Της Βασιλείας Γιασιράνη – Κυρίτση
Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ιδρύθηκε στις 10 Ιουνίου του 1877 με πρωτοβουλία της βασίλισσας Όλγας και πρώτο πρόεδρο τον Μάρκο Ρενιέρη. Αποτελεί μέρος του Διεθνούς Κινήματος Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου. Θεωρείται ο μεγαλύτερος μη κυβερνητικός οργανισμός στον ελλαδικό χώρο.
Το έργο του είναι σύνθετο και βασίζεται στην άμεση ανταπόκριση και την εθελοντική προσφορά και δράση των πολιτών. Έχει βασικό στόχο την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου σε περιόδους πολέμου και ειρήνης, περιθάλποντας και στηρίζοντας τραυματίες, ασθενείς, ηλικιωμένους, πρόσφυγες, ανθρώπους που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και γενικά όσους ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Από τις αρχές του 1918 απασχολεί επίμονα την ελληνική κυβέρνηση και τη διοίκηση του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού η ασύλληπτα τραγική κατάσταση και η θέση των Ελληνικών πληθυσμών της Θράκης, της Μικράς Ασίας και του Πόντου που εκτοπισμένοι βίαια και βάναυσα από τις πατρογονικές τους εστίες αντιμετωπίζουν ένδεια και δυστυχία. Με το τέλος του πολέμου η έμμονη αυτή σκέψη και το ενδιαφέρον υλοποιούνται με την ανάθεση στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό του σπουδαίου ανθρωπιστικού έργου, της οργανώσεως και προωθήσεως ιατρικών αποστολών για την περίθαλψη του ντόπιου πληθυσμού των περιοχών της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης και των παραλίων της Μικράς Ασίας. Το Νοέμβριο του 1918 αράζει στη Σμύρνη το νοσοκομειακό «Αμφιτρίτη».
(Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα Πανταζίδη φθάνει στις 6 Ιανουαρίου του 1919)
Πάνω σ’ αυτό βρίσκεται η αποστολή του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού με διοικητή το γενικό αρχίατρο Βασίλειο Τσουνούκα. Η αποστολή περιλαμβάνει εκτός από τον αρχηγό της, τους Αντώνιο Αρεάλη, αντιπρόσωπο του Ε. Ε. Σ. και διοικητικό και οικονομικό υπεύθυνο, Παύλο Παλίδη ταγματάρχη, γραμματέα της διοίκησης, Δημήτρη Στάη, γιατρό, Αριστ. Αρτόπουλο, Σάββα Βαλίδη, Κων/νο Ευκλείδη, Σωκράτη Σεβαστό, υπιάτρους, Σταύρο Χαραλαμπίδη, Γεώργιο Ψαρρά, ανθυπιάτρους, Λορέτζο Κασιμάτη, υποφαρμακοποιό, διαχειριστή, Ευάγγελο Αφράδη, ανθυποφαρμακοποιό, Αναστάσιο Παπαγιάννη, γραμματέα, Γ. Πρεζάκη λογιστή, Φωκ. Στράδη διαχειριστή, Κ. Σούλιο συνοδό υλικού, τις Αδελφές Νοσοκόμες Σαπφώ Γεωργιάδου, Ευρ. Καλλιγέρη, Ε. Καρύδη, Σ. Κουτσοδημήτρη, Γ. Πρεζάνη, Σαπφώ Χέλμη, Μέλπω Χρυσοβελώνη, 15 νοσοκόμους και 3 λοχίες νοσοκόμους.
Στο ελληνικό νοσοκομείο «Άγιος Χαράλαμπος» (Γραικικό), στην κεντρική πτέρυγα, εγκαταθιστούν αίθουσες νοσηλείας και εξωτερικά ιατρεία με πλούσιο φαρμακευτικό υλικό.
Σκοπός τους είναι η περίθαλψη του πληθυσμού, ανεξαρτήτου θρησκεύματος.
Η αποστολή αμέσως μετά την άφιξή της αντιμετωπίζει τη ζωηρή αντίδραση και έντονη εχθρικότητα των Τουρκικών Αρχών, και ιδιαίτερα του τότε βαλή- διοικητή- της πόλης Νουρεντίν Πασσά, που διοχετεύοντας στον τουρκικό τύπο φανταστικές, ανυπόστατες και υποβολιμαίες πληροφορίες, προκαλεί αδικαιολόγητα την έξαψη και το φανατισμό του τουρκικού όχλου. Συγκροτούνται, μάλιστα, επειγόντως τουρκικές λαϊκές επιτροπές, που επισκέπτονται τον Άγγλο αρμοστή Ντίξον, διαμαρτυρόμενες για την εμφάνιση της αποστολής και απειλώντας με σφαγή τα μέλη της, σε περίπτωση προωθήσεώς τους στο εσωτερικό της Μικρασίας. Οι πιέσεις των Τούρκων υποχρεώνουν τον Ντίξον να προειδοποιήσει τον Αρχηγό της Αποστολής, πως σε περίπτωση προστριβών και διενέξεων μαζί τους, είναι αναγκασμένος να απομακρύνει την Αποστολή από τη Σμύρνη.
Η αποστολή οργανώνει μεθοδικά, συστηματικά και αποτελεσματικά το φιλανθρωπικό και θεραπευτικό της έργο σε κάθε άπορο και δυστυχισμένο ασθενή, εμπνέοντας σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση Τούρκων, Αρμενίων, Ισραηλιτών.
Έτσι η αρχική αστήρικτη και αβάσιμη τουρκική προκατάληψη και αντίδραση εξασθενίζει και καταστέλλεται. Η Αποστολή ανενόχλητη πια αναδιοργανώνεται και δραστηριοποιείται.
Οι εθελόντριες αδελφές νοσοκόμες ακολουθούν τους στρατιώτες στις μάχες και όταν δυσκολεύουν τα πράγματα για τον ελληνικό στρατό διατάσσονται να αποχωρήσουν με τα στρατιωτικά αυτοκίνητα. Αυτές όμως αρνούνται και απαντούν σε όλες τις περιπτώσεις πως «θέλουν να έχουν την ίδια τύχη με τους τραυματίες …». Η ομάδα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στη Σμύρνη πλαισιώνεται από Ελληνίδες, που βοηθούν το έργο του και όλοι μαζί προσφέρουν περίθαλψη και βάλσαμο στον απέραντο «μεταπολεμικό πόνο». Με υψηλό πατριωτικό φρόνημα και δραστήρια προσφορά συντρέχουν στο έργο και οι ιδιώτες γιατροί. Με τη συνδρομή των κυριών οργανώνεται ιματιοθήκη και ραφείο επισκευής ή κατασκευής ασπρορούχων, για την εξυπηρέτηση των αναγκών λειτουργίας του, ραφείο ενδυμάτων για διανομή σε απόρους.
Τροφοδοτούνται με φαρμακευτικό και νοσηλευτικό υλικό ελληνικές κοινότητες του εσωτερικού της Μικράς Ασίας και το Εθνικό Οικοτροφείο Σμύρνης. Η Ιατρική Αποστολή του Ε. Ε. Σ. καλύπτει χιλιάδες μέρες νοσηλείας και περίθαλψης στο νοσοκομείο, στις πολυκλινικές, στο σταθμό Πρώτων Βοηθειών, στα ιατρεία της και στην υγειονομική συνδρομή «κατ’ οίκον».
Με τη γενναιόδωρη συνδρομή του ελληνικού υπουργείου υγειονομίας και της αντιπροσωπείας του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, που εδρεύει στη Μυτιλήνη, οργανώνει συσσίτια για άπορους και άστεγους κατοίκους πρόσφυγες, καθαρίζει τις πόλεις από επικίνδυνες εστίες μολύνσεων και προβαίνει σε εγκατάσταση πρόχειρων λουτρών για την εξασφάλιση στοιχειωδών όρων υγιεινής και καθαριότητας.
Δημιουργεί άσυλο συγκεντρώσεως και προστασίας πεινασμένων και εγκαταλελειμμένων παιδιών, των οποίων οι άμοιροι γονείς είναι χαμένοι ή σφαγιασμένοι κατά τους άγριους διωγμούς και τις ομαδικές εκτοπίσεις στο εσωτερικό της Ασίας.
Συγκροτεί, μετά από συνεννόηση και υποδείξεις της Στρατιωτικής Υγειονομικής Υπηρεσίας μόνιμα νοσοκομεία στην Προύσα, Κορδελιό, Κων/πόλη, Χίο και εγκαθιστά Θεραπευτικό τμήμα σε πτέρυγα του «Αρεταίειου» νοσοκομείου της Αθήνας για τη συνέχιση της νοσηλευτικής περίθαλψης των τραυματιών του μετώπου από τα νοσοκομεία της Μικράς Ασίας. Συντρέχει τον εξοπλισμό των στρατιωτικών πλωτών νοσοκομείων με τη διάθεση ιατρικών εργαλείων, συσκευών και μηχανημάτων.
Απευθύνει θερμή και επείγουσα έκκληση προς τους Έλληνες σ’ όλο τον κόσμο, τις Ελληνικές κοινότητες, τα σωματεία και τους συλλόγους του εξωτερικού, να συνδράμουν οικονομικά στην εθνική προσπάθεια και επανιδρύει ιατρεία που πυρπολήθηκαν. Όμως το μεγάλο και πολυσήμαντο υγειονομικό και ανθρωπιστικό του έργο τερματίζεται ουσιαστικά στις 31 Δεκεμβρίου του 1920 με την παύση της λειτουργίας του νοσοκομείου στη Σμύρνη και των άλλων ιατρείων που παραδίνονται στην αρμοδιότητα της Ύπατης Αρμοστείας.
Πηγές:
- Ξενοφώντος Πανταζίδη «Η ιστορία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού», τ. Α, Αθήνα 1987
- Δημήτρη Φωτιάδη «ΣΑΓΓΑΡΙΟΣ» ΦΟΒΕΡΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΦΥΤΡΑΚΗ, ΑΘΗΝΑΙ 1974, https://el.wikipedia.org/.
«ΟΙ ΧΑΜΕΝΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ
ΖΟΥΝΕ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΕΛΑΧΙΣΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ.
ΟΤΑΝ ΚΑΙ ΑΥΤΟΙ ΠΑΡΟΥΝ ΤΟ ΔΡΟΜΟ,
ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΓΥΡΙΣΜΟ
ΤΟΤΕ, ΟΙ ΧΑΜΕΝΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ
ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ ΜΟΝΑΧΑ ΙΣΤΟΡΙΑ……»
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ
