ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

8 Μαρτίου – Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας: Ιστορική αναδρομή της εξέλιξης της σύγχρονης Ελληνίδας

8-μαρτίου-παγκόσμια-ημέρα-της-γυναίκα-173207

Από το δικαίωμα της ψήφου των γυναικών το 1956 μέχρι την Πρόεδρο της Δημοκρατίας το 2020

Χωρίς καμία αμφιβολία στη διάρκεια των 64 ετών που μεσολάβησαν από τη δεκαετία του ’50 μέχρι σήμερα, η σύγχρονη Ελληνίδα σημείωσε θεαματική πρόοδο και άφησε πίσω της δεκαετίες τις γυναίκες των βαλκανίων, αλλά και εικοσαετίες της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Ασίας.

Ωστόσο, θεωρώ πως αξίζει τον κόπο οι νεοέλληνες, και κυρίως τα Ελληνόπουλα, να γνωρίζουν κάποια από τα κοινωνικά, οικονομικά, ηθικά και οικογενειακά στάδια που πέρασε η σύγχρονη Ελληνίδα μέχρι να φτάσει στο σημερινό στάδιο της «ισότητος» με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

1.- Ας αρχίσουμε με την καθιέρωση και αδικαιολόγητα καθυστερημένη στέρηση ψήφου των γυναικών. Το δικαίωμα της ψήφου ήταν σχεδόν ανώφελο και άχρηστο, διότι συνοδευόταν με τον αναλφαβητισμό που έδερνε την Ελληνίδα γυναίκα. Δικαίωμα χωρίς τη γνώση της χρήσης του δικαιώματος δεν είναι δικαίωμα. Αυτό που συνήθως, ή σχεδόν πάντα συνέβαινε, ήταν πως ο άνδρας αποφάσιζε ποιον θα ψήφιζε η γυναίκα του. Φυσικά, αυτό δεν εσήμαινε πως ο άνδρας, τουλάχιστον εκείνη την εποχή, ήταν πιο μορφωμένος από τη γυναίκα, αλλά αυτός ως άνδρας πήγαινε και στο καφενείο και υποτίθεται πως είχε καλύτερη πληροφόρηση. Μιλώντας για τη δεκαετία του ’50 και πολύ πιο πριν, ο αναλφαβητισμός στην Ελλάδα βρισκόταν σε αρκετά υψηλό επίπεδο, φυσικά για τις γυναίκες ήταν πάντοτε πολύ χαμηλότερο. Και ενώ η γυναίκα είχε μεν το δικαίωμα ψήφου, αλλά δεν είχε την υποχρέωση ή το δικαίωμα να παρακολουθεί το σχολείο, διότι οι δουλειές του σπιτιού, η φροντίδα των ζώων, η βοσκή, η φροντίδα των μικροτέρων αδελφών κλπ. είχαν προτεραιότητα έναντι του σχολείου. Κατά συνέπεια το δικαίωμα ψήφου ήταν άνευ αντικειμένου και ουσίας.

2.- Γυμνάσια αρρένων και θηλέων. Όποιο μικρό ποσοστό Ελληνίδων κατάφερνε να φτάσει μέχρι το γυμνάσιο εκεί γινόταν ο διαχωρισμός και τα μεν αγόρια πήγαινα στο γυμνάσιο αρρένων, τα δε κορίτσια παρακολουθούσαν τα γυμνάσια θηλέων. Κάπως έτσι προέκυψαν τα περίφημα παρθεναγωγεία για τα κορίτσια των καλών οικογενειών, Παρθεναγωγείο Βόλου, Αρσάκειο Αθηνών κλπ. Ωστόσο, στα ιδιωτικά σχολεία της Ελλάδος γινόταν κάποια μίξη αγοριών και κοριτσιών. Ο διαχωρισμός μεταξύ αγοριών και κοριτσιών δεν σταματούσε μόνο στην εκπαίδευση, είχε και προεκτάσεις, ακόμα και μέσα στην εκκλησία υπήρχε ο γυναικωνίτης για τις γυναίκες, οι οποίες στοιβάζονταν στο πίσω μέρος του ναού και του εκκλησιάσματος ή στο πατάρι, το οποίο λεγόταν και γυναικωνίτης, ενώ οι άνδρες καταλάμβαναν το μπροστινό μέρος κοντά στην Ωραία Πύλη και μόνον όταν έβγαιναν τα Αγια και ο παπάς διέσχιζε την εκκλησία οι άνδρες και τα αγόρια είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν και καμία κρυφή ματιά.

3.-Τα προξενιά, η προίκα, τα προικιά και το πανοπροίκι. Ο πλέον επικρατέστερος τρόπος γάμου μεταξύ ανδρών και γυναικών ήταν το λεγόμενο προξενιό, δηλαδή κάποιος συγγενής από την πλευρά του γαμπρού θα προσέγγιζε κάποιον συγγενή από την οικογένεια της νύφης, θα γινόταν οι προκαταρκτικές συζητήσεις, το παζάρεμα της προίκας, η οποία θα μπορούσε να είναι κατά προτίμηση μετρητά σε χρυσές λίρες, δωρεά κτημάτων, ζώων, χονδρών ή λιανών. Χονδρά ήταν τα βοοειδή, άλογα, μουλάρια κ.λπ., ενώ τα λιανά ήταν πρόβατα ή γίδια. Περιττό να αναφερθεί πως η προίκα συνοδευόνταν και με τα προικιά, αλλά αυτά δεν ήταν θέμα διαπραγμάτευσης των προξενητάδων. Κάθε νύφη, ανάλογα με την οικονομική της κατάσταση διέθετε και τα αντίστοιχα προικιά, που ήταν κυρίως κλινοσκεπάσματα, βελέντζες, φλοκάτες, χεράμεια, σεντόνια, κεντήματα, εργόχειρα κ.λπ.

Το πανοπροίκι. Σε περίπτωση που η νύφη δεν διατηρούσε την παρθενιά της μέχρι το γάμο, ο γαμπρός και ο πεθερός θα απειλούσαν τους γονείς της νύφης να επιστρέψουν τη νύφη, εκτός και αν ο πατέρας της νύφης κατέβαλε το λεγόμενο πανοπροίκι και έτσι ο γάμος εσώζετο, αλλά η νύφη θα πλήρωνε γι’ αυτό το αμάρτημα σε όλη της τη ζωή, γιατί ήταν χαλασμένη!

4.- Το πραγματικό νόημα της προίκας και η κατάργηση του θεσμού. Πρέπει να παραδεχτούμε και να ομολογήσουμε πως μεταξύ των άλλων μεταρρυθμίσεων, ο αείμνηστος Ανδρέας Παπανδρέου στη δεκαετία του ’80, δια νόμου κατήργησε την προίκα και έκτοτε η περιουσία της γυναικός η αποκτηθείσα πριν του γάμου παραμένει στην προσωπική της περιουσία και δεν μεταβιβάζεται, όπως συνέβαινε για εκατονταετίες.

Εδώ πρέπει οπωσδήποτε να σχολιάσουμε τι γινόταν η προίκα στα χέρια και διοίκηση του συζύγου. Απαξ και ο γαμπρός γινόταν κάτοχος της προίκας είχε την απόλυτη δικαιοδοσία, βάσει του νόμου, μπορούσε να την διαχειριστεί κατά το δοκούν, τουτέστιν να την πουλήσει, να την κατασπαταλήσει, να τη χρησιμοποιήσει για να παντρέψει τις αδερφές του, να ξεχρεωθεί ή οτιδήποτε άλλο. Με άλλα λόγια ήταν ο απόλυτος άρχων, the absolute master.

