Της Ελενας Αντωνοπούλου
Ολοι γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη είναι ένας οικονομικός γίγαντας και ένας πολιτικός νάνος και όταν καλείται να διαχειριστεί κρίσεις δεν τα καταφέρνει. Δεν θα αναφερθώ στα γεγονότα που ζούμε στα ελληνοτουρκικά σύνορα, που έδειξαν ότι τα αντανακλαστικά δεν λειτουργούν άμεσα, αλλά κυρίως στην πραγματικότητα που σήμερα βιώνει η ΕΕ και στον ρόλο της Γερμανίας μετά το Brexit.
Πριν από έναν χρόνο περίπου η καγκελάριος Μέρκελ σε ομιλία της στο Χάρβαρντ απογοητευμένη από την πολιτική, όπως τότε είχε εμφανιστεί, είχε δώσει κάποιες συμβουλές και μάλιστα είχε πει ότι η ελευθερία και η δημοκρατία δεν είναι έννοιες δεδομένες. Είχε πει επίσης ότι δεν πρέπει να αντιδρούμε αυθόρμητα, όταν αντιμετωπίζουμε προκλήσεις. Οφείλουμε να σωπαίνουμε, να σκεφτόμαστε και μετά να δίνουμε λύσεις. Οι ηγέτες πρέπει να μιλούν με ειλικρίνεια και να μην παρουσιάζουν τις αλήθειες ως ψέματα και τα ψέματα ως αλήθειες. Να σκεφτόμαστε παγκόσμια (globaly), γιατί οι προκλήσεις είναι παγκόσμιες (μεταναστευτικό, πόλεμοι και τρομοκρατία, κλιματική αλλαγή). Τα ανοιχτά σύνορα, η παγκοσμιοποίηση, είναι πηγή ευημερίας. Ο προστατευτισμός, όχι». Και τέλειωσε με την παρότρυνση: «Γκρεμίστε τα τείχη της άγνοιας και της στενοκεφαλιάς, γιατί τίποτε δεν πρέπει να μείνει όπως είναι». Στην πράξη όμως τι έχει κάνει;
Η Γερμανία έχει αυτόν τον καιρό να αντιμετωπίσει σοβαρά ζητήματα. Την αναθεώρηση της σχέσης της με τις ΗΠΑ που αυτή τη στιγμή δίνουν περισσότερη σημασία στις σχέσεις με την Κίνα και στις χώρες του Ειρηνικού, στην αύξηση του προϋπολογισμού της για τις ένοπλες δυνάμεις στην ενεργειακή πολιτική στο nordstream, στη σχέση με την Κίνα στο παγκόσμιο εμπόριο βέβαια αυτά πριν την εξάπλωση του κορονοϊού, αλλά και για τα νέα δεδομένα της πορείας της Ευρώπης. Μεγάλο πρόβλημα το μεταναστευτικό και οι χιλιάδες πρόσφυγες που θέλουν να πάνε στη Γερμανία, όμως βρίσκουν πια κλειστές πόρτες.
Γεγονός είναι ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε πορεία αποδυνάμωσης. Πόλεμοι και συγκρούσεις που διεξάγονται στη γειτονιά της αποφασίζονται από τρίτους τα γεγονότα στα ελληνοτουρκικά σύνορα είναι ένα παράδειγμα. Εγκεφαλικά νεκρό θεωρεί ο Μακρόν το ΝΑΤΟ και σίγουρα είναι αποδυναμωμένο. Γνωστός στρατηγός είχε αναφέρει χαρακτηριστικά για το ΝΑΤΟ ότι προσπαθεί «ωα κρατήσει τους Ρώσους μακριά από την Ευρώπη, τους Αμερικανούς εντός αυτής και να συγκρατεί τους Γερμανούς». Ο ρόλος του ΝΑΤΟ όπως λειτουργεί σήμερα είναι υπό αναθεώρηση.
Η Ενωση πάλι παρέχει μεν μια ομπρέλα οικονομικής προστασίας, αλλά αυτό δεν αρκεί στις μνήμες και τις φοβίες που ξυπνούν από το παρελθόν.
Η παρότρυνση της καγκελαρίου για «ανοιχτά σύνορα» και «παγκοσμιοποίηση» και «ανοιχτά μυαλά» δεν έπιασε τόπο. Κατ αρχήν ούτε η ίδια δεν το θέλει. Η επιστροφή του οικονομικού εθνικισμού και της διάλυσης της πολυμερών συνεργασιών εκπροσωπούνται σήμερα από τη χώρα που τις επέβαλε μετά τον πόλεμο. Τις ΗΠΑ.
Θα αντισταθεί η Ευρώπη των 27; Οταν καθυστερεί ακόμη και τον κοινοτικό προϋπολογισμό; Πολύ δύσκολο.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η Γερμανία βρίσκεται σε σταυροδρόμι επιλογών, η έκτακτη σύνοδος κορυφής δεν στέφθηκε από επιτυχία, ενώ δεν έλειψαν οι συγκρούσεις για θέματα ασφάλειας και κλιματικής αλλαγής.
Σε άλλες εποχές η Γερμανία και η Γαλλία θα είχαν λύσει το πρόβλημα, όμως αυτό δεν έγινε.
Από όλα αυτά είναι φανερό ότι στην πράξη η Ευρώπη βρίσκεται στην κορύφωση της δικής της υπαρξιακής κρίσης. Και θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια και θυσίες και από τους πλούσιους και από τους φτωχούς για να διατηρήσει τον ρόλο της στον κόσμο ως εκφραστή της φιλελεύθερης Δημοκρατίας και ως εγγυητή της ευημερίας των λαών της και των κοινωνικών κατακτήσεών.
