Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού
Τα μέτρα μέχρι στιγμής αποδίδουν, η χώρα μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός, κατόρθωσε να έχει πολύ λιγότερες ανθρώπινες απώλειες από την παγκόσμια λαίλαπα του κορονοϊού σε σχέση με άλλα κράτη, όμως αυτό που απασχολεί πλέον σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό, από τη στιγμή που η σταδιακή και διαφορετική -φυσικά- επαναφορά στην καθημερινότητα βρίσκεται σχετικά… κοντά, είναι το τι μέλλει γενέσθαι στην ελληνική οικονομία (και όχι μόνο).
Το πώς θα συμπεριφερθεί αυτή και σε πόσο βαθιά ύφεση θα «πέσει» φέτος, κανείς δεν γνωρίζει να απαντήσει με σιγουριά. Αναντίρρητα, δεν πρέπει να λογαριάζουμε σε μία παροδική κρίση, την οποία, μετά την εξάλειψη του κορονοϊού θα ακολουθήσει μια ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας… Κάτι τέτοιο φαντάζει θα έλεγα πάρα… μα πάρα πολύ δύσκολο…
Η οικονομική αβεβαιότητα που έχει προκληθεί από την έξαρση του κορονοϊού σημαίνει ότι οι οικονομίες υφίστανται ήδη ένα τεράστιο σοκ διότι, μεταξύ άλλων, δεν γνωρίζουμε πόσο καιρό θα πάρει για να αντιμετωπιστεί η ανεργία και το πόσοι άνθρωποι θα μείνουν τελικά χωρίς δουλειά. Παράλληλα, δεν γνωρίζουμε, επίσης, πόσο καιρό θα πάρει για να ομαλοποιηθεί η κατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που πλήττονται ήδη.
Αποτελεί κοινό τόπο η άποψη ότι βρισκόμαστε μπροστά σε νέα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα που κατά τη γνώμη μου θα δημιουργήσουν παγκοσμίως μια σειρά μεσοπρόθεσμων πολιτικών και ιδεολογικών αμφισβητήσεων και αλλαγών. Δεν είναι απίθανο στο κοντινό μέλλον οι κυβερνήσεις να κληθούν να αναλάβουν ακόμη μεγαλύτερη ευθύνη για το επίπεδο απασχόλησης και ευημερίας, καθώς και για τις δημόσιες υποδομές των κρατών.
Αλλά κάθε χώρα, όπως και η Ελλάδα φυσικά, οφείλει με προνοητικότητα, αποφασιστικότητα, ενότητα και ειλικρίνεια να προετοιμάσει το δικό της σχέδιο εξόδου από την κρίση, αξιοποιώντας εναλλακτικά σενάρια. Οι προκλήσεις μπροστά μας θα είναι μεγάλες, το κόστος προσαρμογής δυσβάστακτο και θα πρέπει να μοιραστεί με δίκαιο τρόπο στην κοινωνία διότι η επιστροφή στην κανονικότητα θα είναι επίπονη και δεν πρέπει να διαταραχθεί σημαντικά η κοινωνική συνοχή.
Ακόμη και αν δεν υπάρξει μία παγκόσμια ύφεση (το καλό σενάριο), θα υπάρχει είτε στασιμότητα είτε αρνητική ανάπτυξη σε πολλές οικονομίες του κόσμου, περιλαμβανομένων μερικών από τις μεγαλύτερες, και συνεπώς δεν θα υπάρχει μόνο χαμηλότερη ανάπτυξη φέτος, αλλά θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για μελλοντική ανάκαμψη.
Η παρούσα κρίση θα αλλάξει σημαντικά την καθημερινότητά μας και αυτή η αλλαγή θα επηρεάσει σημαντικά το σύνολο της οικονομίας. Η αναπόφευκτη βαθιά ύφεση (το αρνητικό και ταυτόχρονα πιο πιθανό σενάριο) που αναμένεται να ακολουθήσει, πρέπει να οδηγήσει μέσα από δραστικές μεταρρυθμίσεις, σε ένα βιώσιμο έξυπνο, κοινωνικά δίκαιο και ανταγωνιστικό μοντέλο ανάπτυξης. Το πακέτο κινήτρων που θα διαμορφωθεί για την ανάταξη της εθνικής οικονομίας πρέπει να στηριχθεί στην ενίσχυση του δημόσιου συστήματος Υγείας, στη διατήρηση των υπαρχουσών θέσεων εργασίας, στην ενίσχυση των επιχειρήσεων, στη στήριξη των ανέργων, στη δημιουργία νέων αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, στην ενίσχυση της ρευστότητας, στην κοινωνική δικαιοσύνη και φυσικά στην άμεση αποτελεσματικότητα.
Ολοι ελπίζουμε ότι η χώρα μας θα καταφέρει να απαλλαγεί εσωτερικά από τον ιό και η οικονομική ζωή στο εσωτερικό της θα επιστρέψει σταδιακά σε ένα είδος προ του ιού ομαλότητας. Ο στόχος αυτός δεν είναι άπιαστος. Δεν είναι όμως και ένας δρόμος… στρωμένος με ροδοπέταλα. Οι προβληματισμοί που προκύπτουν είναι ήδη αρκετοί. Αν για παράδειγμα η εξάπλωση του ιού παραμείνει ως ουσιαστική απειλή, αυτό ενδέχεται να επηρεάσει περισσότερο αρνητικά τις επιχειρήσεις και τις δραστηριότητες που παρουσιάζουν συνάθροιση ατόμων όπως καφετέριες, εστιατόρια, μπαρ, κινηματογράφους, θέατρα, αθλητικές εκδηλώσεις, φροντιστήρια και αρκετές φυσικά ακόμη.
Δεδομένης, όμως, και της εξάρτησης της Ελλάδας από τον τουρισμό και τον αριθμό των επιχειρήσεων που εξαρτώνται από την άφιξη ξένων περιηγητών, ένα κρίσιμο και δύσκολο να απαντηθεί ερώτημα είναι πότε και με ποιο τρόπο θα αποκατασταθούν οι αεροπορικές συγκοινωνίες με τον «έξω κόσμο». Ας μην ξεχνάμε ότι για την Ελλάδα ο τουρισμός είναι τεράστιας σημασίας αφού σε ένα μεγάλο μέρος της η εθνική μας οικονομία στηρίζεται σ’ αυτόν!
Η κατάσταση είναι πραγματικά δύσκολη, όλοι το γνωρίζουμε αυτό… Αν, όμως, καταφέρουμε και διασφαλίσουμε αρχικά την υγεία μας, που είναι και το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή, τότε τα επόμενα βήματα πρέπει να είναι άμεσα και στοχευμένα. Το μέσο ελληνικό νοικοκυριό «στέναζε» και προ του ιού, πόσο μάλλον τώρα, άρα οι παρεμβάσεις που θα πρέπει να γίνουν οφείλουν να διασφαλίσουν πρώτα απ’ όλα την κοινωνική συνοχή δίχως εργασιακοί κλάδοι και κοινωνικές ομάδες να βάλλουν ο ένας έναντι του άλλου. Όλο αυτό το περνάμε άπαντες, άλλοι σε μικρότερο και άλλοι σε μεγαλύτερο βαθμό… Αν, όμως, διασφαλιστούν όσο το δυνατόν περισσότερες θέσεις εργασίας (ευχή βέβαια είναι να μην χαθεί από εδώ και στο εξής ούτε μία) και οι επιχειρήσεις μέσα από μια σειρά μέτρων οικονομικής ανόρθωσης κατορθώσουν να επιβιώσουν, τότε σίγουρα θα υπάρχει μια ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον…
Τέλος, για να μπορέσει η οικονομία μας να προχωρήσει σε επανεκκίνηση πρέπει εκτός από τα μέτρα, να υπάρχει και εναλλακτικό πλάνο. Αν για παράδειγμα έχουμε νέο κύμα της πανδημίας από τον Σεπτέμβριο, σίγουρα το να οδηγηθούμε ξανά σε κλείσιμο της πλειοψηφίας καταστημάτων και υπηρεσιών, θα είναι ένας δρόμος χωρίς επιστροφή. Αν αντίθετα, όμως, στελεχωθεί επαρκώς κάθε μονάδα υγείας, τώρα που θεωρητικά θα έχουμε χρόνο να κινηθούμε με περισσότερη ελευθερία κινήσεων, και ταυτόχρονα είμαστε έτοιμοι να περιορίσουμε τη διασπορά με τεστ κορονοϊού για κάθε μέλος της κοινωνίας μας και επιλεκτικές «καραντίνες», σίγουρα ακόμη κι αν ακολουθήσει νέο κύμα, το κόστος στο οικονομικό πεδίο θα είναι μικρότερο…
