ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

ΗΠΑ: Η Δημοκρατία που πληγώναμε

ηπα-η-δημοκρατία-που-πληγώναμε-784802

Της Ελενας Αντωνοπούλου

Πολλοί αναρωτιούνται αν ο «τραμπισμός» θα εξαφανιστεί μαζί με τον Τραμπ λησμονώντας όμως ότι οι συνθήκες που ευνόησαν την άνοδό του στην εξουσία παραμένουν οι ίδιες.

Αν θέλουμε δε να κάνουμε σύγκριση, σε σχέση με το 2016, το έδαφος έχει γίνει περισσότερο θετικό για την ανάδειξη τέτοιου είδους ηγετών, καθώς η ψαλίδα των ανισοτήτων έχει διευρυνθεί λόγω και της πανδημίας.

Εστιάζοντας λοιπόν μόνο στο πρόσωπο και τις ευθύνες του Τραμπ και όχι στο «φαινόμενο Τραμπ» δεν δίνουμε λύση. Οι διάφοροι «ισμοί» δεν εξαφανίζονται με την αποχώρηση του εκάστοτε εκφραστή τους από το προσκήνιο. Το αντίθετο μάλιστα…

Οπως φάνηκε και από τα γεγονότα στο Καπιτώλιο, η δημοκρατία δεν είναι ούτε δεδομένη, ούτε αυτονόητη. Αντιθέτως, τα τελευταία χρόνια είναι πιο ευάλωτη, δέχεται εκ των έσω χτυπήματα που υποσκάπτουν τα θεμέλιά της: Τη δικαιοσύνη, την ισονομία και την αξιοκρατία. Χωρίς αυτά, η Δημοκρατία κλονίζεται. Είναι έννοια κενή περιεχομένου, και μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε οχλοκρατία, ιδίως όταν οι πολίτες δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι ή όταν η ποιότητα της παρεχόμενης παιδείας δεν είναι η κατάλληλη. Αν και είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί με στοιχεία, φαίνεται ότι υπάρχει ισχυρή διασύνδεση ανάμεσα στην παρατηρούμενη υποχώρηση των ανθρωπιστικών σπουδών και την εξασθένηση των δημοκρατικών θεσμών.

Μια τέτοια σχέση αλληλεξάρτησης είναι πολύ πιθανή, καθώς η κλασσική παιδεία, καρδιά των οποίων είναι οι ελληνικές σπουδές, καλλιεργεί αξίες απαραίτητες για την εύρυθμη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος ενισχύοντας την ενσυναίσθηση και την ικανότητα της κριτικής σκέψης.

Υπό την έννοια αυτή, η χρονική σύμπτωση των πρωτοφανών επεισοδίων στην Ουάσιγκτον με την πρόσφατη απόφαση για την εκδίωξη μεγάλων κλασσικών, όπως ο Ομηρος, από αμερικανικό σχολείο, αποκτά και συμβολική διάσταση.

Ενδιαφέρουσα η άποψη του πρέσβη της χώρας μας στην Ουάσιγκτον Α. Μάλλια κατά τα έτη 2005/2009 που την παραθέτω αυτούσια: Ο απερχόμενος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε εκ των προτέρων αμφισβητήσει την εκλογική διαδικασία και ένα ενδεχόμενο αρνητικό αποτέλεσμα. Η αμφισβήτηση συνεχίζεται ακόμη και σήμερα.

Οι θεμελιωτές – πατέρες της ανεξαρτησίας και συντάκτες του αμερικανικού συντάγματος έδωσαν ειδικό και ιδιαίτερο βάρος στον εξισορροπητικό ρόλο της νομοθετικής εξουσίας ώστε να ελέγχει την προσωποποιημένη στο πρόεδρο εκτελεστική εξουσία. Ιστορικά, με ζωηρά παραδείγματα και στην σύγχρονη εποχή, το Κογκρέσο, δηλαδή η Βουλή των Αντιπροσώπων και η Γερουσία, έχει κατά κανόνα δικαιώσει τον ρόλο του ως ακρογωνιαίου λίθου της αμερικανικής Δημοκρατίας. Οι αναγκαίοι συμβιβασμοί -αναπόφευκτοι στην πολιτική- δεν είχαν ούτε έχουν εκλείψει. Ούτε πρόκειται να εκλείψουν στο μέλλον ανεξαρτήτως προέδρου.

Αυτό όμως που απευθείας ζήσαμε σήμερα μέσω των τηλεοπτικών μεταδόσεων ταυτόχρονα με τους αμερικανούς πολίτες – από τη Λουϊζιάνα και το Τέξας μέχρι το Ιλλινόι και την Αλάσκα – είναι η προαναγγελθείσα οργανωμένη άλλωστε επιχείρηση σπίλωσης, στιγματισμού της αμερικανικής δημοκρατίας. Συχνά στη ιστορία των ΗΠΑ, ο Λευκός Οίκος και ο εκλεγμένοι πρόεδροι αποτελούσαν τον στόχο μαζικών διαδηλώσεων και διαμαρτυριών. Για πρώτη όμως φορά χιλιάδες πολίτες της χώρας-συμβόλου της λεγόμενης Δύσης πολιορκούν τον Λόφο του Καπιτωλίου, εκεί ακριβώς όπου ορκοδοτούν οι εκλεγμένοι Πρόεδροι, προσβάλλουν και τελικά εισβάλλουν στο Κογκρέσο. Στο όνομα μάλιστα του εν ενεργεία καίτοι υπό αποχώρηση προέδρου των ΗΠΑ.

Οι επιπτώσεις και οι συνέπειες του λεγόμενου «φαινομένου Τραμπ» δεν θα εκλείψουν την 20ην Ιανουαρίου, ημέρα της ορκωμοσίας του Προέδρου Τζο Μπάιντεν και της δύσθυμης αποχώρησης του Ντόναλντ Τραμπ από τον Λευκό Οίκο.

Η εικόνα των ΗΠΑ ως ηγέτιδας, προστάτιδας και καθοδηγήτριας δύναμης των δυτικο-δημοκρατικών κρατών, καθώς και των πολιτικό-στρατιωτικών τους συνασπισμών, δέχτηκε ένα σκληρό, πρωτόγνωρο χτύπημα. Εκ των έσω.

Οι εθισμένοι σε αντιδημοκρατικές μεθόδους και διαδικασίες αντίπαλοι και ανταγωνιστές της Αμερικής στην παγκόσμια ή περιφερειακή σκακιέρα θα προσπαθήσουν μετά βεβαιότητας να το αξιοποιήσουν.

Είναι ίσως η πλέον κρίσιμη στιγμή για να αντιληφθούν όλοι ότι η επούλωση των πληγών που αφήνει η 6η Ιανουαρίου ευκολότερα μπορεί να γίνει με την ενίσχυση των συμμαχιών και συνεργασιών στην βάση των δημοκρατικών αξιών, της αξιοπρέπειας του ανθρώπου και του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου. Χρησιμοποιώντας την γλώσσα της αλήθειας προς εκείνους τους ηγέτες που θεωρούν ότι ο αυταρχισμός, η αλαζονεία και η επιθετική συμπεριφορά εντός και εκτός συνόρων αποτελούν τον δικό τους κώδικα συμπεριφοράς. Η ισχύς του δικαίου να μην υποτάσσεται στην δύναμη του ισχυρού.

Να ευχηθούμε να μην ξαναζήσουμε τέτοιες σκηνές βίας που μόνο ντροπή για τον πολιτισμένο κόσμο αποτελούν.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου