Του Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
11ο
Διάκοσμος καθημερινός τής ζωής τού Έλληνα είναι πια οι έρημες ακτές τών νησιών τού Αιγαίου, στις οποίες ξεσπούν, κάθε μέρα, απειλητικά κύματα – ακτές που λούζονται από ένα γλυκό, αλλά μαύρο φως! Φαίνεται πως γεννιέται μία νέα πραγματικότητα στον ελληνικό κόσμο, και οι Έλληνες πρέπει, με την κιθάρα τού Αλκαίου και της Σαπφώς, να εναρμονίσουν τους ύμνους, που ψάλλουν οι νεκροί, με τους στεναγμούς των ζωντανών, που αντηχούν στον ανάλαφρο αιγαιοπελαγίτικο αέρα. Η πραγματικότητα τούτη θυμίζει «καθαρτήριο». Είμαστε καμωμένοι από την ίδια στόφα, που είναι καμωμένα και τα όνειρά μας. Και τη μικρή ζωή την επισφραγίζουν όνειρα, αρκεί να μη γίνουν, μία μέρα, εφιάλτης! Καταλαβαίνουμε, άλλη μία φορά, ότι η κοινωνία, μέσα από τους θεσμούς της, δεν είναι τεχνική δημιουργία, αλλά ένας ζωντανός οργανισμός, που αναπτύσσεται φυσικά.
Η κοινωνία και ο κάθε ζωντανός της οργανισμός έχουν τούτο το κοινό: Ότι, ξεκινώντας από μικρές ομάδες, αυξάνονται αισθητά σε όγκο. Αναγνωρίζω στους νησιώτες μία διαισθητική ηθική, καθώς και την παρουσία έμφυτων ηθικών αισθημάτων. Το συμπέρασμα είναι (πρέπει να είναι)ότι δεν θα ήταν δίκαιο να θυσιαστεί το καλό των νησιωτών, χάριν των ξένων συμφερόντων. Ένα θέμα αντι-ιμπεριαλισμού, που ξαναγεννιέται, είναι ότι η ανάπτυξη του ιμπεριαλισμού συνοδεύεται με την απώλεια της ατομικής ελευθερίας, την πνευματική καταπίεση και την επιστροφή στη βαρβαρότητα, που οδηγεί στη βιαιότητα της ψυχής και του πνεύματος – μιας βιαιότητας που δίνει μεγαλύτερη αξία στις φυσικές ικανότητες, καλές για τα κτήνη, αλλ’ όχι για όντα με πνευματικότητα. Έγιναν πολλές βιαιότητες, είν’ αλήθεια. Προσωπικά, θα επιθυμούσα πολύ να τους συγχωρήσω όλους. Παρ’ όλα αυτά, δεν γέλασαν ποτέ…
12ο
Θαυμάζωτους ανθρώπους, που μπορούν να κλαίνε. Υπάρχουν, όμως, κι εκείνοι, που δεν έχουν δακρυγόνους αδένες. Δεν ξέρω αν αυτό είναι πολύ καλό ή πολύ κακό. Το κακό, κατά τη γνώμη των πολλών, έγκειται στο να μη κάνει ο άνθρωπος εκείνο για το οποίο πλάστηκε. Όμως, για κάποιους άλλους, όλος ο κόσμος είναι καλός. Στο βαθύτερο είναι τους, υπάρχει κάτι ή κάποιος, του οποίου τη συγγνώμη δεν θα μπορέσουν ποτέ ν’ αποσπάσουν. Η ανάμνηση τους τιμωρεί. Εκ βαθέων, κράζουν σε Κύριε, Κύριε, Κύριε… Φωνάζουν αυτόν, που μπορεί να τους ακούσει και να τους σώσει. Το θάνατο, ίσως. Το Μηδέν, πιθανόν. Κι αρχίζουν να ζητούν συγγνώμη από πρόσωπα, που έβλαψαν και αισθάνονται γι αυτό παροδική ανακούφιση. Ασθενούν και βλέπουν οράματα. Θα πρέπει να είδαν τον κόσμο μονόπλευρα. Εξωθήθηκαν στον πειρασμό να συσχετίσουν το καλό με το κακό. Ακούν μία φωνή από τα βάθη και την αναγνωρίζουν… Όμως, δεν έχει έρθει ακόμα ο καιρός να τους δοθεί η ευδαιμονία τής ανυπαρξίας…
