Της Πηνελόπης Ι. Παπαθανασίου,
LLM Διεθνές και Ευρωπαϊκό Οικονομικό Δίκαιο, Δικηγόρου, Υπεύθυνης της ΧΕΝ Βόλου
Στο εργατικό δίκαιο της χώρας μας ο νομοθέτης απέφυγε να θεωρήσει, ως λόγο έκτακτης καταγγελίας μιας εργασιακής σχέσης, την οποιαδήποτε υπαίτια συμπεριφορά του εργαζομένου. Αυτό ισχύει μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις τις οποίες ρυθμίζει ειδικά ο νόμος, όπως είναι η υποβολή μήνυσης κατά του μισθωτού ή η απαγγελία κατηγορίας εναντίον του για πλημμέλημα. Στις ως άνω περιπτώσεις και μόνο ο εργοδότης δικαιούται να απολύσει τον μισθωτό χωρίς να υποχρεούται να τηρήσει τις προβλεπόμενες διατυπώσεις που απαιτούνται για να είναι έγκυρη η απόλυση του, και συγκεκριμένα τον έγγραφο τύπο της καταγγελίας και την καταβολή της νόμιμης αποζημίωσης στον απολυθέντα.
Παράλληλα με τις παραπάνω περιπτώσεις, από τη νομολογία προκύπτει και μια τρίτη περίπτωση, κατά την οποία η απόλυση του εργαζομένου μπορεί να θεωρηθεί δικαιολογημένη: σύμφωνα με την περίπτωση αυτή όταν ο εργαζόμενος προκαλεί σκοπίμως την απόλυσή του με συγκεκριμένη συμπεριφορά και μεθοδεύει αυτή κατά τρόπο συστηματικό. Η πρόκληση της καταγγελίας λόγω της συμπεριφοράς του, από τον ίδιο το μισθωτό (εργαζόμενο), ως λόγος που απαλλάσσει τον εργοδότη από τις διατυπώσεις της τακτικής καταγγελίας, δεν αναφέρεται στο νόμο ως τέτοια, αλλά δημιουργήθηκε από την νομολογία, δεδομένου ότι κρίθηκε σκόπιμο να συμπληρωθεί με τον τρόπο αυτό το κενό που υπήρξε στην πράξη για ορισμένες ακραίες περιπτώσεις προκλητικής ή έκδηλης αντισυμβατικής συμπεριφοράς από την πλευρά του μισθωτού.
Έτσι ο μισθωτός απολύεται έγκυρα, χωρίς να τηρηθούν εδώ οι διατυπώσεις του νόμου, ήτοι αποζημίωση και έγγραφος τύπος, όταν με τη συμπεριφορά που επέδειξε προκάλεσε την καταγγελία με απώτερο σκοπό να λάβει την προβλεπόμενη αποζημίωση.
Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται η συμπεριφορά του εργαζομένου να είναι τέτοια, που να συνιστά παράβαση των υποχρεώσεων του, ήτοι άρνηση εκτέλεσης της εργασίας του, πλημμελής εκτέλεσή αυτής, μονομερής τροποποίηση των όρων της εργασίας του, ανάρμοστη συμπεριφορά κτλ.. Πρέπει επιπλέον να σημειωθεί ότι ανάρμοστη συμπεριφορά που προκαλεί την αζήμια (χωρίς καταβολή αποζημίωσης) καταγγελία της σύμβασης εργασίας είναι αυτή που προκαλεί σοβαρό κλονισμό στη δυνατότητα αρμονικής συνεργασίας του εργαζομένου με τους συναδέλφους του και αντίστοιχα τη διοίκηση του εργοδότη, όπως οι συχνές αδικαιολόγητες ή και σκόπιμα δικαιολογημένες απουσίες από την εργασία του κ.α.
Εντούτοις, η αντισυμβατική συμπεριφορά του μισθωτού δεν είναι αρκετή από μόνη της για την έγκυρη απόλυση, αλλά απαιτείται επιπλέον δόλος. Είναι απαραίτητο δηλαδή, ο εργαζόμενος να συμπεριφέρεται κατά τρόπο δόλιο και με πρόθεση να εξαναγκάσει τον εργοδότη να τον απολύσει, ώστε να πληρωθεί την αποζημίωσή του.
Το στοιχείο της πρόθεσης θα πρέπει να προκύπτει από τη συγκεκριμένη συμπεριφορά του εργαζομένου. Η νομολογία έχει κρίνει σχετικά ότι όταν ο μισθωτός που απασχολείται με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου αθετεί τις συμβατικές υποχρεώσεις του, επιδιώκοντας με την αντισυμβατική συμπεριφορά του να εξαναγκάσει τον εργοδότη να τον απολύσει και να του καταβάλει την αποζημίωση απολύσεως, η δολιότητά του αυτή αποδεικνύεται από σχετικές ρητές δηλώσεις του, από τις προετοιμασίες του για την απασχόλησή του αλλού, από τη συνέχιση της αντισυμβατικής συμπεριφοράς του και μετά τις σχετικές συστάσεις του εργοδότη κλπ.
