Του Γιάννη Ζωΐδη
Προέδρου της Ηπειρωτικής Αδελφότητας Μαγνησίας
Συμπληρώνονται αυτές τις μέρες 82 χρόνια από την επέτειο της ιστορικής μάχης του Καλπακίου που έλαβε χώρα το Νοέμβριο του 1940 και είχε ως αποτέλεσμα την ανακοπή της προέλασης των ιταλοαλβανών προς τα Γιάννενα.
Τιμώντας την θυσία των ηρώων αυτών Ελλήνων που με πάθος-αυτοθυσία και ηρωισμό σε άθλιες καιρικές συνθήκες έπεσαν αλλά και επέζησαν (μεταξύ αυτών και του πατρός μου) στο ύψωμα «Γκραμπάλα» , αλλά στάθηκαν το πρώτο εμπόδιο στον εισβολέα που ήταν πολυάριθμος σε δύναμη -ισχύ-πολεμικό υλικό και ανώτερο εξοπλισμό και ανέστειλαν την προέλαση του αναφέρω μερικά στοιχεία της ιστορικής μάχης σημαντικά.
Γκραμπάλα, είναι το ύψωμα ανατολικά και πάνω από το Καλπάκι και πλησίον του χωριού του Ζαγορίου, Αρίστη.
Κατά το χρονικό διάστημα των δεκαεννέα μηνών που μεσολάβησε από την Ιταλική απόβαση στην Αλβανία μέχρι την κήρυξη του Ελληνοιταλικού πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940 , η VIII μεραρχία υπό τον αντισυνταγματάρχη Χαρ. Κατσιμήτρο είχε επιστρατευθεί και ενισχυθεί σημαντικά.
Από την νύχτα της 29 Οκτωβρίου έως την 1η Νοεμβρίου τα Ελληνικά κεντρικά μεθοριακά τμήματα είχαν αποτραβηχτεί στα υψώματα της ΓΚΡΑΜΠΑΛΑ γύρω από το Καλπάκι και δυτικό Ζαγόρι.
Δυτικά από το Ιόνιο έως το Καλπάκι οι Ιταλοί είχαν προχωρήσει ήδη βαθιά Πέρασαν τον ποταμό Καλαμά και στις 6 Νοεμβρίου κατέλαβαν την Ηγουμενίτσα ,η πορεία τους όμως προς Γιάννενα- Πρέβεζα δεν μπορεί να συνεχιστεί όσο το Καλπάκι στέκει και τους απειλεί. Προσέγγιζαν αλλά πάντα υπό τις εύστοχα πυρά του Ελληνικού πυροβολικού τους δημιουργούσαν σύγχυση-αποδιοργάνωση και σημαντικές απώλειες.
Κατά τις ημέρες αυτές ο εχθρός ήδη βομβάρδιζε την τοποθεσία αντίστασης με το πυροβολικό και την αεροπορία ιδιαίτερα του υψώματος ΓΚΡΑΜΠΑΛΑ χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Ηδη από το Καλπάκι προς Δυτική Μακεδονία η κατάσταση είναι δύσκολη. Οι Ιταλοί έχουν εισχωρήσει στη Πίνδο προς Σαμαρίνα και Μέτσοβο σκοπός να κόψουν τις Ελληνικές δυνάμεις στα δύο.
Η Γκραμπάλα κρατάει το κλειδί προς Γιάννενα
Στις 2 Νοεμβρίου 15.00 επιτίθενται στη Γκραμπάλα η οποία αποκρούσθηκε με αρκετές απώλειες των Ιταλών. Στις 20.00 Ιταλικό τμήμα λόχου με Αλβανούς προχώρησε βαθιά στη χαράδρα και ανήλθε αθέατο στο ύψωμα στα 1060μ. Ενώ ταυτόχρονα άλλο Ιταλικό τμήμα επιτέθηκε από την άλλη δασώδη πλευρά ,η διμοιρία η οποία το υποστήριζε αναγκάστηκε να οπισθοχωρήσει σε παρακείμενα χωριά και έτσι το κατέλαβαν. Η VIII μεραρχία διατάσσει ανακατάληψη ,τότε όμως ξεσπάει χιονοθύελλα και αναβάλλεται μέχρι να βελτιωθούν οι συνθήκες. Στις 3 Νοεμβρίου το χάραμα 5.00 ξεκινάει η αντεπίθεση, ανερχόμενοι προς το ύψωμα συναντούν τους Αλβανούς που δεν τους περίμεναν λόγω συνθηκών, με αιφνιδιαστική ενέργεια διέλυσαν το τάγμα που είχε σημαντικές απώλειες. Στις 6.00 συναντούν συγκεντρωμένο στη χαράδρα ολόκληρο το 47ο σύνταγμα των Ιταλών έτοιμο να επιτεθεί. Τέσσερις Ελληνικές πυροβολαρχίες ανέλαβαν δράση και το διέλυσαν με αποτέλεσμα την ανακατάληψη του υψώματος. Στις 7 Νοεμβρίου οι Ιταλοί επιχειρούν ξανά να ανέβουν από τις 11.00 ξεκινούν σφοδρό βομβαρδισμό και από τις 15.00 άρχισε το πεζικό. Στις 22.00 Ιταλική διλοχία επωφελούμενη από το σκοτάδι καταλαμβάνει το ύψωμα .
Όμως στις 24.00 με αντεπίθεση και αγώνα με λόγχη και χέρια παγωμένα εκ του συστάδην ανεκατελήφθη και έδιωξαν την Ιταλική αυτή δύναμη με σοβαρές απώλειες. Επρόκειτο για επίλεκτη Ιταλική μονάδα στα στήθη των στρατιωτών τους βρέθηκαν μεταλλικά εμβλήματα που έφεραν την επιγραφή>.
Στις 7 Νοεμβρίου ο αμυντικός αγώνας στην Γκραμπάλα αλλά και σε ολόκληρη την Ήπειρο τελειώνει. Η VIII μεραρχία αρχίζει πλέον και αναπτύσσεται επιθετικά και οι Ιταλοί αναδιπλώνονται οριστικά προς τον βορρά. Ο πόλεμος πλέον αλλάζει.
Στο ύψωμα της Γκραμπάλα άφησαν την ζωή τους 13 ήρωες στρατιώτες (3 αξιωματικοί και 10 οπλίτες)σε όλο το επταήμερο οι απώλειες ήταν 3 αξιωματικοί και 57 οπλίτες και 208 τραυματίες. Οι αντίστοιχες Ιταλικές απώλειες 45 νεκροί στο ύψωμα και σύνολο17 αξιωματικοί 354 οπλίτες και 1200 τραυματίες.
Ετσι έμεινε στην ιστορία το ύψωμα της Γκπραμπάλα ως μία ακόμη τοποθεσία ηρωισμού -ανδρείας και φιλοπατρίας των Ελλήνων με τον κατασκευασμένο από την Ενωση Ζαγορισίων τύμβο στο χώρο θυσίας με τα ονόματα των πεσόντων να μας θυμίζει υπέρ πάντων αγώνας για την πατρίδα. Ετσι για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι.
