ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Ο μονόφθαλμος εθνικός συγγραφέας της Ιαπωνίας από τη Λευκάδα

ο-μονόφθαλμος-εθνικός-συγγραφέας-της-268156

Του Γιάννη Ν. Καλαντζή

Ο έτερος από τους τρεις Ελληνες, που τίμησε τη χώρα του στην ξένη, θεωρείται εθνικός συγγραφέας – ποιητής της Ιαπωνίας και πρεσβευτής της στη Δύση. Πρόκειται για τον Λευκάδιο Χερν, η αλλόκοτη ιστορία του οποίου, ένα ταξίδι στα πέρατα της οικουμένης, στα βάθη της φαντασίας, άρχισε στη Λευκάδα του Ιονίου πελάγους, στις 27 Ιουνίου 1850, τη μέρα γέννησής του.

Οι γονείς του, ο Κάρολος Χερν και η Ρόζα, κόρη του Αντωνίου Κασιμάτη, παντρεύτηκαν στο Ιόνιο νησί, βάφτισαν τον δεύτερο γιο τους στον ιερό ναό της Αγίας Παρασκευής και του έδωσαν το όνομα Πατρίκιος – Λευκάδιος. Και ενώ όλα προοιωνίζονταν ευτυχισμένες μέρες, πολύ γρήγορα η οικογένεια αντιμετώπισε καταιγίδες.

Ο μεγαλύτερος γιος του ζεύγους, ο Τζορτζ, πέθανε δυόμισι μήνες μετά τη γέννηση του Λευκάδιου, στις 17 Αυγούστου 1850 και, όταν ο Χερν, ο ταγματάρχης χειρουργός, μετατέθηκε στην Ιρλανδία, η διάλυση της οικογένειας δεν αποφεύχθηκε. Στο Δουβλίνο, πήρε μαζί του τη Ρόζα και το γιο του, αλλά η Ελληνίδα δεν άντεξε το αυστηρό περιβάλλον της πρωτεύουσας (δυσκολευόταν να ασπασθεί την ξένη κουλτούρα και τον προτεσταντισμό της ιρλανδικής κοινωνίας) και επέστρεψε στο πατρικό της, στα Κύθηρα. Χωρίς τη μητρική φροντίδα, ο ψυχικός πόνος του τετράχρονου Λευκάδιου ήταν βασανιστικός, από τη μέρα δε που έχασε στο παιχνίδι το αριστερό του μάτι, η ζωή του κατάντησε ανυπόφορη. Η Ρόζα, μόνη στο Τσιρίγο, ασθένησε βαριά και το 1882 άφησε την τελευταία της πνοή στο Δημόσιο Ψυχιατρείο – Ασυλο της Κέρκυρας.

Στα 19 του ο Λευκάδιος μεταναστεύει στο Σινσινάτι (ΗΠΑ) και, ώσπου να εξασφαλίσει μια θέση στην εφημερίδα The Cincinnati Enquirer (1872-1875), η φτώχεια τον εξουθενώνει. «Για να αρχίσω τη ζωή μου, με πέταξαν στο πεζοδρόμιο μιας αμερικανικής πόλης άφραγκο», έγραψε αργότερα, ζώντας σε στάβλους και αποθήκες. Στα 24 του παντρεύεται την Aλίθια Φόλεϊ, μια εικοσάχρονη Αφροαμερικανίδα, χωρίζει με διαζύγιο το 1877, επειδή τέτοιος γάμος είναι απαγορευμένος στο Οχάιο και φεύγει για τη Νέα Ορλεάνη. Μέσα στην απόγνωσή του, ανακαλύπτει στο Νότο έναν πρωτόγνωρο κόσμο, για τον οποίο γράφει στην Daily City Item και αργότερα στους Τimes Democrat επί δέκα χρόνια.

Ο τεράστιος αριθμός των κειμένων του για την πόλη όπου γεννήθηκε η τζαζ, αφορούν τον κρεολικό πληθυσμό της και την ιδιαίτερη κουζίνα του, τη Γαλλική Οπερα, το Βουντού της Λουιζιάνα και τη Μαύρη Μουσική. Πρώτος αυτός χαρακτήρισε τη Νέα Ορλεάνη τόπο εξωτικό και μυστηριώδη και την περιέγραψε ως «μια νύφη, στεφανωμένη με άνθη πορτοκαλιάς».

Το 1887 εργάζεται ως ανταποκριτής του Harper’s στις γαλλικές δυτικές Ινδίες και όταν το διετές πέρασμα από τα νησιά των Αντιλλών τελειώνει, ο Λευκάδιος παίρνει το δρόμο για την Ιαπωνία (1890). Συνεπαρμένος από τον ιδιαίτερο κόσμο της πανέμορφης χώρας, ριζώνει στην καρδιά της Απω Ανατολής, παντρεύεται τη Σετζούκο Κοϊζούμι (1891), κόρη οικογένειας Σαμουράι και αποκτά τέσσερα παιδιά! Το 1896 πολιτογραφείται Ιάπωνας και αλλάζει το όνομά του σε Γιάκουμο Κοϊζούμι, που σημαίνει «Το μέρος όπου γεννιούνται τα σύννεφα». Εργάζεται, πλέον, ως καθηγητής αγγλικής λογοτεχνίας στο Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο του Τόκιο και το 1904, το μοιραίο έτος της ζωής του, στο Πανεπιστήμιο Ουασέντα στο Σιντζούκο της ιαπωνικής πρωτεύουσας.

Παράλληλα γράφει. Με χαρτί και μελάνι αφηγείται παραδοσιακές ιστορίες, σκοτεινούς μύθους, αλλόκοτες δοξασίες, παγερές νύχτες με φαντάσματα και νεαρούς σαμουράι και ματωμένα ξίφη. Ένα έργο 4.000 σελίδων, λογοτεχνική προίκα σημαντική, ένας πολυπολιτισμικός μύθος, ο οποίος έλαβε συγγραφική μορφή, ενόσω μια φωνή «μου έλεγε ιστορίες και με έκαναν να αναρριγώ από το κεφάλι ως τα πόδια από την ευχαρίστηση».

Στο «Ονειρο Καλοκαιρινής Ημέρας» δίνει το στίγμα του: «…στο τέλος ήρθε η μέρα του αποχωρισμού. Και κλαίγοντας μου έλεγε για ένα φυλαχτό που μου είχε δώσει, ότι δεν έπρεπε ποτέ μα ποτέ να το χάσω, θα με κράταγε πάντα νέο και θα μου έδινε τη δύναμη να επιστρέψω. Αλλά ποτέ δεν γύρισα. Και τα χρόνια πέρασαν. Και μια μέρα ήξερα ότι είχα χάσει το φυλαχτό και ότι ήμουν πια απελπιστικά γέρος».

Ο Λευκάδιος Χερν, αν και σύντομος ο βίος του, έμελλε να γίνει ο κύριος εισηγητής του ιαπωνικού πολιτισμού και της ιαπωνικής λογοτεχνίας στη Δύση. Eργάστηκε ως καθηγητής στην πόλη Κουμαμότο και το 1894 ως δημοσιογράφος στην αγγλόφωνη εφημερίδα The Kobe Chronicle. Δεν έκρυβε την ελληνική καταγωγή του και, χάρη στη θαλερή ελληνικότητά του, μετάγγισε στη Δύση όλα όσα προσέγγισε στην Ιαπωνία, αναδεικνύοντας την ψυχή του λαού της με την αγάπη και τη φροντίδα ενός παραμυθά και το θαυμασμό ενός ξένου.

Ο Λευκαδίτης βουδιστής πέθανε από καρδιακή ανακοπή στις 26 Σεπτεμβρίου 1904 στα 54 του χρόνια και ενταφιάστηκε στο Νεκροταφείο Ζοσιγκάγια, στο Τοσίμα του Τόκιο. Στην πλάκα, που έστησαν οι φοιτητές του, υπήρχε το εξής κείμενο: «Στον Λευκάδιο Χερν, του οποίου η πένα υπήρξε πιο ισχυρή και από τη ρομφαία του ένδοξου έθνους που αγάπησε, έθνους, που πιο μεγάλη τιμή του υπήρξε ότι τον δέχτηκε στις αγκάλες του ως πολίτη και του πρόσφερε, αλίμονο, τον τάφο»! Ο Ιάπωνας ποιητής Γιόνε Ναγκούτσι έγραψε τα εξής μόλις πληροφορήθηκε το θάνατό του: «Το ελληνικό του ταμπεραμέντο και η γαλλική του κουλτούρα πάγωσαν, όπως το λουλούδι στον Βορρά».

Το Παγκόσμιο Ταμείο Κυθηραϊκής Κληρονομιάς, (τα Κύθηρα, τόπος της μητρικής καταγωγής), αποκατέστησε, 100 χρόνια μετά το θάνατό του, το μείζον κενό, που υπήρχε στην κυκλοφορία του έργου του. Σε αυτό δεσπόζουν το «Κόττο», το «Καϊντάν» και το «Ιαπωνικό Μωσαϊκό», 963 συνολικά χορταστικές σελίδες με μύθους, αφηγήσεις, χαϊκού (μορφή ποιήματος), όψεις της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου τόσο γοητευτικές, τόσο παράξενες για τον άνθρωπο της Δύσης. Στα ελληνικά έχουν εκδοθεί τέσσερα βιβλία του.

Σήμερα, οι κατοικίες του στην Ιαπωνία (στο Ματσούε το Μουσείο μνήμης και η παλιά του κατοικία), τη Νέα Ορλεάνη, το Δουβλίνο, αποτελούν ιστορικά σημεία, αξιοθέατα. Στη Λευκάδα, το σπίτι του έχει έντονο το στίγμα της παρουσίας του, αλλά δεν αποτελεί πόλο έλξης, όπως ενδεχομένως θα έπρεπε για τον Λευκάδιο, που ταξίδεψε με το όνομά της σε κόσμους εξωτικούς! Το 1914, πάντως, ιδρύθηκε στο νησί το Ιστορικό Κέντρο Λευκάδιου Χερν και στο πάρκο των ποιητών, μπορεί να δει κανείς την προτομή του.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου