Της Ελενας Αντωνοπούλου
Θα θέλαμε σελίδες για να γράψουμε τι έγινε στην Αρμενία και για το πως μαρτύρησαν οι Χριστιανικοί πληθυσμοί τόσο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά κυρίως από τους Νεότουρκους. Θα επικεντρωθούμε στην πρόσφατη αναγνώριση της γενοκτονίας από τις ΗΠΑ και σε μια αναφορά στα γεγονότα.
Πρέπει να λάβουμε υπόψη τα ιστορικά γεγονότα, διαμηνύουν οι ΗΠΑ παρά την έντονη αντίδραση της Άγκυρας στην αναγνώριση από τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
Στόχος της αναγνώρισης του ιστορικού γεγονότος της περιόδου 1915-1923 είναι «να αποδοθεί τιμή στα θύματα, όχι να κατηγορηθεί οιοσδήποτε», διαβάζουμε ότι αναφέρουν διπλωματικοί κύκλοι. «Συνεχίζουμε να θεωρούμε την Τουρκία έναν κρίσιμο σύμμαχο στο ΝΑΤΟ», προσθέτουν.
Κατά τη τηλεφωνική συνομιλία που είχε Πρόεδρος Μπάιντεν με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να συναντηθούν τον Ιούνιο στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.
«Υπάρχουν πολλά κοινά συμφέροντα, αλλά ταυτόχρονα δεν είναι μυστικό για κανέναν ότι υπάρχουν επίσης αποκλίσεις μεταξύ των χωρών μας», «ο πρόεδρος θέλει πραγματικά να προωθήσει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο και να εργαστεί για να διασφαλιστεί ότι τέτοιες θηριωδίες δεν θα επαναληφθούν».
Οι Αμερικανοί πρόεδροι συνηθίζουν εδώ και δεκαετίες να εκδίδουν στις 24 Απριλίου μια ανακοίνωση για την «Ημέρα Μνήμης των Αρμενίων», χωρίς, ωστόσο, να αναφέρουν τον επίμαχο όρο της γενοκτονίας.
Ο μοναδικός πρόεδρος που είχει τολμήσει να χρησιμοποιήσει τη λέξη ήταν ο Ρόναλντ Ρέιγκαν κατά την διάρκεια μιας δημόσιας εκδήλωσης για τα εγκαίνια του Μουσείου Ολοκαυτώματος στην Ουάσιγκτον.
Υπενθυμίζεται ότι και ο Μπαράκ Ομπάμα είχε αναγνωρίσει προεκλογικά ότι πρόκειται για γενοκτονία. Παρ’ όλα αυτά όμως, δεν πρόφερε τη λέξη ούτε μια φορά κατά τη διάρκεια της θητείας του.
Έτσι ο Τζο Μπάιντεν έγινε ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που τόλμησε να κάνει το επόμενο βήμα, αναγνωρίζοντας επίσημα τη Γενοκτονία των Αρμενίων.
Η λογική λέει ότι από τη στιγμή που ο Ερντογάν είναι στριμωγμένος, δεν θα διακινδυνεύει νέες προστριβές με τις ΗΠΑ, κάνοντας κινήσεις αποσταθεροποίησης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Βεβαίως, δεν πρέπει να έχουμε καμιά αυταπάτη ότι η πολιτική των ΗΠΑ έχει στραφεί στην αποκλειστική εξυπηρέτηση των ελληνικών συμφερόντων έχουμε όμως έναν ισχυρό σύμμαχο.
Η Τουρκία αρνείται την ύπαρξη «γενοκτονίας» και ισχυρίζεται ότι δεν υπήρχε εξόντωση αλλά εκτοπισμός του Αρμενικού πληθυσμού. Το επίσημο τουρκικό κράτος υποστηρίζει πως οι Αρμένιοι αντάρτες υποστήριζαν τα ρωσικά στρατεύματα κατά την εισβολή τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Άλλοι αρνητές, υποστηρίζουν πως δεν υπήρξαν ενέργειες οι οποίες έχουν σκοπό την εξολόθρευση, άρα δεν είναι γενοκτονία. Σύμφωνα με τον Μουσταφά Ακιόλ γνωστό δημοσιογράφο και συγγραφέα, η γενοκτονία (την αποκαλεί «εθνοκάθαρση») συνέβη εξαιτίας της κατάρρευσης της «ανεκτικής» Οθωμανικής αυτοκρατορίας και της ανάδυσης του εθνικισμού.
Η Γενοκτονία των Αρμενίων πραγματοποιήθηκε παράλληλα και με τον ίδιο τρόπο με γενοκτονίες σε βάρος και άλλων χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δηλ. των Ελλήνων και των Ασσυρίων(Νεστοριανών χριστιανών).
Ως έναρξη της Αρμενικής Γενοκτονίας συμβολικά θεωρείται η 24η Απριλίου του 1915, όταν η ηγεσία της Αρμενικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης φυλακίστηκε και εκατοντάδες Αρμένιοι της Πόλης απαγχονίστηκαν. Θεωρείται μια από τις πρώτες σύγχρονες γενοκτονίες.
Εκτός από τη δολοφονία ανθρώπων, η γενοκτονία περιλάμβανε και την απαγωγή γυναικών και παιδιών τα οποία εξισλαμίζονταν, άλλαζαν ονόματα και ενσωματώνονταν σε νοικοκυριά μουσουλμάνων (Τούρκων, Κούρδων, Αράβων κ.ά.) ως σύζυγοι ή σκλάβοι. Σύμφωνα με τα έθιμα των τοπικών φυλών, για να αποφεύγονται οι αποδράσεις, οι σκλάβοι μαρκάρονταν με τατουάζ στο πρόσωπο ή το λαιμό. Πόλεις όπως η Χαρπούτ (Δυτική Αρμενία) και η Μεζρέ (Αν. Τουρκία) είχαν γίνει κέντρα εμπορίας Αρμενίων, Ελλήνων και Ασσυρίων σκλάβων. Εκεί «οι πλέον επιθυμητές γυναίκες, κυρίως αυτές από πλούσιες οικογένειες, ζητούνταν από τοπικούς μουσουλμάνους και ελέγχονταν από γιατρούς για αρρώστιες κτλ.». Μετά το τέλος του Α’ Παγκ. Πολέμου, στα εδάφη της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που κατέλαβαν οι σύμμαχοι απελευθερώθηκαν πάνω από 90.000 ορφανά Αρμενίων από την Τουρκία, τη Συρία, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Αρμενία και τη Γεωργία.
