Αρχαίο βαφείο υφασμάτων στον προϊστορικό οικισμό Πευκάκια
Η μνήμη του παρελθόντος, η ιστορική μνήμη, είναι η αόρατη εικόνα ξεχωριστών στιγμών και η διδακτική φωνή των πατέρων μας. Παρέχουν γνώση, ξεδιπλώνουν ζωτικές πτυχές της ιστορίας, αποτυπώνοντας το πλούσιο ιστορικό κληροδότημα. Σηματοδοτούν στοχασμούς και αντιλήψεις της εθνικήςμας ταυτότητας.
«Η αρχαιολόγος και προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας Ανθή Μπάτζιου μιλά για το λιμάνι της προϊστορικής πόλης στα Πευκάκια Βόλου, το λιμάνι της Αρχαίας Ιωλκού», διαβάζουμε σε πρόσφατο δημοσίευμα στο «Βήμα». Μέρη της ιστορικής αυτής καταγραφής παρουσιάζουμε στην κυριακάτικη επικοινωνία μας με τους αναγνώστες του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ, με την πεποίθηση πως θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον τους και μέσα από τις παρεχόμενες πληροφορίες θα ξεδιπλώσουν σελίδες της τοπικής μας ιστορίας.
Στην περιοχή μας ο χρόνος, στο μακρύ πέρασμά του, σε όλα τα στάδια της μακράς ιστορικής του διαδρομής, μυθολογία, προϊστορία, ιστορία, μέχρι και τη σύγχρονη ιστορική πραγματικότητα , έχει εναποθέσει ένα πλούσιο απόθεμα τοπικής ιστορίας, που μας δίνει τη χαρά να νιώθουμε υπερήφανοι, τόσο για τον ευλογημένο τόπο που κατοικούμε, όσο και για το κληροδότημα των προγόνων μας. Στον τομέα αυτό η αρχαιολογική σκαπάνη, με το φως της ανακάλυψης και την δυναμική αξία των ευρημάτων, έχει τον πρώτο λόγο, όπως το συναντάμε στα Πευκάκια, στον οικισμό που εδώ και πολλά χρόνια παρατηρούμε έντονη αρχαιολογική δραστηριότητα, όπου η σκαπάνη έφερε στο φως ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις.
Συγκεκριμένα στη θέση Μαγούλα έγιναν ανασκαφές σε διάφορα χρονικά διαστήματα, όπως από τον Αρβανιτόπουλο το 1916, από τον Θεοχάρη το 1957, από τους Θεοχάρη και VIMiloycic το 1967-77 και συνεχίσθηκαν μέχρι πρόσφατα. Ανέδειξαν την σπουδαιότητα και το ιστορικό κύρος της περιοχής και πως τα Πευκάκια ήταν ένας από τους τρεις μεγάλους οικισμούς στην περιοχή του Βόλου. Πευκάκια, Διμήνι και Κάστρο Παλαιών αποτελούσαν το μεγαλύτερο μυκηναϊκό κέντρο της Θεσσαλίας, την Ιωλκό, αναφέρει η κ. Μπάτζιου στο οποίο λειτουργούσε και το σπουδαιότερο εμπορικό λιμάνι της αρχαίας πόλης, που εξυπηρετούσε και άλλες γειτονικές πόλεις.
Με τη συνδρομή του Ινστιτούτου Αιγιακής Προϊστορίας INSTAP και του 3ου ερευνητικού προγράμματος, σε συνεργασία με το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μια νέα ανασκαφή ξεκίνησε το 2016.
