόρυβο σημαίνει ότι η σοδειά θα είναι καλή, αν είναι γάργαρος ο ήχος του,θακάνει βαρύ χειμώνα, αν η κοπέλα αμίλητη παρακαλέσει το νερό, θα της φέρει τον καλό της εκεί κοντά στη βρύση. Γιατί και εκείνος πιστεύει ότι η βρύση την Πρωτοχρονιά ομιλεί για τον έρωτά του, όπως λέει και το δημοτικό τραγούδι:
Είπα στ΄ αμίλητο νερό να σου το μαρτυρήσει
και να σου πει τα δάκρυά μου πως τρέχουν σαν τη βρύση.
Σήμερα βέβαια, σε πόλεις και χωριά όλα τα σπίτια έχουν μέσα τρεχούμενο νερό, και το ωραίο αυτό έθιμο έχει εκλείψει, έγινε θυσία στον πολιτισμό,όπως και πολλά άλλα.Όμως εμείς «και χωρίς το αμίλητο νερό», σας ευχόμαστε εγκάρδια να είστεευτυχισμένοιόλο τον Καινούργιο Χρόνο 2022, να έχετε αδαμάντινη υγεία και επιτυχία σε όλες τις προσπάθειές σας.
