Tου καθ. Γεωργίου Ι. Μαντάνη, Παν. Θεσσαλίας, Τμήμα Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου & Σχεδιασμού
Οι περισσότερες κατοικίες στις μέρες μας διαθέτουν τζάκι κι έτσι οι οικογένειες απολαμβάνουν τη ζεστασιά και τη θαλπωρή του. Είναι αλήθεια ότι δεν είναι κατάλληλα όλα τα ξύλα για καύσιμη ύλη. Αλλα είδη είναι κατάλληλα για προσάναμμα, άλλα είδη είναι κατάλληλα για την κυρίως καύση. Τα πιο κατάλληλα είδη είναι η δρυς, η ελιά και το πουρνάρι. Η οξιά, το έλατο και άλλα είδη οπωροφόρων ανάλογα με την περιοχή, επίσης χρησιμοποιούνται στη χώρα μας. Διαλέγουμε καυσόξυλα νωρίς που τα προμηθευόμαστε έγκαιρα. Είναι αλήθεια ότι τα καλύτερα καυσόξυλα είναι αυτά που έχουν αποθηκευτεί για διάστημα μεγαλύτερο από δύο χρόνια και έχουν πλήρως ξηραθεί. Τα καυσόξυλα πρέπει να αποθηκεύονται σε στεγασμένο και συνεχώς αεριζόμενο χώρο και η περιεχόμενη υγρασία τους, πριν από τη χρήση, να είναι κάτω από 20%.
Δεν έχει σημασία που άλλαξε η νομοθεσία (δηλ. να πωλούνται με τον όγκο τα καυσόξυλα), η κατάσταση παραμένει η ίδια. Η κατάσταση στην ελληνική αγορά των καυσοξύλων δεν έχει βελτιωθεί, αφού εξακολουθούν σήμερα να πωλούνται καυσόξυλα «χλωρά», με υγρασίες 40% έως 70%. Τα πεύκα ως ξύλα είναι ακατάλληλα για αργή και σταθερή καύση. Καλύτερα να τα έχουμε για προσανάμματα. Σ’ αυτό βοηθά η παρουσία του εξαιρετικά εύφλεκτου ρετσινιού που περιέχουν. Ορισμένοι καταναλωτές αγοράζουν δαδοποιημένο ξύλο (δαδί), δηλ. ξύλο πεύκου με υψηλή συγκέντρωση ρετσινιού, ως προσάναμμα. Είναι αλήθεια ότι τα πεύκα είναι πολύ επικίνδυνα για κυρίως καύση. Δεν θα πρέπει να καίμε καυσόξυλα πεύκων διότι παραμονεύει ο κίνδυνος της πυρκαγιάς (βλ. ανεξέλεγκτη καύση), ειδικά στα τζάκια. Με βάση στοιχεία της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, πέρυσι είχαμε 75 περιστατικά πυρκαγιών εξαιτίας χρήσης πεύκων.
Για λόγους ασφάλειας και υγείας, πρέπει να προτιμούνται τα τζάκια με κλειστή εστία, ιδίως τα ενεργειακά τζάκια. Το σπινθηροβόλημα του τζακιού είναι σίγουρα ευχάριστο και ρομαντικό, αλλά μπορεί να αποβεί επικίνδυνο για τα χαλιά, τις μοκέτες, τα έπιπλα και το σπίτι μας! Το τρίξιμο των καυσόξυλων και το «σκάσιμό» τους προκαλούν εκσφενδονισμό κομματιών, γι’ αυτό χρήσιμο είναι να προστατεύουμε το σαλόνι και το καθιστικό μας από τη φωτιά τοποθετώντας ειδικό τζάμι ή πλέγμα για προστασία. Δεν αφήνουμε ποτέ χωρίς επίβλεψη το τζάκι, ειδικά αυτό με ανοιχτή εστία.
Στα τζάκια με ανοιχτές εστίες εκλύονται στο περιβάλλον επικίνδυνες αναθυμιάσεις (αρωματικοί υδρογονάνθρακες, διοξίνες, αιωρούμενα σωματίδια) που είναι πολύ βλαβερές για την υγεία μας, ιδίως αν τα ξύλα είναι χλωρά.Επιπρόσθετα, πρέπει να αποφεύγεται η καύση παλιών επίπλων π.χ. μοριοπλακών (νοβοπάν), ινοπλακών, κόντρα πλακέ διότι περιέχουν ρητίνες, συνθετικά υλικά και χημικές ουσίες που όταν καίγονται παράγουν τοξικές αναθυμιάσεις (διοξίνες). Είναι αλήθεια λοιπόν ότι τέτοια υλικά είναι «κίνδυνος-θάνατος».
Μια πολύ καλή εναλλακτική λύση είναι τα pellets (αρκεί να είναι άριστης ποιότητας), που είναι συμπιεσμένη ξυλώδης ύλη, 100% αποτελούμενη από ξύλο. Πρέπει να είναι πιστοποιημένα σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ποιότητας EN 14961-2, και το νέο ΕΝ ISO 17225-2 και να φέρουν την αντίστοιχη σήμανση ENplus. Τα pellets πλεονεκτούν στο ότι έχουν χαμηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά την καύση και καίγονται πολύ αργά. Η υγρασία τους είναι περιορισμένη (περίπου 8% – 10%), παράγουν πολύ λιγότερο καπνό και δεν περιέχουν χημικά πρόσθετα. Είναι ψέματα ότι όλα τα pellets είναι κατάλληλα για καύση. Aφού υπάρχουν αρκετές παρτίδες στην αγορά όπου το προϊόν είναι αμφιβόλου ποιότητας. Τα ελεγμένα και πιστοποιημένα pellets είναι άριστα προϊόντα. Οι καταναλωτές οφείλουν να ελέγχουν τα έγγραφα που συνοδεύουν κάθε προϊόν (οποιασδήποτε προέλευσης) και να ζητούν τα πιστοποιητικά ποιότητας των pellets που αγοράζουν. Τα ειδικά αυτά προϊόντα (pellets) απαιτούν ειδική εστία καύσης και βέβαια την ανάλογη οικονομική επένδυση (4.000 – 5.000 ευρώ).
Τέλος, είναι αλήθεια ότι τα καυσόξυλα δεν γίνεται και δεν μπορούν να αντικαταστήσουν εξ’ ολοκλήρου βασικές καύσιμες ύλες, όπως το φυσικό αέριο, αλλά μόνο να παίξει συμπληρωματικό ρόλο στην αγορά. Γι’ αυτό και στις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου (Δ. Ευρώπη, Β. Αμερική) κυρίαρχο καύσιμο είναι σήμερα το φυσικό αέριο με μηδενικές επιβλαβείς εκπομπές και σχεδόν άριστη καύση. Το φυσικό αέριο αλλά και τα άριστης ποιότητας pellets είναι τα καλύτερα καύσιμα για κατοικίες. Στην Ευρώπη αναμένεται ότι τα pellets θα ξεπεράσουν σε παραγωγή τις επόμενες δεκαετίες πολλά από τα συμβατικά καύσιμα· στη δε χώρα μας, η αγορά του φυσικού αερίου θα πρέπει για πολλούς λόγους να επεκταθεί σε όλη την ελληνική περιφέρεια.
Βιβλιογραφία
Μαντάνης Γ. (2018). Καυσόξυλα και τζάκι. Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, 30-09-2018.
Μαντάνης Γ. και Ι. Κακαράς (2008). Το ξύλο ως καύσιμη ύλη. Επιπλέον, τεύχος 33, 3/2008.
