Τα παλιά βιβλία ιατρικής από τη βιβλιοθήκη του θρησκευτικοφιλολογικού συλλόγου «Τρεις Ιεράρχαι»
Ανατρέχοντας για πληροφορίες στα παλιά βιβλία της βιβλιοθήκης του θρησκευτικοφιλολογικού συλλόγου «Τρεις Ιεράρχαι» ο ερευνητής ανακαλύπτει ιατρικά βιβλία των μέσων και του τέλους του 19 αιώνα, βιβλία ξένων επιστημόνων μεταφρασμένα από Έλληνες γιατρούς από το περιβάλλον του Όθωνα, βιβλία δεμένα με σκληρό χάρτινο εξώφυλλο, κιτρινισμένα και με φαγωμένες από σκουλήκι σελίδες, χαρισμένα από ονομαστούς και λαμπρούς γιατρούς του Βόλου όπως ο Αναστάσιος Ζούλιας (1914) και ο Κωνσταντίνος Κουτσορόδης.
Ο Αναστάσιος Ζούλιας καταγόταν από την Πορταριά και ήταν αδελφός του έμπορα βαμβακιού Κ. Ζούλια. Ήταν μέλος της Αδελφότητος του Αχιλλοπουλείου νοσοκομείου Βόλου και δωρητής της βιβλιοθήκης του θρησκευτικοφιλολογικού συλλόγου «Τρεις Ιεράρχαι».
Πέθανε στην Αίγυπτο και το 1917 κληροδότησε στο νοσοκομείο Βόλου 700 αγγλικές λίρες.
Ο Κωνσταντίνος Κουτσορόδης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου τελείωσε το σχολαρχείο. Έπειτα εγκαταστάθηκε στο Βόλο, τελείωσε το γυμνάσιο και σπούδασε ιατρική στα πανεπιστήμια Αθηνών και Παρισίων.
Με την ειδικότητα του ωτορινολαρυγγολόγου – ο πρώτος στη Θεσσαλία- προσέφερε δωρεάν τις ιατρικές του υπηρεσίες στο Αχιλλοπούλειο και σε όλα τα ευαγή ιδρύματα.
Εκτός από τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα, συμμετείχε στα πνευματικά και πολιτιστικά δρώμενα της πόλης του Βόλου.
Η προσωπική φιλία με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τους αδελφούς Σπυρίδη τον ώθησε στην ίδρυση του τμήματος της Λέσχης των Φιλελευθέρων το 1906, της οποίας έγινε πρόεδρος.
Οραματιστής του ΤΣΑΥ (φορέα ασφάλισης των γιατρών) δεν πρόλαβε να απολαύσει την υλοποίησή του. Η προσωπικότητα του τίμησε τον ιατρικό κλάδο. Στα παλιά βιβλία δεν υπάρχει ονομασία πνευμονία. Στο βιβλίο του Χριστ. Βιλχ Ουφελάνδου «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ» μεταφρασμένο από τον Αναστάσιο Γούδα, το 1857 σχολιάζεται ως «παθήσεις πνεύμονος».
Οι πληροφορίες είναι στην αρχαιοπρεπή καθαρεύουσα, αλλά χειμαρρώδεις, κατατοπιστικές, λεπτομερειακές. Η θεραπεία είναι «βάμμα της εμπέτρου ρίζης» και «εκδόριον επί του στήθους». Αν ο βήχας είναι επίμονος παραγγέλλει ο ασθενής «φλανέλλα» (φανέλα) κατάσαρκα η οποία αποτελεί από μόνη της θεραπεία. Τονίζει ότι οι πάσχοντες πρέπει πάντοτε να προφυλάσσονται, αποφεύγοντες τα ρεύματα και το κρύο, να διαιτώνται «αφλεγμάντως» με φαγητά που δεν προκαλούν φλεγμονή, να μην πίνουν κρασί, γιατί υπάρχει κίνδυνος να μετατραπεί σε χρόνια πάθηση των πνευμόνων. Με τα φύματα που σχηματίζονται και τα βλεννομέμβρανα τα πνευμόνια ατονούν και χαλαρώνουν.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να έχουν αυτοί των οποίων οι πνεύμονες είναι νοσηροί, αδύνατοι και αισθάνονται πόνους στο στήθος. Αν εμφανιστεί πυρετός και ο βήχας γίνεται ξερός, τότε ο ασθενής χρησιμοποιεί τα «αντιφλογιστικά» και μερικές φορές κρίνονται αναγκαίες και οι βδέλλες. Αν δε θεραπευτεί στο αρχικό στάδιο τότε επέρχεται η «πνευμονική φθίσις». Αν περάσουν έξι εβδομάδες και ο ασθενής συνεχίζει να βήχει ή και δυο μήνες και αυτό θεωρείται «λείψανο» υπόλοιπο της αρρώστιας του, δυστυχώς φθάνει στο πρώτο στάδιο της πνευμονικής φθίσης. Μέσο καταπολέμησης είναι το αφέψημα βοτάνων και χόρτων ή διάλυση εκχυλισμάτων και καταπλάσματα στο στήθος, στο σημείο που παραπονείται ο ασθενής.
Αν όμως οι πνεύμονες είναι αδύνατοι και εκκρίνουν άφθονο βλεννώδες υγρό, τότε το μοναδικό φάρμακο είναι ένα χόρτο, ο «ισλανδικός λειχήν» (βάλσαμο), ο οποίος αρχικά δίνεται με κάποιο γλυκό εκχύλισμα, αργότερα μόνος, παγωμένος, ανά δυο ουγγιές.
Στην περίπτωση που ο ερεθισμός είναι απλός ή υπάρχει σπασμός ο ασθενής χρησιμοποιεί τα εκχυλίσματα «υοσκυάμου» (δαιμοναριά) 4 με 6 κόκκους κάθε φορά, την καυστική αμμωνία, την οξική αμμωνία, την υγρή αμμωνία και το «ύδωρ της δαφνοκεράσου», (δάφνης).
Αν η κατάσταση είναι σοβαρή και η αρρώστια επιμένει, τότε ο ασθενής χρησιμοποιεί το όπιο, 1 γραμμάριο «κόνεως του Δοβήρου» κάθε απόγευμα. Ωστόσο η μέθοδος καταπολέμησης δεν είναι μόνο τα φάρμακα. Είναι και οι οδηγίες για άλλο τρόπο ζωής. Η καθημερινή πλύση του στήθους με κρύο νερό, για τρεις εβδομάδες έως και ένα μήνα, κατά τη διάρκεια της Άνοιξης ή του Φθινοπώρου, ο καθαρός αέρας της υπαίθρου, η γυμναστική και χρήση της φανέλας κατάσαρκα σώζουν τον ασθενή.
«Περί άσθματος» αναφέρονται τα εξής:
Δύσκολη αναπνοή χωρίς πυρετό, οπότε το νόσημα είναι ελαφρό. Όταν είναι βαρύ συνοδεύεται από οξείς πυρετούς, ιδίως το φλεγμονώδη, και την πνευμονική φθίση.
Συνοδεύεται πάντοτε από βήχα, άλλοτε μεν ξηρό, άλλοτε με απόχρεμψη.
Αίτιο του νοσήματος είναι η σύγχυση ή η δυσκολία της αναπνοής.
Κατηγορίες άσθματος:
Το οργανικό άσθμα, το μεταλλικό άσθμα, το κονιώδες άσθμα ή λιθώδες και το των αρτοποιών, το τυμπανικό άσθμα, το υδρωπικό άσθμα.
Η θεραπεία που προτείνει ο συγγραφέας του ιατρικού αυτού βιβλίου είναι η εξής: να διατηρεί ο ασθενής ελεύθερη την απόχρεμψη, να μεταχειρίζεται εκχυλίσματα αγρών, (πικραφάκη, (πικραλίδα) αμμωνιακόν κόμμι, (ρετσινόλαδο), τρυγικόν κάλι (τρυγία είναι η λάσπη του κρασιού), οξυκόν νάτριον, εμετική τρύγα) σε μικρές δόσεις.
Να διευκολύνει όλες τις εκκρίσεις και ιδιαίτερα των ούρων γιατί είναι αναγκαίο να μετοχευτευτεί ο ερεθισμός ο οποίος κρύβεται ιδιαίτερα στο χρόνιο άσθμα.
Τα πρώτα βοηθήματα είναι «η επί του δέρματος φλανέλα» (φανέλα) και η χρήση σκευασιών διουρητικών ερυθρά δακτυλίς(χελιδονόχορτο), να δημιουργούνται αντερεθισμοί με ποδόλουτρα από σινάπι, με «σικύες» (βεντούζες) και έμπλαστρα από ουσίες που ερεθίζουν τους πνεύμονες.
Από την ανάγνωση λοιπόν των παλιών βιβλίων γίνεται αντιληπτό ότι για τις παθήσεις των πνευμόνων ο τρόπος αντιμετώπισης ήταν καλή διατροφή με φαγητά που δεν προκαλούσαν φλεγμονή, χρήση βοτάνων, προφύλαξη των ασθενών με την εσωτερική φανέλα και σχολαστικός αερισμός χώρου των ασθενών. Θυμίζει αυτό κάτι από τις σημερινές μεθόδους προφύλαξης;;;
Πηγές:
Β. Γιασιράνη-Κυρίτση «Ιστορίες ζωής και θανάτου στο νεκροταφείο του Βόλου», ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Ν. ΙΩΝΙΑΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΡΕΣ, ΒΟΛΟΣ 1996.
ΧΡΙΣΤ ΒΙΛΧ ΟΥΦΕΛΑΝΔΟΥ «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ» μεταφρασθέν υπό Αναστασίου Γούδα, έκδοσις Β, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, ΤΥΠΟΙΣ ΑΛΕΞ. ΓΚΑΡΠΟΛΑ, 1857,σ.σ. 222-223)
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΑΡΙΣΗ «ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ» ΠΑΡΑ ΤΩ ΕΚΔΟΤΕΙ ΣΠΥΡΙΔΩΝΙ ΚΟΥΣΟΥΛΙΝΩ, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ 1888,σ. 583.
Της Βασιλείας Γιασιράνη – Κυρίτση