Αποκαλύφθηκε συγκρότημα οικιών με μικρά δωμάτια σε έκταση λίγων στρεμμάτων. Ενας οργανωμένος οικισμός με δρόμους, πλατείες, ελεύθερους χώρους και ό,τι άλλο εξυπηρετούσε τις ανάγκες των οικιστών. Μεταξύ των άλλων, εντοπίσθηκε ένα σύνθετο κτιριακό σύνολο αποτελούμενο από πέντε δωμάτια. Στο συγκρότημα αυτό λειτουργούσε εργαστήριο επεξεργασίας μαλακίων και οστράκων, που ήταν γνωστά με το όνομα πορφύρες και αποτελούσαν την πρώτη ύλη για την παραγωγή χρώματος και τη βαφή υφασμάτων. «Θέλω να τονίσω ότι συναντήσαμε μια πολύ οργανωμένη εγκατάσταση, κατασκευασμένη, εξ αρχής, γι’ αυτόν τον σκοπό, η οποία μάλιστα φαίνεται να είχε διάρκεια ζωής τουλάχιστον δύο αιώνων και να φτάνει μέχρι το 1200π.Χ. – 1180 π.Χ., στο τέλος δηλαδή της μυκηναϊκής ανακτορικής περιόδου, που έχουμε την εγκατάλειψη του οικισμού στα Πευκάκια», εξηγεί η κ. Μπάτζιου.
«Οι πορφύρες», όπως εξηγεί η ίδια, «αλιεύονταν από τους κατοίκους, πιθανότατα με τα χέρια ή με κατάδυση στις κοντινές, ρηχές, αμμώδεις ακτές, σε εκβολές ρεμάτων. Γίνονταν επιλογή αλιευμάτων,ανάλογα με το μέγεθος και όσων το περιεχόμενο σε χρώμα ήταν πλούσιο. Εντυπωσιάζει ο τρόπος αλίευσης και συλλογής, που εφαρμόζονταν κανόνες και κώδικες με περιβαλλοντική συνείδηση και συντηρητική πρακτική με σεβασμό του έμβιου θαλάσσιου πλούτου, για τη διαιώνισή του. Κανόνες που θα τις ζήλευαν και σήμερα οι σύγχρονες περιβαλλοντικές οργανώσεις. Αντιλήψεις προχωρημένες που ακουμπούν στην επικαιρότητα, αφού τις ημέρες αυτές γιορτάζουμε την ημέρα περιβάλλοντος.
Γνώριζαν καλά τη μορφή και το είδος των αλιευμάτων και πρόσεχαν πολύ για να μην προκαλέσουν ζημιά στον αδένα που έδινε το χρώμα. Οι αδένες, μετά την αλίευση, αποθηκεύονταν, αποξηραίνονταν και κορνιοποιούνταν. Ακολουθούσε ο βρασμός σε μεγάλα καζάνια με κατάλληλεςπεριβαλλοντικές συνθήκες, για την παραγωγή της χρωστικής ουσίας.
Το εργαστήριο ήταν πλήρως εξοπλισμένο με τα απαραίτητα μέσα για τον βρασμό και την παραγωγή των χρωμάτων. Εντυπωσιάζουν τα διάφορα σκεύη που χρησιμοποιούσαν, όπως πολλά αγγεία που λειτουργούσαν ως δοσομετρητές. Ανάλογα δε με το πόσο έντονο επιθυμούσαν να είναι το χρωματικό αποτέλεσμα,ρύθμιζαν τον χρόνο του βρασμού και αναμείγνυαν και άλλες ουσίες» δηλώνει πάλι η κ. Μπάτζιου.
Η συμπολίτισσα αρχαιολόγος, μέσω των δραστηριοτήτων της, μοιράζεται τη γνώση και την εμπειρία της, όχι μόνο με τους συμπολίτες μας, αλλά και πανελλαδικά, προβάλλοντας τον τόπο μας, προσφέροντας, παράλληλα, γνώση και πολιτισμό, όπως οφείλει να πράττει κάθε άξιος πνευματικός δημιουργός. Τη συγχαίρουμε και την ευχαριστούμε από καρδιάς. Εμείς μένουμε εντυπωσιασμένοι και εκστασιασμένοι μπροστά στα επιτεύγματα των προγόνων μας και την πολιτιστική κληρονομιά που μας άφησαν.
Του Τάκη Παντελόπουλου
