Του Γιάννη Ν. Καλαντζή
Κάθε χρόνο, την τελευταία Πέμπτη του Νοεμβρίου, που προηγείται της τέταρτης Παρασκευής του μήνα (αυτή καθιερώθηκε από το 1932 ως «Black Friday»), οι Αμερικανοί γιορτάζουν την Ημέρα των Ευχαριστιών (Thanks giving Day). Φέτος, το 2020, θα γιορταστεί στις 26 Νοεμβρίου, στην οποία θα εκφράσουν ξανά την ευγνωμοσύνη προς τον Δημιουργό για τα αγαθά, που συγκεντρώθηκαν με το τέλος της σοδειάς. Η γιορτή αποκαλείται και «Ημέρα της Γαλοπούλας», διότι σηματοδοτεί την έναρξη της εορταστικής περιόδου, που κρατάει μέχρι την Πρωτοχρονιά. Οι Καναδοί τη γιορτάζουν τη δεύτερη Δευτέρα του Οκτωβρίου.
Αντιθέτως, οι Ινδιάνοι των ΗΠΑ συνδέουν την Ημέρα των Ευχαριστιών με τη θλιβερή επέτειο της γενοκτονίας της φυλής Pequot από τον αγγλικό στρατό το 1637. Το ξημέρωμα της 26ης Μαΐου, λουσμένο ακόμη στη λάμψη του φεγγαριού, όλοι κοιμούνται στον καταυλισμό της φυλής. Στη γύρω περιοχή, ντυμένη στα ξεχωριστά χρώματα της άνοιξης, κυριαρχεί μια ασυνήθιστη ησυχία. Μόνον ο θόρυβος των νερών του ποταμού Μystic, ένα συνεχές βουητό, επιμένει να κρατάει συντροφιά την κοιμισμένη φύση, την ώρα που, νωχελικά, η νύχτα ετοιμάζεται να παραδώσει τη θέση της στο φως της νέας ημέρας, εορτή της συγκομιδής του «πράσινου καλαμποκιού».
Ξαφνικά, το επίμονο γάβγισμα των σκύλων σπάει τη σιωπή και οι πυροβολισμοί των επιτιθέμενων αναστατώνουν τους Ινδιάνους, που πετάγονται έξω από τις σκηνές τρομαγμένοι. Επικρατεί πανδαιμόνιο. Πανικόβλητοι τρέχουν να κρυφτούν στο κοντινό δάσος, κραυγάζοντας «Owanux!», «Owanux!» (Aγγλοι, Αγγλοι), ενώ κάποιοι προσπαθούν να απαντήσουν στα πυρά. Είναι πολύ αργά όμως. Όλα γίνονται πολύ γρήγορα, πιο γρήγορα και από το τρέξιμο του θανάτου! Σε διάστημα μιας ώρας, οι σκηνές (80) έγιναν παρανάλωμα του πυρός και 700γενναίοι Ινδιάνοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, από τους 800 που διέμεναν εκεί, σφαγιάστηκαν, δολοφονήθηκαν!
Ο λοχαγός John Underhill, ένας από τους Αγγλους διοικητές, έτσι περιγράφει στο ημερολόγιό του, το μακελειό στον ποταμό Μystic: «Ριγμένοι κάτω σε σωρό, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Εκείνοι που μας ξέφυγαν, έπεσαν στα χέρια των συμμάχων μας Ινδιάνων άλλων φυλών και σκοτώθηκαν. Όχι περισσότεροι από πέντε κατόρθωσαν να σωθούν, τρέχοντας στο πυκνό δάσος… Ηταν τόσα πολλά τα άψυχα σώματα, ριγμένα στο χώμα, τόσο πυκνά σε ορισμένα μέρη, που ήταν δύσκολο να περάσεις»…
Από την πλευρά του ο William Bradford, κυβερνήτης του Πλύμουθ, στο βιβλίο του «History of Plymouth Plantation», ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα, έγραψε τα εξής: «Εκείνοι που σώθηκαν από τη φωτιά σκοτώθηκαν από τα ξίφη. Μερικοί κόπηκαν σε κομμάτια, άλλοι έτρεξαν να σωθούν, αλλά πολύ λίγοι κατάφεραν να ξεφύγουν… Ηταν φοβερό να τους βλέπεις έτσι σαν έτοιμους για ψήσιμο… Ηταν φρικτή η μυρωδιά και η μπόχα απ’ αυτό, αλλά η νίκη φαίνονταν σαν μια γλυκιά θυσία και εκείνοι (εννοεί τους Πουριτανούς) αφιέρωσαν τις προσευχές τους στο θεό, που τόσο θαυμάσια ενήργησε γι’ αυτούς, χαρίζοντάς τους μια τόσο γρήγορη νίκη εναντίον ενός τόσο περήφανου και προκλητικού εχθρού»!
Οι Αγγλοι Πουριτανοί, άποικοι του Κόλπου της Μασαχουσέτης και του Κονέκτικατ, ήταν εκείνοι που επιτέθηκαν στον ποταμό Μystic και έσφαξαν τους Pequots, έχοντας ως συμμάχους τους Ινδιάνους Μohegan και Narragansett! Προς τιμήν της νίκης, η επόμενη καθιερώθηκε ως Ημέρα των Ευχαριστιών από τον κυβερνήτη της Μασαχουσέτης Βay Colony.
Το 2013, οι Ινδιάνοι της Βορείου Αμερικής γιόρτασαν την Ημέρα των Ευχαριστιών στο νησί Αλκατράζ, απέναντι από το Σαν Φρανσίσκο. Mε την κίνηση αυτή θέλησαν να αποδώσουν ευχαριστίες για το τέλος της σοδειάς, σύμφωνα με την παράδοση, ενθυμούμενοι τη σφαγή της φυλής Pequot και την κατάληψη των εγκαταστάσεων του μικρού νησιού το 1969, από Ινδιάνους φοιτητές του πανεπιστημίου του Μπέρκλεϋ. Οι φοιτητές είχαν προβεί στην κατάληψη, διαμαρτυρόμενοι για την περιθωριοποίησή τους, τον πλήρη εκτοπισμό από τη γη των προγόνων τους και τη συστηματική απαξίωση του πολιτισμού τους, επικαλούμενοι τη Συνθήκη του Φορτ Λάραμι του 1868 μεταξύ των Ινδιάνων Σιού και των ΗΠΑ, σύμφωνα με την οποία κάθε ομοσπονδιακή εγκατάσταση ή έκταση σε αχρηστία επιστρέφεται στους πρώτους κατοίκους, τους αυτόχθονες της Βορείου Αμερικής.
Στόχος της προ επταετίας κατάληψης ήταν η αξιοποίηση των κτιρίων των πρώην φυλακών (είχαν κλείσει το 1964), για τη δημιουργία κέντρου προώθησης της οικολογίας και του πολιτισμού τους. Παρότι άρχισε ως διεκδίκηση μελών της τοπικής ινδιάνικης κοινότητας, υπέρ των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων προσέτρεξαν και ακτιβιστές από κάθε ινδιάνικη εθνότητα των Ηνωμένων Πολιτειών, συμπεριλαμβανομένης και της μαχητικής αριστερής οργάνωσης ΑΙΜ της Μινεσότα. Η τριετής κατάληψη έληξε το 1971, τότε έφθασε το αίτημά τους στον ΟΗΕ.
Αργότερα, το 1973, η ΑΙΜ βρέθηκε σε ένοπλη αντιπαράθεση με το FBIστον καταυλισμό του Γούντεντ Νι, τόπο σφαγής της φυλής Λάκοτα από το αμερικανικό ιππικό. Η Μάχη στο «Πληγωμένο Γόνατο», που έγινε το 1890 και σφαγιάστηκαν 300 περίπου Ινδιάνοι, θεωρείται ως η τελευταία κύρια σύγκρουση μεταξύ των αυτοχθόνων λαών της Βορείου Αμερικής και της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών, διαπίστωση, στην οποία συμφωνούν διακεκριμένοι ιστορικοί και συγγραφείς.
Η ξαφνική έμπνευση οδήγησε τον δημιουργό στο ολιγόστροφο ποιητικό έργο, στη μνήμη των νεκρών παιδιών, που βρήκαν το θάνατο στο Μακελειό του Wounded Knee: Παιδιά, μικρά – μεγάλα, με κραυγές/ ανάμεσα στους νεκρούς, μεσ’ απ’ τις σφαίρες/τρέχαν να σωθούν/ πέρα από τις φλογισμένες τις σκηνές. Το τρέξιμο ήταν άλλο χθες/ τώρα πιο πολύ/. Ηξεραν τι να κάνουν/ σα νιώσουν τον κίνδυνο/ μόλις στο πρόσωπο του λευκού το ειδεχθές/ αντικρίσουν το θάνατο… Ο φόβος στα μάτια/ το δάκρυ τους βροχή/ μόνο κραυγές άκουγες εδώ κι εκεί/ αλαφιασμένες ψυχές, κυνηγημένες. Όμως την επόμενη στιγμή/μια σφαίρα φονική/ δεν τ’ άφηνε να φύγουν, να σωθούν… Κι έπεφταν στο χώμα…/ Όχι στο φως,/στο σκοτάδι…