Η θέση του ανδρός ή υποψηφίου γαμπρού αναβαθμίζετο απεριόριστα έτσι και αποκτούσε κάποιο τίτλο σπουδών των ευγενών επαγγελμάτων, αρχίζοντας από το γιατρός, δικηγόρος, καθηγητής, μηχανικός και πάει λέγοντας. Ακόμα και ο διορισμός σε κάποια θέση δημόσιας υπηρεσίας ανταλλάσσετο με ανάλογη προίκα. Δηλαδή με άλλα λόγια οι τίτλοι σπουδών εξαργυρώνονταν αδρά.

Η ειρωνεία της υπόθεσης ήταν πως ενώ η νύφη διέθετε την περιουσία της να αποκτήσει τον πολύφερτο γαμπρό, η ίδια καταντούσε υπηρεσία στην οικία του γαμπρού, φρόντιζε τους γονείς του, καμιά φορά και την ζαβιά πεθερά, και κάνοντας όλες τις δουλειές του σπιτιού, πολλές φορές και του χωραφιού και την περιποίηση ή φροντίδα των ζώων.

Μία άλλη δραστική μεταρρύθμιση που έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν η τροποποίηση του νόμου περί μοιχείας. Πριν από αυτή τη μεταρρύθμιση όταν οι δύο μοιχοί-παράνομοι εραστές συλλαμβάνονταν, οδηγούνταν στον εισαγγελέα γυμνοί, αφού πρώτα τους σκέπαζαν με ένα σεντόνι. Ήταν ο απόλυτος εξευτελισμός και καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Πολλοί εκ των μοιχών αναγκάζονταν να αλλάξουν τόπο διαμονής και κατοικίας.

5.- Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΔΑ. Αφού σκιαγραφήσαμε αρκούντως την Ελληνίδα των περασμένων δεκαετιών και εικοσαετιών, δίκαιο και σωστό είναι να πούμε δυο λόγια και για τη σύγχρονη Ελληνίδα των ημερών μας. Σε γενικές γραμμές η σύγχρονη Ελληνίδα δεν διαφέρει και πάρα πολύ από τις αντίστοιχες ευρωπαίες γυναίκες. Λόγω της ερημώσεως των ελληνικών χωριών, οι σύγχρονες Ελληνίδες έγιναν αστές, λόγω αστικοποίησης urbanization και αυτό σημαίνει, στις πλείστες των περιπτώσεων, απολαμβάνουν όλων ή σχεδόν όλων των ευκαιριών και προνομίων που απολαμβάνουν και τα αγόρια. Σύμφωνα με το διαδίκτυο στο σημερινό Ελληνικό Κοινοβούλιο υπάρχουν 61 γυναίκες βουλευτές, παλαιότερες και νεότερες, και μεταξύ αυτών υπάρχουν δύο υπουργοί, η κ. Κεραμέως και η κ. Μενδώνη, της Παιδείας και του Πολιτισμού αντίστοιχα, αλλά και αρκετές υφυπουργοί.

6.-Φυσικά η πολιτική δεν είναι ο μόνος χώρος στον οποίο η σύγχρονη Ελληνίδα διείσδυσε και επικράτησε, ίσως να είναι πιο δύσκολος, διότι ανδροκρατήτο για γενεές και γενεές.

Ο χώρος της δημοσιογραφίας δεν ήταν λιγότερο εύκολος και σήμερα βλέπουμε καταξιωμένες γυναίκες τόσο στον τοπικό έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο, όσο και πανελλαδικά. Με βεβαιότητα μπορώ να πω πως οι γυναίκες από τη φύση τους έχουν το χάρισμα του λόγου, γραπτού και προφορικού, αναπτυγμένο σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτό των ανδρών. Παρεμπιπτόντως, η διευθύντρια σύνταξης της κορυφαίας ελληνικής εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, που συμβαίνει να είναι και ολίγον συγγενής του γράφοντος, κ. Δώρα Αντωνίου, επάξια εκπροσωπεί τη σύγχρονη Ελληνίδα δημοσιογράφο. Οι κ.κ. Σαμακοβλή και Κυριαζή της παρούσης στήλης είναι εξίσου αξιέπαινες και καταξιωμένες στον χώρο τους. Θα ήταν σοβαρή παράλειψη να μην αναφέρουμε και την πρώην μαθήτριά μου κ. Χριστίνα Μιαρίτη, η οποία διδάσκει δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο Sussex στην Αγγλία.

