ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Ο αθλητισμός στα χρόνια του κορονοϊού

ο-αθλητισμός-στα-χρόνια-του-κορονοϊού-643496

Της Μελίνας Κοτσώνη, αποφοίτου Σχολής Κοινωνικών Επιστημών


Από τον Μάρτιο του 2020 μετράμε ήδη ένα χρόνο από την εμφάνιση του κορονοϊού στην Ελλάδα, διανύοντας μάλιστα τώρα το τρίτο και σφοδρότερο κύμα του, με το Εθνικό Σύστημα Υγείας να βρίσκεται ένα βήμα πριν την κατάρρευσή του και τον υπουργό Υγείας να οδηγείται ακόμη και σε επίταξη ιδιωτών γιατρών. Η πανδημία covid – 19, στη δίνη της οποίας έχει εισέλθει εκτός από τη χώρα μας και ολόκληρος ο πλανήτης, είναι ηλίου φαεινότερο, πως δεν περιορίζεται μόνο στο κομμάτι της υγείας, αλλά έχει επηρεάσει όλους τους τομείς της ζωής μας.

Αναπόφευκτα, ο αθλητισμός, όντας ένας από τους πιο σημαντικούς κοινωνικούς θεσμούς, αποτελεί κομμάτι άρρηκτα συνυφασμένο με την κοινωνία και ως τέτοιο δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος από όλη αυτή την κατάσταση. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε πως, ως αθλητισμός νοείται η συστηματική σωματική καλλιέργεια και δράση με συγκεκριμένο τρόπο, ειδική μεθοδολογία και παιδαγωγική με σκοπό την ύψιστη σωματική απόδοση, ως επίδοση σε αθλητικούς αγώνες, στο αθλητικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Η ενασχόληση με τον αθλητισμό προσφέρει σημαντικά οφέλη, όπως σωματική και ψυχική υγεία εξασφαλίζοντας στο άτομο ισορροπία και ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Επιπλέον, βελτιώνεται η ποιότητα ζωής του με ταυτόχρονη μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων. Η σπουδαιότητά του αυτή επισημαίνεται και από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με τον οποίο: «Ο αθλητισμός και το παιχνίδι είναι ανθρώπινα δικαιώματα που πρέπει να γίνονται σεβαστά και να επιβάλλονται σε όλο τον κόσμο» , κατατάσσοντάς τον έτσι στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Οπως προαναφέρθηκε, ο αθλητισμός αποτελεί κοινωνικό θεσμό λειτουργώντας ως εργαλείο ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών και ωφελώντας όσους συμμετέχουν σωματικά, ψυχολογικά, κοινωνικά και ηθικά. Με άλλα λόγια, κατέχει ιδιαίτερα σημαντική θέση τόσο στην κοινωνία όσο και στην καθημερινή μας ζωή. Τι συμβαίνει όμως όταν αυτός αδρανοποιείται και εκλείπει από την καθημερινότητά μας; Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, λοιπόν, όπως διαμορφώνεται γύρω από τον αθλητισμό, ύστερα και από την εισαγωγή των μέτρων κοινωνικής απόστασης για την αποφυγή της περεταίρω εξάπλωσης του ιού, είναι χαρακτηριστική του καταλυτικού ρόλου που αυτά έπαιξαν. Ζούμε σε μια περίοδο που τα γήπεδα, τα γυμναστήρια και γενικά οι χώροι άθλησης κλείνουν υποχρεωτικά, ενώ προγράμματα προπόνησης αναβάλλονται επ’ αόριστον με την σωματική άσκηση να περνάει σε καθαρά ατομικό επίπεδο.

Μία από τις πιο ζημιωμένες, και εύθραυστες, ηλικιακές ομάδες που φαίνεται να επηρεάζεται από την πανδημία, και κατ’ επέκταση από την αποχή από τον αθλητισμό, είναι αυτή των παιδιών. Η αποχή τους από τα οργανωμένα αθλήματα και η έλλειψη της αθλητικής δραστηριότητας συνεπάγεται μειωμένη φυσική κατάσταση και αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. Ένα ακόμη αποτέλεσμα αυτής της μακροχρόνιας αποχής είναι να οδηγούνται τα παιδιά σε μείωση του κινήτρου γι’ αυτόν, με συνέπεια όταν επανέλθουμε στην κανονικότητα, με την όποια τροποποιημένη μορφή της, να φαντάζει πολύ δύσκολο να τα «πείσουμε» να στραφούν ξανά στη δραστηριότητα και τον αθλητισμό.

Πιο αναλυτικά, η απουσία της άθλησης από την καθημερινότητά μας ενέχει τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων υγείας, και τώρα, αλλά και στη μετέπειτα ενήλικη ζωή τους, αφού τώρα χτίζονται οι βάσεις. Η αποχή αυτή μπορεί, μέσα από το τρίπτυχο «καθιστική ζωή- οθόνη- ψυγείο», να οδηγήσει στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας. Κι αυτό, γιατί σύμφωνα με έρευνες παιδιά που ασχολούνται με έντονη φυσική δραστηριότητα έχουν πιο ανεπτυγμένο μυϊκό σύστημα, λιγότερο λίπος και ο οργανισμός τους κάνει μεγαλύτερη καύση θερμίδων. Η αύξηση αυτή του σωματικού λίπους αυξάνει ταυτόχρονα και τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, σακχαρώδη διαβήτη, αλλά και άλλων χρόνιων προβλημάτων. Άλλη μία αρνητική επίπτωση εντοπίζεται και στην υγεία των οστών, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό για τα κορίτσια. Ειδικότερα, έχει παρατηρηθεί πως η έντονη φυσική άσκηση για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει στη βελτίωση της πυκνότητας των οστών.

Επιπρόσθετα, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις κοινωνικές, αλλά και ψυχολογικές επιπτώσεις αυτής της κατάστασης. Πιο συγκεκριμένα, η αποχή από σωματικές δραστηριότητες και ειδικά από ομαδικά αθλήματα κατά γενική ομολογία επιβραδύνει το στάδιο της κοινωνικοποίησης στα παιδιά, μέσω της οποίας αναπτύσσουν την αυτοπεποίθησή τους, αλλά και ιδέες όπως αυτή της συνεργασίας, της ομαδικότητας, του σεβασμού και της ανεκτικότητας. Το παιδί στερείται της ευκαιρίας να γίνει μέρος ενός συνόλου, μιας ομάδας με κανόνες και να αναπτύξει φιλίες, πράγμα που επιτείνει ακόμη περισσότερο το φαινόμενο της κοινωνικής απομόνωσης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια.

Η έλλειψη της επικοινωνίας αυτής είναι πιο εμφανής από ποτέ άλλοτε με κίνδυνο ανάπτυξης στρες και κατάθλιψης. Σύμφωνα με έρευνες σε παιδιά που δεν ασκούνται συστηματικά υπάρχει μειωμένος έλεγχος του άγχους, κι αυτό γιατί η άσκηση λειτουργεί ως μέσο αποσυμπίεσης και εκτόνωσης. Είναι γνωστό επίσης, πως εξαιτίας πολύπλοκων μηχανισμών που υπάρχουν στο σώμα μας η άσκηση είναι ικανή να ενισχύσει την πνευματική απόδοση και να προκαλέσει αίσθημα αυτοπεποίθησης και ευφορίας. Συνεπώς, όταν εκλείπει κάθε άλλο παρά θετικό είναι, με το παιδί να δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει τα εκάστοτε αρνητικά του συναισθήματα, να έχει μειωμένη μνήμη και συγκέντρωση και κατ’ επέκταση μειωμένη σχολική επίδοση. Η απουσία του θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε μειωμένη ικανότητα διαχείρισης της παρούσας κατάστασης.

Εκτός όλων των παραπάνω, οι επιπτώσεις δε θα μπορούσαν να μην είναι και οικονομικές. Πιο συγκεκριμένα, τα πρωταθλήματα που είχαν μπει στον πάγο ξεκινάνε και πάλι, αλλά μόνο σε επαγγελματικό επίπεδο, οι προπονήσεις σε ερασιτεχνικό επίπεδο έχουν σταματήσει, και ομάδες διαλύονται, με ταυτόχρονη αποχώρηση παιχτών και προπονητών, και ενσωμάτωσή τους κυρίως σε ομάδες μεγαλύτερης κατηγορίας. Ετσι, ο στόχος, οι προετοιμασία, οι προσπάθειες και ο προγραμματισμός μιας ολόκληρης χρονιάς μπαίνουν στην «αναμονή» προτάσσοντας τη διαφύλαξη του αγαθού της δημόσιας υγείας. Παράλληλα, ο οργανωμένος αθλητισμός από τη μία βλέπει τα έσοδά του να μειώνονται (επαγγελματικός), ακόμη και να μηδενίζονται (ερασιτεχνικός), αφού δεν έχει να λαμβάνει από εισιτήρια, διαφημίσεις, συνδρομές αθλουμένων, και από την άλλη υποχρεούται να διαχειριστεί πάγια έξοδα λειτουργίας, έξοδα συντήρησης εγκαταστάσεων, μισθοδοσία ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και χρέη που ενδεχομένως μπορεί να έχει.

Συμπερασματικά, ας μην ξεχνάμε όταν αναφερόμαστε στον αθλητισμό πως αποτελεί κρίκο της ίδιας αλυσίδας, ο οποίος συνδέεται και επηρεάζει άμεσα κι άλλες πτυχές της κοινωνίας μας , όπως την υγεία, την οικονομία, τον πολιτισμό, τις ίδιες τις βάσεις της κοινωνίας. Κι αν διασπαστεί ή διαταραχτεί αυτή η αλυσίδα θα έχει αναπόφευκτα επιπτώσεις και στους άλλους τομείς. Σ’ αυτό το πλαίσιο, και θέτοντας τον αθλητισμό σε ένα πεδίο αλληλένδετο με το σχολείο και τις άλλες δραστηριότητες του παιδιού, που συμβάλλουν στη σφαιρική εκπαίδευσή του, δεν μπορεί να νοηθεί ένα υγιές, σταθερό, ασφαλές περιβάλλον για το παιδί δίχως την ύπαρξή του.

Διαπιστώνουμε λοιπόν, πως περνώντας ο καιρός, όχι μόνο δεν έχει αλλάξει κάτι στην κατάσταση στην οποία έχουμε υποχρεωθεί όλοι μας να ζούμε, αλλά αντίθετα, μας φαντάζει περισσότερο σαν μια περίοδος δίχως τέλος, όπου ο κίνδυνος της εξάπλωσης του κορονοϊού δεν έχει πάψει να υφίσταται. Η αποχή από τον αθλητισμό στην περίπτωση αυτή, δε φαίνεται να είναι η λύση. Αντίθετα, λύση θα μπορούσε να αποτελεί η εκπαίδευση στην τήρηση των κανόνων υγιεινής με βάση υγειονομικά πρωτόκολλα, η ανάπτυξη δεξιοτήτων προσαρμογής σε νέα δεδομένα και η καλλιέργεια στοιχείων για την αντιμετώπιση ιδιαίτερων καταστάσεων. Ο προληπτικός έλεγχος, το εβδομαδιαίο σύστημα self-testing, που εισαγάγει η πολιτεία για το σύνολο του πληθυσμού, καθώς και η αποτελεσματική διαχείριση κρουσμάτων είναι το «κλειδί» για να μπορέσει να επαναλειτουργήσει ο αθλητισμός σε όλα τα επίπεδα. Η προσπάθεια αυτή θα μπορούσε να ξεκινήσει με την επανέναρξη των προπονήσεων και των αγώνων, χωρίς γονείς και θεατές στην αρχή και με περιορισμένους σε δεύτερη φάση, με γνώμονα πάντα τις οδηγίες της επιστημονικής κοινότητας και την πορεία της πανδημίας.

Με όσα προαναφέρθηκαν μπορούμε να επιτύχουμε τόσο την άρση των «λουκέτων» στον αθλητισμό, όσο και την ελαχιστοποίηση όλων αυτών των «δεινών» που απορρέουν από την έλλειψή του, αλλά και τα ίδια τα παιδιά να βγουν κερδισμένα σε θέματα εκπαίδευσης. Ίσως τελικά η συγκυρία αυτή, εκτός όλων των άλλων, να αποτελεί εφαλτήριο για να αναγνωρίσουμε το πόσο σπουδαία είναι η άθλησης στη ζωή μας. Επιλογικά, θα ήθελα να σταθώ στα εύστοχα λόγια του γενικού γραμματέα Αθλητισμού Γιώργου Μαυρωτά: «Καλύτερα να έχεις τους νέους με τεστ και κανόνες στην πισίνα και στα γήπεδα παρά χωρίς τεστ και χωρίς κανόνες στις πλατείες».

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου