Ο οικολογικός μετασχηματισμός της οικονομίας μας, με τη συμμετοχή της κοινωνίας, δεν είναι ένας ουτοπικός στόχος. Τα μέσα και οι βασικοί άξονες για την επίτευξή του έχουν ήδη σκιαγραφηθεί. Την ίδια στιγμή η χώρα μας διαθέτει τα χρηματοδοτικά εργαλεία για την υλοποίηση του. Αρκεί αυτά να χρησιμοποιηθούν προς την σωστή κατεύθυνση
Του Αλέξη Χαρίτση,
βουλευτή Μεσσηνίας και τομεάρχη Ανάπτυξης & Επενδύσεων του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
Οι κοινωνίες διεθνώς καλούνται να διαχειριστούν τέσσερις κοινές μεγάλες προκλήσεις. Την κλιματική κρίση, τη διεύρυνση των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων, την 4η Βιομηχανική Επανάσταση και πρόσφατα την πανδημία του Covid 19, η οποία ίσως να μην είναι η τελευταία πανδημική κρίση που αντιμετωπίζουμε. Αυτά τα ζητούμενα καθορίζουν την ποιότητα της ζωής μας σήμερα και οριοθετούν το κοινωνικοοικονομικό τοπίο της επόμενης μέρας.
Για εμάς είναι ξεκάθαρο ότι οι προκλήσεις αυτές δεν αποτελούν διακριτές καταστάσεις, αλλά βρίσκονται σε συνεχή και οργανική αλληλεπίδραση. Όπως και ότι συνδέονται με το κυρίαρχο οικονομικό και αναπτυξιακό μοντέλο και την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και την κερδοσκοπική αντίληψη για το περιβάλλον. Μια ρεαλιστική απάντηση ως προς τη διαχείρισή τους πρέπει να εντάσσεται σε ένα συνολικό προοδευτικό σχέδιο οικολογικού και κοινωνικού μετασχηματισμού. Με λίγα λόγια, η ανάπτυξη οφείλει να είναι όχι μόνο πράσινη αλλά και δίκαιη.
Στο κρίσιμο ερώτημα, με τι τρόπο θα μεταβούν οι οικονομίες προς ένα πράσινο μοντέλο ανάπτυξης, η Αριστερά και η Δεξιά δίνουν διαφορετικές απαντήσεις. Η Δεξιά εναποθέτει τις ελπίδες της σε μια πράσινη μετάβαση που θα σχεδιασθεί και θα υλοποιηθεί αποκλειστικά μέσω των αγορών. Αδιαφορώντας αν οι μηχανισμοί της τείνουν να αναπαράγουν και να επεκτείνουν τις υφιστάμενες κοινωνικοπολιτικές ανισότητες. Και παραβλέποντας ότι στο δίλημμα μεταξύ της προστασίας του περιβάλλοντος και της κερδοφορίας οι επιχειρήσεις επιλέγουν το δεύτερο. Η Αριστερά επισημαίνει την αναγκαιότητα για έναν ισχυρό ρυθμιστικό ρόλο του κράτους στην προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος αλλά και για δημόσιες πολιτικές που προωθούν ενεργά την πράσινη ανάπτυξη. Με επένδυση σε υποδομές με περιβαλλοντικό πρόσημο, σε τομείς της έρευνας και της καινοτομίας που δεν επενδύει η αγορά και στην προετοιμασία και αξιοποίηση ενός ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης.
Η εμπειρία του κορονοϊού εξάλλου, αποδεικνύει περίτρανα ότι σε περιόδους κρίσης είναι η δημόσια παρέμβαση και το ισχυρό κοινωνικό κράτος που μπορούν να διασφαλίσουν την κοινωνική συνοχή και την οικονομική σταθερότητα. Όχι το «αόρατο χέρι» της αγοράς.
Στον ΣΥΡΙΖΑ πιστεύουμε ότι το σχέδιο για τον οικολογικό μετασχηματισμό της οικονομίας δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα λίγων ειδικών, αλλά συλλογικής διαβούλευσης. Ως κυβέρνηση, μέσω των 16 Περιφερειακών Συνεδρίων για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση, ενεργοποιήσαμε στην πράξη μηχανισμούς δημοκρατικού σχεδιασμού. Αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της πρωτοφανούς αυτής εμπειρίας, δρομολογήσαμε στρατηγικές για τον παραγωγικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας στους τομείς της ενέργειας, της ψηφιακής οικονομίας, των μεταφορών, της κυκλικής οικονομίας, του αγροδιατροφικού τομέα, του τουρισμού και της κλιματικής προσαρμογής. Οι προοδευτικές αυτές πολιτικές ενοποιήθηκαν και αποτυπώθηκαν στην Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική. Τον οδηγό μας για τη δίκαιη και πράσινη ανάπτυξη.
Το σχέδιο μας για την μετάβαση της ελληνικής κοινωνίας στο νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα, έχει ως άξονες την κλιματική δικαιοσύνη, την κοινωνική συμμετοχή, την προστασία των ευάλωτων πολιτών και την ενεργή στήριξη των γεωγραφικών περιοχών που προσαρμόζονται με πιο αργούς ρυθμούς. Θεωρεί την πρόσβαση στην ενέργεια καθολικό αγαθό και αναδεικνύει ένα νέο ενεργειακό πρότυπο που στηρίζεται κατά προτεραιότητα στις ΑΠΕ, εξασφαλίζοντας την ομαλή και ισόρροπη μετάβαση των περιφερειών που θα θιγούν.
Η επίτευξη των κλιματικών στόχων συμβαδίζει με τη διασφάλιση της σταθερότητας του ενεργειακού συστήματος, το οποίο αποτελεί αδιαπραγμάτευτα κοινωνική ιδιοκτησία. Σε αυτό το πλαίσιο θεσμοθετήσαμε τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς, ώστε φυσικά πρόσωπα, τοπικές περιφέρειες, δήμοι αλλά και μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις να επενδύουν από κοινού σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης, ενεργειακής αποδοτικότητας και της παραγωγής, διανομής και προμήθειας ενέργειας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Την ίδια στιγμή πιστεύουμε ότι οι προοπτικές του πράσινου μετασχηματισμού ανοίγουν δρόμους για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και την τεχνολογική και καινοτομική αναβάθμισή της. Ένα γενναίο πρόγραμμα δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων πρέπει να κατευθυνθεί στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης αλλά και στην εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα ιδίως στα κτίρια και στο σύστημα μεταφορών, όπου ο εξηλεκτρισμός αποτελεί μονόδρομο.
Η βιομηχανική πολιτική καλείται να συμβάλλει στον πράσινο μετασχηματισμό. Με σημαντική στήριξη κλάδων όπως η επεξεργασία σιδήρου, αλουμινίου και τσιμέντου, στους οποίους έχουμε ισχυρή παρουσία και αποτελούν διακριτό πόλο στην ευρωπαϊκή πολιτική της πράσινης μετάβασης. Ενώ η κυκλική οικονομία μπορεί να δημιουργήσει νέα πεδία ανάπτυξης για την ελληνική βιομηχανία.
Η αγροτική ανάπτυξη πρέπει επίσης να ακολουθήσει ένα παραγωγικό και αναπτυξιακό πρότυπο με άξονες τη διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, την προστασία του περιβάλλοντος, του κλίματος και του τοπίου και την κοινωνική συνοχή της υπαίθρου.
Η βιωσιμότητα και η ενίσχυση των επιδόσεων της βιομηχανίας και τους αγροτικού τομέα θα στηριχθεί από την αντίστοιχή ενεργειακή πολιτική. Η εξοικονόμηση ενέργειας αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ενεργειακής στρατηγικής, που πρέπει επίσης να συνδυάζει οικονομικά κριτήρια, μικρή εξάρτηση από μη ελεγχόμενους παράγοντες και την προστασία του περιβάλλοντος. Η Ελλάδα παράγει σχεδόν το ένα τρίτο της ενέργειας από εναλλακτικές πηγές και μπορεί να αποτελέσει πρωτοπόρο χώρα στην μετάβαση για παραγωγή ενέργειας χωρίς ρύπους πετυχαίνοντας τους ευρωπαϊκούς στόχους για το 2030 (διπλασιασμός των ΑΠΕ) και το 2050 (μηδενικές εκπομπές άνθρακα).
Ο τουρισμός είναι ένας ακόμη κλάδος που πρέπει να μετασχηματιστεί οικολογικά. Ο άναρχος τρόπος με τον οποίο αναπτύχθηκε ο τομέας τις προηγούμενες δεκαετίες, είχε ως συνέπεια τη σημαντική περιβαλλοντική υποβάθμιση, ενώ μακροπρόθεσμα υπονόμευσε την τουριστική προοπτική της χώρας με όρους ποιότητας.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι ο οικολογικός μετασχηματισμός της οικονομίας μας, με τη συμμετοχή της κοινωνίας, δεν είναι ένας ουτοπικός στόχος. Τα μέσα και οι βασικοί άξονες για την επίτευξή του έχουν ήδη σκιαγραφηθεί. Την ίδια στιγμή η χώρα μας διαθέτει τα χρηματοδοτικά εργαλεία για την υλοποίηση του. Αρκεί αυτά να χρησιμοποιηθούν προς την σωστή κατεύθυνση.
Δύο σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία που άφησε ο ΣΥΡΙΖΑ ως παρακαταθήκη, μπορούν να στηρίξουν την πράσινη ανάπτυξη. Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα που ιδρύσαμε για τη χρηματοδότηση κρίσιμων υποδομών και στρατηγικών τομέων της οικονομίας και το Ταμείο Υποδομών για την υλοποίηση μικρών και μεσαίων έργων με έμφαση στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος και της αστικής ανάπτυξης. Αλλά και το Ταμείο Ανάκαμψης, σε συνδυασμό με το ΕΣΠΑ και άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα, αποτελούν ιστορική ευκαιρία για την ανασυγκρότηση της οικονομίας μας στην κατεύθυνση της πράσινης και δίκαιης ανάπτυξης.
Οφείλουμε όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι οι κοινωνίες μας βρίσκονται σε μια κρίσιμη καμπή. Οι αποφάσεις που θα λάβουμε τώρα θα καθορίσουν το δικό μας άμεσο μέλλον αλλά και την ποιότητα ζωής της επόμενης γενιά. Διαθέτουμε και την τεχνογνωσία και τα μέσα για αλλαγή πλεύσης προς μια κοινωνία που θα τους περιλαμβάνει όλους. Αυτό που απαιτείται είναι σχέδιο και ισχυρή πολιτική βούληση.
