Της Πηνελόπης Παπαθανασίου
Σύμφωνα με το Νόμο κανείς δεν μπορεί να μεταβιβάσει δικαίωμα που δεν έχει ο ίδιος. Για τη μεταβίβαση κυριότητας ακινήτου απαιτείται συμφωνία μεταξύ του κυρίου και εκείνου που την αποκτά, ότι μετατίθεται σ’ αυτόν η κυριότητα για κάποια νόμιμη αιτία. Η συμφωνία γίνεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο και υποβάλλεται σε μεταγραφή. Για τη μεταβίβαση της κυριότητας κινητού απαιτείται παράδοση της νομής του από τον κύριο σ’ αυτόν που την αποκτά και συμφωνία των δύο ότι μετατίθεται η κυριότητα.
Ο ίδιος ο νόμος θεσπίζει ως προϋπόθεση για το κύρος της μεταβίβασης την «κυριότητα» του μεταβιβάζοντος.
Όμως, στην περίπτωση των κινητών πραγμάτων έχουμε και την κτήση κινητού από μη κύριο εφόσον με την εκποίηση του κινητού εκείνος που αποκτά γίνεται κύριος και αν ακόμη η κυριότητα του πράγματος δεν ανήκει σ` αυτόν που εκποιεί, εκτός αν κατά το χρόνο της παράδοσης της νομής εκείνος που αποκτά βρίσκεται σε κακή πίστη.
Αν λοιπόν κάποιος που αποκτά τελεί σε «καλή πίστη», δηλαδή δεν γνωρίζει ούτε αγνοεί από βαριά αμέλεια ότι το κινητό πράγμα δεν ανήκει κατά κυριότητα σ’ αυτόν που εκποιεί, τότε η σύμβαση είναι έγκυρη και επέρχεται κτήση κυριότητας ακόμη και αν αυτός που μεταβιβάζει ΔΕΝ είναι κύριος του πράγματος.
Ωστόσο η μεταβίβαση κινητού από μη κύριο σ’ εκείνον που αποκτά καλόπιστα δεν επέρχεται, αν το μεταβιβαζόμενο έχει ξεφύγει από τη νομή του κυρίου με κλοπή ή με απώλεια, όμως εάν πρόκειται για χρήματα ή ανώνυμους τίτλους, η μεταβίβαση από μη κύριο σε εκείνον που αποκτά καλόπιστα επέρχεται και αν ακόμη αυτά είχαν ξεφύγει από τη νομή του κυρίου με κλοπή ή με απώλεια. Το ίδιο ισχύει και όταν πρόκειται για άλλα κινητά πράγματα που εκποιούνται σε δημόσιο πλειστηριασμό ή σε εμποροπανήγυρη ή αγορά.
Αυτό δεν ισχύει για ακίνητα. Ο αγοραστής πρέπει να ελέγχει εάν αυτός που εμφανίζεται ως πωλητής είναι όντως κύριος του ακινήτου.
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις κατά τις οποίες ο τρίτος που αποκτά ακίνητο από μη κύριο, προστατεύεται και αυτό συμβαίνει στην Εικονική Μεταβίβαση. Εάν μεταβιβαστεί «εικονικά» ένα ακίνητο, ήτοι υπάρχει συμφωνία ανάμεσα στα μέρη ότι δεν μεταβιβάζεται στη μεταξύ τους σχέση η κυριότητα, η δικαιοπραξία είναι άκυρη. Όμως, αν στη συνέχεια μεταβιβαστεί το ακίνητο σε τρίτο που αγνοεί την εικονικότητα τότε αυτός αποκτά την κυριότητα, ακόμη και αν αυτός που μεταβίβασε δεν ήταν κύριος.
Στην περίπτωση δικαιοπραξίας που γίνεται λόγω πλάνης, απάτης ή απειλής αυτή δεν είναι άκυρη, αλλά ακυρώσιμη. Δηλαδή, παράγει έννομες συνέπειες μέχρις ότου ακυρωθεί με δικαστική απόφαση.
Έτσι εάν μεταγραμμένη σύμβαση που αφορά ακίνητο είχε συναφθεί από πλάνη ή με απάτη ή απειλή και, αφού προσβλήθηκε, ακυρώθηκε με τελεσίδικη δικαστική απόφαση, τα αποτελέσματα της ακύρωσης επέρχονται αφότου η απόφαση αυτή σημειώθηκε στο περιθώριο της μεταγραμμένης σύμβασης.
Με την ακύρωση, της σύμβασης που είχε συναφθεί από πλάνη, απάτη ή απειλή και είχε μεταγραφεί, δεν αναιρούνται τα εμπράγματα δικαιώματα που τρίτοι απέκτησαν απ` αυτήν.
Στην περίπτωση του κληρονομητηρίου αυτός κατονομάζεται ως κληρονόμος τεκμαίρεται ότι έχει το κληρονομικό δικαίωμα που αναφέρεται σ αυτό και ότι δεν περιορίζεται από άλλες διατάξεις εκτός από εκείνες που αναγράφονται στο κληρονομητήριο, ενώ κάθε δικαιοπραξία αυτού με τρίτον ή του τρίτου έναντι του κληρονόμου αυτού ισχύει υπέρ του τρίτου εκτός αν ο τρίτος γνώριζε την ανακρίβεια του κληρονομητηρίου ή τη δικαστική του ανάκληση. Έτσι, αν κάποιος κληρονόμος πετύχει να λάβει κληρονομητήριο για ένα περιουσιακό στοιχείο, αν και στη πραγματικότητα είναι κληρονόμος μόνο σε μέρος της κληρονομιάς, τότε τεκμαίρεται κληρονόμος και άρα κύριος. Έτσι, μπορεί να μεταβιβάσει εγκύρως ένα ακίνητο που – ουσιαστικά – δεν του ανήκει πλήρως, αλλά στο κληρονομητήριο αναγράφεται ως κληρονόμος και άρα «τεκμαίρεται» έναντι τρίτων ως πλήρως κύριος, αν το μεταβιβάσει.
