Του Αναστάσιου Αγγ. Στέφου,
Δ.Φ. Ειδικού Γραμματέα της Π.Ε.Φ., Αντιπρόεδρου του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη»
Ο βυζαντινός Ακάθιστος Υμνος, η πλέον δημοφιλής ιερά ακολουθία της ορθόδοξης εκκλησίας μας, ψάλλεται, σε τέσσερις στάσεις, το βράδυ κάθε Παρασκευής των τεσσάρων πρώτων εβδομάδων και ολόκληρος την Πέμπτη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (εφέτος 16 Απριλίου). Ο Υμνος αποτελεί εγκώμιο της Θεομήτορος, λυρική και ρητορική εξύμνηση της Αειπαρθένου Θεοτόκου, μητέρας ουρανού και γης και γέφυρας που οδηγεί στον Θεό.
Διακεκριμένοι συγγραφείς (θεολόγοι, ιερωμένοι, πανεπιστημιακοί) έχουν αναλύσει το θεολογικό περιεχόμενο, προβάλλοντας το χαρμόσυνο και θεοπρεπές μυστήριο της ενσάρκωσης του Λόγου, με αφορμή το ιστορικό γεγονός της θαυμαστής διάσωσης της Κωνσταντινουπόλεως από τους Αβάρους (626 μ.Χ.), όταν εψάλη, προς τιμήν της Θεοτόκου, ο επινίκιος ύμνος και το τροπάριο «ορθοστάδην», σε παννύχια τελετή, στον ιερό ναό των Βλαχερνών.
Από φιλολογικής πλευράς, ο Υμνος διακρίνεται για την αρχιτεκτονική του σύνθεση, αποτελούμενος από το προοίμιο, «Τη Υπερμάχω…» και 24 «Οίκους», με αλφαβητική ακροστιχίδα, Α-Ω (Αγγελος πρωτοστάτης… Ω πανύμνητε Μήτερ…), που κατακλείονται εναλλακτικά από τα εφύμνια: Αλληλούια και Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε, που δίνει και τον τίτλο: Χαιρετισμοί της Θεοτόκου. Παράλληλα, η γλωσσική τελειότητα, με τα πολλά σχήματα λόγου (πάρισα, αντίθετα, ομοιοτέλευτα, αττική σύνταξη), το υψηλό ύφος, η λυρική διάσταση και η δραματική χροιά, σε συνδυασμό με την τονική ρυθμοποιία, συνθέτουν ένα ποιητικό αριστούργημα γλώσσας, όπως δίδασκε ο αείμνηστος καθηγητής μας Νικόλαος Τωμαδάκης, στο μάθημα της Βυζαντινής Φιλολογίας και συνηγορούν στην άποψη ότι συνθέτης του Υμνου είναι ο περίφημος εκκλησιαστικός ποιητής και υμνογράφος Ρωμανός ο Μελωδός (6ος αιώνας), ο Πίνδαρος της βυζαντινής ποίησης. Ο συνθέτης αντλεί από τον ανεξάντλητο θησαυρό της ελληνικής γλώσσας στη διαχρονική της εξέλιξη.
Ενας πλουσιότατος αμητός αρχαϊκών λέξεων: ρημάτων (νεουργώ, συναγάλλομαι, αναθάλλω…), ουσιαστικών (παστάς – ολκάς – δυσώπησις…), επιθέτων (ληρώδης, αγλαόκαρπος, ευσκιόφυλλος…) διανθίζει το κείμενο, με αναγωγή σε όλο το φάσμα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, ιδιαίτερα της ομηρικής ποίησης, με λέξεις, όπως, για παράδειγμα: άρουρα (=γη
Ο κατανυκτικός αυτός Υμνος, που κοσμεί την εκκλησιαστική μας ποίηση, εφάμιλλος των Εγκωμίων της Μεγάλης Παρασκευής και της Νεκρώσιμης Ακολουθίας επέδρασε στη νεοελληνική μας λογοτεχνία· όλοι οι μεγάλοι δημιουργοί, όπως Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Κωστής Παλαμάς, Αγγελος Σικελιανός, Οδυσσέας Ελύτης (Αξιον εστί) εμπνεύστηκαν από το λαμπρό αυτό έργο της ορθόδοξης πίστης, με τη λειτουργική, ιστορική και αισθητική του αξία.
*Επιστολή που δημοσιεύθηκε στην «Καθημερινή»
