ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Κριτική βιβλίου «Πέτρος και Θέλμα» του Γιάννη Τερζίδη

κριτική-βιβλίου-πέτρος-και-θέλμα-το-252829

Της ΟΥΡΑΝΙΑΣ ΣΤΑΜΑΤΙΑΔΟΥ – ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗ

Ο Γιάννης Τερζίδης είναι ο συγγραφέας του βιβλίου που κρατώ στα χέρια μου με τίτλο «Πέτρος και Θέλμα» και υπότιτλο «Βίοι αγίων της διπλανής πόρτας». Πρέπει να ομολογήσω ότι με εξέπληξε το γεγονός ότι ο Γιάννης που γνώριζα πολλά χρόνια πριν, υπήρξε παιδί της προσφυγικής Νέας Ιωνίας Βόλου. Η εικόνα που είχα σχηματίσει από τότε που τον γνώρισα, ως καθηγητή αγγλικών, ήταν εικόνα ενός επιτυχημένου, εύπορου, χαϊδεμένου παιδιού της τύχης, που όλα στη ζωή του ήρθαν ευνοϊκά.

Διαβάζοντας το σύντομο βιογραφικό του σημείωμα προσγειώθηκα «ανωμάλως», γιατί διαπίστωσα ότι μόνο χαϊδεμένο παιδί της τύχης δεν ήταν ο Γιάννης και ότι δεν διέφερε από εμάς τα υπόλοιπα παιδιά της Νέας Ιωνίας, που μεγαλώσαμε με τις ίδιες δυσκολίες, τα ίδια προβλήματα και τους αγώνες της επιβίωσης στα πέτρινα εκείνα χρόνια της προσφυγιάς προκειμένου να πετύχουμε τους στόχους και τα όνειρά μας.

Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο του, ένα πόνημα 430 σελίδων, κατανεμημένων σε εννέα ενότητες, διαβάζω στην πρώτη σελίδα την αφιέρωση στην μονάκριβή του κόρη και στα τρία εγγόνια του. Στη συνέχεια τις ευχαριστίες στους φίλους και τις φίλες που συνέβαλαν στην επιτυχία της προσπάθειάς του με τις συζητήσεις και τις συμβουλές τους, μιας προσπάθειας που είχε ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν.

Ακολουθεί ο πρόλογος στον οποίο ο συγγραφέας απευθυνόμενος στους αναγνώστες του εκφράζει σκέψεις και προβληματισμούς του, τονίζει ότι το βιβλίο του περιέχει ψήγματα ιστορίας, αλλά και μύθους, ότι μέσα στους μύθους κρύβονται πολλές αλήθειες, κατά συνέπεια καλούνται να ανακαλύψουν πού βρίσκεται τι.

Στην επόμενη σελίδα παρουσιάζει τα πρόσωπα της ιστορίας του, πρωταγωνιστές, δευτεραγωνιστές, κάτι που συνηθίζεται στα προγράμματα θεατρικών έργων και αυτόματα μου δημιουργήθηκε η σκέψη ότι επρόκειτο να παρακολουθήσω μέσα από το βιβλίο του μία πολυπρόσωπη θεατρική παράσταση.

Πράγματι η πρώτη σκηνή εκτυλίσσεται στην Κωνσταντινούπολη με ζωηρές εικόνες από τη ζωή και τα μνημεία της, με πρωταγωνιστές τον Μαστροκώστα (μάστορα τσαγκάρη στο επάγγελμα) και τη γυναίκα του Κυριακή, οι οποίοι βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση να εγκαταλείψουν την Πόλη εξαιτίας των δύσκολων συνθηκών που προέκυψαν τον τελευταίο καιρό. Με σφιγμένη καρδιά παίρνουν μαζί τους ό,τι χρήσιμο μπορούν, εκείνος λίγα από τα εργαλεία του, εκείνη κάποια χρυσαφικά και μερικά νομίσματα, το παιδί της το Ζαχαρία και ξεκινούν με ένα σκαρί για το μεγάλο ταξίδι στον Πειραιά κι από κει στο Βόλο, όπου βρισκόταν από την προηγούμενη χρονιά η Ευδοξία, αδελφή του Μαστροκώστα. Αρχικά βρίσκουν καταφύγιο στο εργοστάσιο του Τζάμαλη και στη συνέχεια στα προσφυγικά της Νέας Ιωνίας, στα τζαμαλιώτικα. Μας μεταφέρει πληροφορίες γενικά για την ψυχρή και αφιλόξενη υποδοχή των ντόπιων, για τις συνθήκες ζωής, για την σκληρή εργασία ανδρών και γυναικών στα εργοστάσια, τον αγώνα για την επιβίωση.

Στο δεύτερο κεφάλαιο το σκηνικό μεταφέρεται πάλι στη Μ. Ασία και συγκεκριμένα στο Αϊβαλί. Κύριο πρόσωπο η Τασία Ανδριώτη, χήρα με ένα παιδί. Οι εμπορικές συναλλαγές των αδελφών της μητέρας της με τον Δημήτρη Πέτρου, εύπορο αγρότη από την Μακρινίτσα, την φέρνουν στον Βόλο και την παντρεύουν με τον Δημήτρη που κατοικεί στα Μελισσάτικα και αποκτούν πέντε παιδιά.

Τόσο στο πρώτο, όσο και στο δεύτερο κεφάλαιο ο συγγραφέας δένει τις ιστορίες των ηρώων του με τα όσα συνταρακτικά συνέβησαν στην Πόλη και το Αϊβαλί κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, γεγονότα που τους οδήγησαν στον εκπατρισμό τους.

Το επόμενο κεφάλαιο, που είναι και το πλέον πολυσέλιδο, αναφέρεται στον κεντρικό ήρωα του βιβλίου, τον Πέτρο, εγγονό της Τασίας, και τις μνήμες του. Μνήμες που ξεκινούν άγρια το 1943 κατά την γερμανική κατοχή με την βίαιη εισβολή των ΕΑΣΑΔ στα σπίτια της γειτονιάς του για την αναζήτηση, τη σύλληψη και δολοφονία ανδρών, γεγονότα που καταγράφονται στο σκληρό δίσκο της παιδικής μνήμης, όπως η άγρια και απάνθρωπη συμπεριφορά προς την μητέρα του, η ανατίναξη της γέφυρας του Ξηριά, η συγκέντρωση στο γήπεδο της Νίκης με την παρουσία του γραμματέα του ΚΚΕ Ζαχαριάδη, το μπλόκο της αστυνομίας στη Στάση Μαυρομάτη, το Καζανάκι, η Κίτρινη Αποθήκη, ο εμφύλιος, οι ανταρτόπληκτοι στο Ορφανοτροφείο του Βόλου, η ανατίναξη του Υδραγωγείου της Νέας Ιωνίας, η περίοδος της πείνας, τα συσσίτια, τα φακελώματα, οι εξορίες, τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, οι σεισμοί.

Ανάμεσα στα δυσάρεστα γεγονότα παρεμβάλλει και μνήμες ευχάριστες, όπως ο γάμος της Ελένης, κόρης της Τασίας, με τον Σωτήρη Αλεξίου, μέλους της ταξιαρχίας του Ρίμινι. Περιγράφει σκηνές από τη γαμήλια τελετή στο σπίτι, το γλέντι, τους χορούς, τα τραγούδια. Θυμάται τη χαρά και τον ενθουσιασμό των μικρών παιδιών από τα δεματάκια του Ερυθρού Σταυρού. Περιγράφει ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων και του Πάσχα και προβάλλει εικόνες της ζωής γενικά από την προσφυγική Νέα Ιωνία.

Αναφέρεται στην αναζήτηση εργασίας από μέρους του, όταν τελειώνει το Δημοτικό, προκειμένου να επιβιώσειμε πρώτη απασχόληση σε κάποιο επιπλοποιείο, κατόπιν σε κρεοπωλείο, παντοπωλείο, κατάστημα ετοίμων ενδυμάτων, ως πλασιέ βιβλίων, ενώ παράλληλα ασχολείται με την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας. Περιγράφει τις νεανικές ερωτικές του εμπειρίες στη Λάρισα και στη Θεσσαλονίκη, την ενασχόλησή του με τον αθλητισμό, την αποφοίτησή του από το Λύκειο, τη στράτευσή του και τις περιπέτειές του στο κέντρο εκπαίδευσης της Κορίνθου. Ανήσυχο πνεύμα εκ φύσεως αναζητεί το καλύτερο για τη ζωή του, συμμετέχει σε εισαγωγικές εξετάσεις στην Τράπεζα και προσλαμβάνεται στην Ιονική και Λαϊκή Τράπεζα στη Θεσσαλονίκη, ενώ συγχρόνως παραδίδει μαθήματα αγγλικών σε Φροντιστήριο.

Τότε, σ’ εκείνη τη φάση της ζωής του, εμφανίζεται η Θέλμα, ο μεγάλος του έρωτας. Ομορφο κορίτσι, με ανατροφή, η Θέλμα, έξυπνη, τρυφερή, ενθουσιάζεται με τον χαρακτήρα του Πέτρου και τον ερωτεύεται κεραυνοβόλα. Αργότερα σε μία καλοκαιρινή εκδρομή στο καταπράσινο Πήλιο με φίλους δένονται ακόμη περισσότερο σωματικά και ψυχικά με όρκους αιώνιας αγάπης.

Το μέλλον όμως αόρατον και ουδείς γνωρίζει τι του επιφυλάσσει η τύχη από τη μία μέρα στην άλλη. Ετσι ενώ οι δύο νέοι μας πλέουν σε πελάγη ευτυχίας, ο Πέτρος πληροφορείται ότι έγινε δεκτή η αίτησή του για τη χορήγηση υποτροφίας για σπουδές στο Λονδίνο και με τη συγκατάθεση της Θέλμας αναχωρεί για το Λονδίνο, ενώ η ίδια συνεχίζει τις σπουδές της στη Νομική Σχολή.

Οι συγκυρίες και για τους δύο είναι τέτοιες που τους οδηγούν σε δύσκολες και απρόβλεπτες αποφάσεις. Η Θέλμα παντρεύεται το Σίμο και ο Πέτρος την Κατερίνα, δημιουργούν τις οικογένειές τους, αποκτούν παιδιά.

Υστερα από μερικά χρόνια η μοίρα παίζει και πάλι το παιγνίδι της οδηγώντας τα βήματα της Θέλμας στο Λονδίνο για δουλειές. Όπως μας αφηγείται ο συγγραφέας: «Τότε συνέβη κάτι μαγικό! Ηταν σαν να έκλεισε ξαφνικά η κουρτίνα του χρόνου, σαν να μην υπήρξε ποτέ κενό. Δεν είχαν χωρίσει ποτέ!».

Η επιστροφή της Θέλμας στη Θεσσαλονίκη συνοδεύεται από ένα κακό όνειρο που βγαίνει αληθινό. Ο Σίμος ο άνδρας της είναι νεκρός από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα και η Θέλμα μένει μόνη αντιμέτωπη με τη μοίρα της και το ολοκληρωτικό δόσιμό της στην ανατροφή των δύο αγοριών της, αλλά και του εμβρύου που έτρεφε στα σπλάχνα της από τη συνάντησή της με τον Πέτρο.

«Ο Πέτρος και η Θέλμα δεν παντρεύτηκαν ποτέ, μα ούτε και που χώρισαν ποτέ. Ο Θεός και η τύχη τους ήθελαν μαζί. Ετσι ο έρωτάς τους έγινε αγάπη και η αγάπη αντέχει απεριόριστα στα χρόνια…».

Πρόκειται για μία μυθιστορηματική αυτοβιογραφία του συγγραφέα με πυκνή αφηγηματική ροή, με πληθώρα εικόνων και προσώπων, με αλλεπάλληλες εναλλαγές χώρου και χρόνου. Χαρακτηριστικές οι παρεμβολές του συγγραφέα με διάφορους προβληματισμούς και φιλοσοφικές σκέψεις γύρω από τον άνθρωπο, την ανθρώπινη ελευθερία, την ισότητα, τη δικαιοσύνη, τον έρωτα, την επιστήμη, την απληστία, τη μόλυνση του περιβάλλοντος. Οι αφηγήσεις του είναι ιστορίες αληθινές, μνήμες ζωντανές, όχι μύθοι.

Είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί κυρίως από τους νέους, για να γνωρίσουν όλα τα γεγονότα, όσα προηγήθηκαν και όσα ακολούθησαν την Μικρασιατική Καταστροφή και τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.

Συγχαίρω τον φίλο Γιάννη Τερζίδη για την επίκαιρη έκδοση του βιβλίου του που συμπίπτει και με την επέτειο της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη γενοκτονία του μικρασιατικού ελληνισμού, τον εκπατρισμό και την εγκατάσταση των Προσφύγων Μικρασιατών στη μητέρα Ελλάδα και στη Νέα Ιωνία του Βόλου. Καλοτάξιδο!!!

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου