Του Δρ. Νικόλαου Αθ. Κυριαζή, διδάκτορος Νομισματικής, Τραπεζικής και Χρηματοοικονομικών, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Αυξανόμενη είναι η ανησυχία αναφορικά με το αν το χάρτινο χρήμα που υιοθετούμε στις καθημερινές μας συναλλαγές πρόκειται να εκλείψει στο κοντινό μέλλον και ποιες θα ήταν οι συνέπειες από αυτή την εξέλιξη. Το σενάριο αυτό θα δυσχέραινε πολύ την αγορά προϊόντων από ηλικιωμένους αλλά θα έκανε πιο δύσκολη και την παρακολούθηση από τις μέσες και νεότερες ηλικίες του υπολοίπου των λογαριασμών τους και του πλούτου τους ύστερα από πολλές καθημερινές συναλλαγές.
Το πιο εύλογο ερώτημα αφορά τους λόγους για τους οποίους υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο αυτή η τάση για αντικατάσταση του καθιερωμένου χρήματος με ψηφιακό χρήμα. Η απάντηση είναι απλή: όλο και περισσότερα κράτη σπεύδουν να εισέλθουν στην εποχή του εθνικού ψηφιακού χρήματος ώστε να αποφύγουν το ανταγωνιστικό μειονέκτημα που θα υποστεί όποιο εθνικό νόμισμα καταστεί ξεπερασμένο και δεν εισέλθει στη νέα ψηφιακή εποχή. Το ξεπερασμένο χάρτινο χρήμα σε μια σύγχρονη ψηφιακή εποχή αναμένεται να καταστεί πολύ λιγότερο ελκυστικό σε σύγκριση με πριν. Η μείωση αυτή του επενδυτικού ενδιαφέροντος θα οδηγούσε σε τεράστιες εκροές κεφαλαίων και έλλειψη ρευστότητας, άνοδο των επιτοκίων και μείωση της επενδυτικής δραστηριότητας. Συνεπώς, υψηλότερη ανεργία και χαμηλότερο ΑΕΠ θα ήταν προ των πυλών.
Το μεγάλο πλεονέκτημα του εθνικού ψηφιακού χρήματος είναι ότι πιθανόν θα καταστήσει τις συναλλαγές πολύ φθηνότερες δίνοντας με αυτό τον τρόπο ώθηση στον ατομικό πλούτο. Επιπλέον, τα ψηφιακά νομίσματα θα δώσουν την πολυπόθητη ρευστότητα και αναπτυξιακή προοπτική σε αναπτυσσόμενες χώρες που παραδοσιακά αναγκάζονται να υφίστανται μνημόνια και κεφαλαιακούς περιορισμούς. Γενικότερα, τα εθνικά νομίσματα θα καταστούν περιζήτητα καθώς θα θεωρούνται περισσότερο ως μέσο κερδοσκοπίας παρά ως μέσα για συναλλαγές ή μονάδες για αποθήκευση της αξίας.
Από εδώ συνεπάγεται και ένα μεγάλο μειονέκτημα των εθνικών ψηφιακών νομισμάτων. Η αβεβαιότητα που θα επιφέρει για τις εθνικές οικονομίες ο κερδοσκοπικός χαρακτήρας των νομισμάτων τους θα κάνουν τις χώρες πιο εύθραυστες στις κρίσεις. Η αποσταθεροποίηση της συναλλαγματικής αξίας στην προσπάθεια αποκόμισης υψηλών αποδόσεων από εξωτερικούς επενδυτές θα καταστήσει τις χρηματοπιστωτικές κρίσεις ένα πολύ συχνότερο φαινόμενο σε σύγκριση με το παρελθόν. Άλλο σημαντικό μειονέκτημα της ψηφιακής μορφής εθνικού χρήματος είναι η καταγραφή των αγοραπωλησιών που διεξάγουμε και η παρακολούθηση των κινήσεων όσων το χρησιμοποιούν. Αυτό σημαίνει παραβίαση της ιδιωτικότητας και προσφέρει πολλές γνώσεις για τις καθημερινές μας συνήθειες σε οργανισμούς συγκέντρωσης δεδομένων μεγάλης κλίμακας. Τούτο με τη σειρά του γεννά τον κίνδυνο οι τράπεζες να αντικατασταθούν σταδιακά ως χρηματοπιστωτικοί διαμεσολαβητές από κολοσσιαίες ιδιωτικές ψηφιακές πλατφόρμες που θα επιθυμούν να αναλάβουν το ρόλο του ρυθμιστή στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Ο αγώνας για υπερίσχυση μεταξύ κρατών για το ποιο θα καταφέρει να καρπωθεί τα μεγαλύτερα οφέλη από το εθνικό ψηφιακό χρήμα θα μπορούσε να αποφευχθεί αν υπήρχε κατάλληλη συνεννόηση. Το ψηφιακό χρήμα αποτελεί όμως μια καινοτομία με σημαντικά βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη και κυρίως μεγάλα μακροπρόθεσμα κόστη. Η αποτυχία στάθμισης μεταξύ οφέλους και κόστους αποτελεί το σημείο που έχει γεννήσει τα σπουδαιότερα οικονομικά φαινόμενα.