Εκτός από ορισμένους χώρους όπου υπάρχουν «όρια» που μπορεί να εξελιχθεί ή προαχθεί η σύγχρονη Ελληνίδα, π.χ. ιερείς, επίσκοποι, στρατηγοί κλπ., σε όλους τους άλλους τομείς οι σύγχρονες Ελληνίδες όχι μόνο ανταγωνίζονται τα αγόρια αλλά σε πολλές περιπτώσεις τα ξεπερνούν. Προσωπικά γνωρίζω στον τομέα της ιατρικής, οδοντιατρικής, κλπ. μόνον στην πόλη του Βόλου, υπάρχουν κάποιες δεκάδες πρώην μαθήτριές μου. Επίσης πολλές πρώην μαθήτριές μου γιατρίνες, βρίσκονται σε διάφορα κράτη της Ευρώπης αλλά και των Η.Π.Α. Μερικές μάλιστα από αυτές κατέχουν και θέσεις ερευνητριών σε διάφορα κέντρα έρευνας διεθνούς προβολής και εκτίμησης.

Οι γυναίκες από τη φύση τους διαθέτουν ένα προνομιακό ξεκίνημα, το λεγόμενο head start, δηλαδή από τη φύση τους ωριμάζουν γρηγορότερα από τα αγόρια, τόσο νοηματικά, όσο και σωματικά και αυτό τις δίνει ένα προβάδισμα στην ακαδημαϊκή τους εξέλιξη, αρκεί το εκπαιδευτικό σύστημα, στο οποίο φοιτούν, να τους δίνει την ευκαιρία να αξιοποιήσουν αυτό το πρώιμο προνόμιο.

Ως λειτουργός ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων που διέθετα τον απόλυτο έλεγχο της αξιολόγησης, αξιοποίησης και προώθησης χαρισματικών παιδιών, διαθέτω αρκετά στοιχεία τα οποία επιβεβαιώνουν πέραν πάσης αμφισβήτησης τις φυσικές ικανότητες των νεαρών γυναικών. Άλλωστε δεν ήταν τυχαίο που στην μέγιστη πλειοψηφία το διδακτικό προσωπικό των πρώην Εκπαιδευτηρίων μου απαρτίζετο από καθηγήτριες, οι οποίες είχαν υπάρξει μαθήτριές μου, αλλά και πολλές από τις μαθήτριες των μαθητριών μου σήμερα κατέχουν θέσεις διεθνούς ή και παγκόσμιας αναγνώρισης.

Οσο και να παραπονούνται οι σύγχρονοι παντρεμένοι Έλληνες ότι «υπέφεραν ή υποφέρουν» από τις γυναίκες – συζύγους ή ερωμένες στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι γυναίκες υπήρξαν τα θύματα και όχι μόνο πανελλαδικώς αλλά πανπλανητικώς.

Κλείνοντας, η απόφαση του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη να επιλέξει την κ. Σακελλαροπούλου στο ύψιστο πολιτικό αξίωμα της Προέδρου της Δημοκρατίας, αδιαμφισβήτητα ενθαρρύνει, εμψυχώνει και εμπνέει όλες τις σύγχρονες Ελληνίδες να αξιοποιήσουν τα ταλέντα τους με τα οποία απλόχερα τους προίκισε η φύση.

Του Δημήτρη Αντωνίου, καθηγητή Αγγλικής Β.Α., κατόχου Masters Παιδαγωγικής και Γλωσσολογίας [email protected]

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου