ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

40 χρόνια στην Ενωμένη Ευρώπη

40-χρόνια-στην-ενωμένη-ευρώπη-645362

Του Γιάννη Ν. Καλαντζή

yanniskalan47@gmail.com

Μετά τη μεταπολίτευση, η ελληνική διπλωματία αντιμετώπισε πληθώρα προβλημάτων (Τουρκία, Κύπρος, Αιγαίο). Μόλις τερματίστηκε η διπλωματική απομόνωση, που προκλήθηκε εξαιτίας της επτάχρονης δικτατορίας, ο Κων/νος Καραμανλής προώθησε το στόχο της ένταξης της Ελλάδος στην ΕΟΚ. Η άμεση επανεργοποίηση της Συνθήκης Σύνδεσης του 1961, επιβλήθηκε και λόγω του ψυχρού πολιτικού κλίματος, που ακολούθησε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, για την οποία ο αμερικανικός παράγοντας κατηγορήθηκε ως συνεργός. Η συνειδητή προσπάθεια της Αθήνας για μείωση της εξάρτησης από την Ουάσιγκτον, οδήγησε στην αποχώρηση της Ελλάδος, τον Αύγουστο 1974, από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, στο οποίο επέστρεψε τον Οκτώβριο 1980, με την υπογραφή της σχετικής συμφωνίας από την κυβέρνηση Ράλλη.

Η αίτηση για πλήρη προσχώρηση στην ΕΟΚ κατατέθηκε στις Βρυξέλλες στις 12 Ιουνίου 1975, μια μόλις ημέρα μετά την επίσημη έναρξη της ισχύος του νέου Συντάγματος, δηλαδή αμέσως μόλις η Ελλάδα έφθασε να πληροί τα τυπικά κριτήρια, για να υποβάλλει παρόμοια αίτηση. Η ένταξη διευκολύνθηκε από τις προσωπικές συνεννοήσεις του Κ. Καραμανλή, κυρίως με τον Γάλλο πρόεδρο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν και τον Δυτικογερμανό καγκελάριο Χέλμουτ Σμιτ.

Μετά τη νίκη του στις εκλογές 1977, ο Καραμανλής ενέτεινε τις προσπάθειές του να επιτύχει συμφωνία με τις Κοινότητες, έχοντας ως συνεργάτες τους Π. Παπαληγούρα, Γ. Ράλλη και Γ. Κοντογεώργη, αρμόδιο υπουργό για την ένταξη. Ολόκληρο το 1978 συνεχίστηκαν οι διαβουλεύσεις και στις 21 Δεκεμβρίου, αφού υπερκεράστηκαν οι δυσχέρειες, οι δυο πλευρές, η ελληνική και η κοινοτική, κατέληξαν σε συμφωνία επάνω στα επίμαχα ζητήματα.

Η αναφορά στο σημαντικότατο αυτό γεγονός, που επηρέασε ευνοϊκά και συνεχίζει να επηρεάζει τους Ελληνες, γίνεται για να εορταστεί, πρωτίστως, ως επέτειος ανεπανάληπτης απόφασης, αλλά και ως κοσμοϊστορική εξέλιξη, που μετάλλαξε βαθύτατα τα πολιτικοοικονομικά πράγματα της χώρας μας. Θεωρήθηκε, δικαίως, βασική μακροπρόθεσμη επιλογή, έχουσα άμεση σχέση με το μέλλον του έθνους συνολικά. Θεωρήθηκε ισοδύναμη με μια πραγματική διπλωματική επανάσταση την περίοδο εκείνη, η οποία επιτεύχθηκε χάρη στην πιο εξωστρεφή πολιτική, που εφήρμοσε ελληνική κυβέρνηση, στην ιστορία της διπλωματίας.

Παρ’ όλες τις αντιξοότητες, επιτεύχθηκε η ενσωμάτωση της Ελλάδος ως δέκατο μέλος στον κορμό της κοινοτικής Ευρώπης, χάρη στις προσπάθειες, τους οραματισμούς και τους αγώνες δυο δεκαετιών των κυβερνήσεων Καραμανλή. Με την ισότιμη είσοδό της στη χορεία των περισσότερο αναπτυγμένων κρατών της ευρωπαϊκής Ηπείρου, η Ελλάδα απαλλάχθηκε από καίριες αδυναμίες και δοκιμασίες, που συνεπαγόταν η μοναχική πορεία της στο πεδίο της διεθνούς ζωής. Και ενώ τα σύνδρομα της ανέχειας και της απομόνωσης αποτέλεσαν παρελθόν, οι Ελληνες κλήθηκαν, από κοινού με τους άλλους ευρωπαϊκούς λαούς, να αντλήσουν από την πολιτισμική τους παρακαταθήκη, πλουσιότερη από κάθε άλλη στην ιστορία της ανθρωπότητας, τις ιδέες και τα μέσα για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος.

Πρωταγωνιστής της πορείας της Ελλάδος προς την ενσωμάτωση στον κορμό της Ενωμένης Ευρώπης υπήρξε ο Κ. Καραμανλής, ο οποίος, εργαζόμενος σκληρά από το 1959, εξασφάλισε, είκοσι χρόνια αργότερα, την πλήρη ένταξη της χώρας, εξουδετερώνοντας με το κύρος και την εμμονή του δυσυπέρβλητα εμπόδια. «Μαχητής της Ευρώπης από την πρώτη στιγμή», «πηγή ελπίδων υπέρ της Ευρώπης», «υπόδειγμα Ευρωπαίου ηγέτη», ήταν μερικές από τις εγκωμιαστικές προσαγορεύσεις, που επιφυλάχθηκαν στον Σερραίο πολιτικό. Η αναγγελία της απονομής του Βραβείου Καρλομάγνου για «τις συνεχείς προσπάθειές του με στόχο την ενοποίηση της Ευρώπης» επιβεβαίωσε τις ικανότητες του πολιτικού ανδρός, που δεν χαροποίησε μόνο τους οπαδούς της παράταξής του. Βρήκε σύμφωνους και το σύνολο των Ελλήνων, παρά τις αντιθέσεις του μεγαλύτερου μέρους της αντιπολίτευσης, που εκφραζόταν ποικιλοτρόπως, ιδιαίτερα με το σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο»…

Την εποχή εκείνη, δεν ήταν όλα ρόδινα για τον κυβερνήτη. Το πρόβλημα της Κύπρου, παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης, παρέμενε άλυτο, η δε Τουρκία, υποστηρίζοντας τις αμφισβητήσεις των δικαιωμάτων της Ελλάδος, επεδίωκε να την παρασύρει σε πολιτικές διαπραγματεύσεις συνολικού χαρακτήρα για το Αιγαίο: υφαλοκρηπίδα, χωρικά ύδατα, εναέριο χώρο, τερματική περιοχή Λήμνου. Επιπροσθέτως, έβγαζε στο Αιγαίο Πέλαγος το ερευνητικό σκάφος «SISMIK», που, θρασύτατα, παραβίαζε την ελληνική υφαλοκρηπίδα, προκαλώντας μεγάλη ένταση μεταξύ των δυο χωρών, η οποία αυξανόταν με την ανιστόρητη συμπεριφορά του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος, ως αρχηγός της μείζονος αντιπολίτευσης, κραύγαζε «Βυθίσατε το Χόρα» (προηγούμενη ονομασία του «ΣΙΣΜΙΚ»).

Στις 28 Μαΐου 1979 υπογράφηκε στην Αθήνα και όχι στις Βρυξέλλες, όπως έγινε με τις προηγούμενες προσχωρήσεις, η Συνθήκη «Περί προσχωρήσεως της Ελλάδος στην ΕΟΚ και στην ΕΚΑΕ» και η προσηρτημένη Πράξη «Περί των όρων προσχωρήσεως και των προσαρμογών των συνθηκών». Στην τελετή στο Ζάππειο Μέγαρο παρέστησαν κορυφαίοι εκπρόσωποι των εννέα εταίρων χωρών, επικεφαλής της οποίας ήταν ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Την είσοδο της Ελλάδος στην ΕΟΚ χαιρέτησαν ο Φρανσουά Πονσέ, πρόεδρος της εξ υπουργών Επιτροπής και ο Ρ. Τζένκινς, πρόεδρος της Επιτροπής των Κοινοτήτων.

Ομιλητής από την ελληνική πλευρά, ο πρωθυπουργός της Ελλάδος, ο οποίος τόνισε και τα εξής: «Η Ελλάς προσέρχεται στην Ευρώπη με τη βεβαιότητα, ότι στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης εμπεδώνεται για όλα τα μέρη η εθνική ανεξαρτησία, κατοχυρώνονται οι δημοκρατικές ελευθερίες, επιτυγχάνεται η οικονομική ανάπτυξη και γίνεται με τη συνεργασία όλων κοινός καρπός η κοινωνική και οικονομική πρόοδος… Παράλληλα, όμως, η χώρα μας φιλοδοξεί να συμβάλει, στο μέτρο των δυνατοτήτων της, στην πραγματοποίηση της ιδέας της Ενωμένης Ευρώπης, στην οποία βαθύτατα πιστεύει».

Η Ελλάδα έγινε πλήρες μέλος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων πριν από 40 χρόνια, την 1η Ιανουαρίου 1981. Είχε προηγηθεί η ανάρρηση στην Προεδρία της Δημοκρατίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή (5 Μαΐου 1980) και η ορκωμοσία του Ανδρέα Παπανδρέου (21 Οκτωβρίου 1981) ως πρωθυπουργός της Ελλάδος. Η περιβόητη συγκατοίκηση αποδείχθηκε ανίσχυρη, δεν εμπόδισε την ένταξη της χώρας στην Ενωμένη Ευρώπη.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου