Του Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
Εισερχόμενος, για πρώτη φορά, στο λιμάνι τού Πειραιά, παραμένει έκθαμβος μπροστά στην ωραιότητα του αττικού τοπίου, αλλά και της ίδιας τής πόλης, και ακούγεται να λέει: «Θα τολμήσω να προσαράξω».
Περιφέρεται στην πόλη. Από το ύψος τής «Καστέλας», παρατηρεί τη θάλασσα και τον Υμηττό. Εισέρχεται στην καρδιά της πόλης, αναμειγνύεται με το αμέριμνο πλήθος.
Μετά τη μέθη των πρώτων ημερών, ξαναβρίσκει τον εαυτό του. Επισκέπτεται την Αθήνα, ανεβαίνει στον ιερό βράχο τής Ακρόπολης και αποθαυμάζει τα έργα των μεγάλων καλλιτεχνών της. Ενθουσιάζεται με τον Φειδία, αισθάνεται ευλάβεια για την τέχνη του, στην οποία ανακαλύπτει την ύψιστη καλλιτεχνική αξία, ενώ θαμβούται από τη μεγαλοφυΐα του. Θέλει να διαδώσει παντού το ευαγγέλιο του κλασικού κάλλους.
Η τέχνη, που εξυψώνει την ψυχή μέχρι το Θεό, άνθησε στην Αθήνα σαν ένα λείριο, που γεννιέται στη θάλασσα, μέσα στην πλήρη δόξα των χρωματισμών του.
Στην ωραιότητα της Ακρόπολης και του Παρθενώνα προστίθεται και εκείνη των κατοίκων της πόλης. Το παν συνωμοτεί για να καταγοητεύσει τον επισκέπτη μας. Η ωραιότητα είναι μοναδική, μία ατμόσφαιρα της πόλης αρμονική και καθαρή – η Αθήνα των παιδικών του ονείρων. Τώρα, θέλει να μας περιγράψει το θάμβος του, την πραγματοποίηση αυτών των ονείρων.
Σκέφτεται ότι ο Φειδίας χρειάστηκε δεκαοχτώ ολόκληρα χρόνια για την αποπεράτωση των έργων τής Ακρόπολης και όλων των μνημείων της. Η αρχιτεκτονική τού Παρθενώνα είναι το θαύμα των θαυμάτων! Η ομορφιά του είναι ομορφιά απλή, αλλά αυτή ακριβώς η απλότητα είναι, όπως συμβαίνει με όλα τα μεγάλα καλλιτεχνήματα, το θαυμαστό αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης επεξεργασίας των καλλιτεχνικών υλικών, στην προσπάθεια να εκφραστεί η θεϊκή δύναμη, όχι στη βίαιη κίνηση μιας τολμηρής χειρονομίας, αλλά απλώς στο νωχελικό, στο απαλό άγγιγμα ενός τέλειου μυϊκού συστήματος.
Ο Παρθενώνας φαίνεται στην αρχή σαν ένα έργο καθαρά γεωμετρικό, σαν η λύση ενός προβλήματος γεωμετρίας, όπου η ύλη, εκφρασμένη με κύκλους, ευθείες και τρίγωνα θα υψωνόταν σε μία τέλεια ισορροπία. Αλλά δεν είναι μόνο γι αυτό που θαυμάζουμε τη μαθηματική τελειότητα του ναού. Εδώ, υψώνεται ένας ναός εμπνευσμένος απ’ τους νόμους τής γεωμετρίας τής ζωής, που μοιάζει μ’ ένα ζωντανό ον. Σαν ένα δέντρο, που λυγίζει κάτω απ’ τον καρπό, γέννημα του ιερού βράχου τής Ακρόπολης.
Ο Παρθενώνας δεν μας αποκαλύπτεται σαν ένα απλό ενδιαίτημα περιστοιχισμένο από κολόνες. Μας αποκαλύπτεται σαν ένα οικοδόμημα, που η δονούμενη σταθερότητά του, υπακούοντας στο βλέμμα μας, ανεβαίνει προς τον ουρανό σαν κάτι φανταστικό, με μία συντονισμένη και πειθαρχημένη από μας προσπάθεια. Και τι να πούμε για τους τόσο διαφορετικούς κίονες, που μας φαίνονται όλοι όμοιοι και όλοι κάθετοι στο έδαφος; Τι να πούμε για την απατηλή ισότητα των διαστημάτων, που χωρίζουν τους κίονες; Δεν υπάρχει ούτε ένας αριθμός σ’ αυτό το «αριθμητικό» ποίημα, το εκτελεσμένο στο μάρμαρο, που, στην ίδια με τους άλλους θέση, να είναι ίδιος. Σ’ αυτό το έργο, που μοιάζει με εγγύηση της σταθερότητας του αιώνιου, όλα είναι κινούμενα και ασταθή. Και η αιωνιότητα που αγγίζουμε δεν είναι η αιωνιότητα του Απόλυτου, αλλά η αιωνιότητα της Ζωής!
