ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Τελετές μνήμης Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή στο Μόναχο

τελετές-μνήμης-κωνσταντίνου-καραθεο-425458

Της Αργυρώς Μάμαλη – Κοπάνου

Με ιδιαίτερη συγκίνηση και σε εξαιρετικό κλίμα ελληνοβαυαρικής φιλίας πραγματοποιήθηκαν στο Μόναχο εκδηλώσεις τιμής και μνήμης για τον παγκοσμίου φήμης Ελληνα μαθηματικό Κ. Καραθεοδωρή.

Ο Κ. Καραθεοδωρή, μετά την καταστροφή της Σμύρνης, εγκαταστάθηκε στο Μόναχο και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, το οποίο προς τιμήν του ,έχει δώσει το όνομά του σε αμφιθέατρο. Η μαθηματική επιστημονική βαυαρική κοινωνία επίσης το 2013, ονόμασε έναν μαθηματικό σύλλογο του Λουδοβίκειου-Μαξιμιλιανού Πανεπιστημίου Μονάχου, ως «Εταιρεία Καραθεοδωρή, για την προώθηση των μαθηματικών στην Οικονομία, στο Πανεπιστήμιο και στο Σχολείο».

Το 1947 ο Καραθεοδωρή θα χάσει τη γυναίκα του Ευφροσύνη. Θα τοποθετήσει στον τάφο της έναν υπερμεγέθη κίονα ιωνικού ρυθμού εκφράζοντας το ανεκπλήρωτο όραμά του, το «Φως εξ Ανατολών» το Πανεπιστήμιο Σμύρνης, που τον ακολουθούσε πάντα και τον πλήγωνε βαθιά. Στον ίδιο τάφο θα τοποθετηθεί και ο ίδιος το 1950.

Ο πρωτοπρεσβύτερος του οικουμενικού θρόνου Απόστολος Μαλαμούσης, με καταγωγή από το Πήλιο, μια σπουδαία μορφή του Ελληνισμού της Βαυαρίας (μεγάλος εκδοτικός οίκος της Βαυαρίας «Munchen Verlag» έχει εκδώσει τη βιογραφία του) είχε εκφράσει προ ετών την επιθυμία να μεταφερθεί ο κίονας, μετά τη λήξη του μακροχρόνιου συμβολαίου ενοικίασης του τάφου και να τοποθετηθεί στον αύλειο χώρο της ελληνικής εκκλησίας. Η σκέψη του αυτή βρήκε σύμφωνους και τους Prof.Dt.Roland Bulirsch Γενικό Γραμματέα της Βαυαρικής Ακαδημίας Επιστημών και Prof.Dr.Rudolf Fritsch Μαθηματικό του Λουδοβίκειου-Μαξιμιλιανού Πανεπιστημίου του Μονάχου, στην έδρα που κατείχε ο Κ. Καραθεοδωρή.

Η δισέγγονη του Κ. Καραθεοδωρή κ. Δέσποινα Σκούταρη, έδωσε τη συγκατάθεσή της και ο επιτάφιος κίονας μεταφέρθηκε στην ελληνική εκκλησία του Μονάχου.

Τα αποκαλυπτήρια πραγματοποιήθηκαν με μια λαμπρή ελληνοβαυαρική τελετή .Ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Σιώμος καλωσόρισε όλους τους παρισταμένους και ιδιαίτερα τους εκπροσώπους των Βαυαρικών Αρχών Ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση από τους Αρχιερατικό Επίτροπο Βαυαρίας Αρχιμανδρίτη Πέτρο Κλιτς, τον Αρχιμανδρίτη Γεώργιο Σιώμο, τον Αρχιερατικό Επιτετραμμένο για τις δημόσιες σχέσεις με τη Βαυαρική Πολιτεία πρωτοπρεσβύτερο Απόστολο Μαλαμούση, χοροστατούντος του επισκόπου Ευμένιου, ως εκπροσώπου του Μητροπολίτη Γερμανίας Αυγουστίνου.

Παρέστησαν συμπροσευχόμενοι ο Μητροπολίτης Κομοτηνής κ. Παντελεήμων και ο εκπρόσωπος του Καρδινάλιου της Γερμανίας monsignare Hofmann.

Στη συνέχεια η κα Δέσποινα Σκούταρη στο χαιρετισμό της αναφέρθηκε σε οικογενειακά περιστατικά, προσωπικές εμπειρίες και αναμνήσεις σχετικά με τον προπάππο της , όπως τα διηγούνταν η γιαγιά της Δέσποινα Καραθεοδωρή – Ροδοπούλου. Ακολούθησαν οι χαιρετισμοί του πρέσβη της Ελλάδας στη Γερμανία κ. Θεοδώρου Δασκαρόλη, της Γενικής Προξένου της Ελλάδας στο Μόναχο κ. Παναγιώτας Κωνσταντινοπούλου, της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Θεμάτων κ. Carolina Trautner, ως εκπροσώπου του Βαυαρού Πρωθυπουργού Dr.Markus Soder, του Διευθυντή του Βαυαρικού Υπουργείου Επιστημών και Τέχνης Dr.Rolf-Dieter Jungk, της εκπροσώπου του Δήμου Μονάχου Dorothea Wiepcke. Την Κεντρική ομιλία έκανε ο εκπρόσωπος του Μαθηματικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου του Μονάχου Prof.Dr. Martin Schottenloher. Εψαλλε ο βυζαντινός χορός ιεροψαλτών, υπό την διεύθυνση του καθηγητή Κων. Νικολακόπουλου του τμήματος Ορθοδόξου Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου. Στη συνέχεια έγιναν τα αποκαλυπτήρια του κίονα από τον Επίσκοπο Ευμένιο και την κα Δέσποινα Σκούταρη ενώ η βιογράφος του Κ. Καραθεοδωρή και πνευματικό τέκνο της οικογένειας, κα Δέσποινα Βλαχοστέργιου – Βασβατέκη, απήγγειλε ποίημα με τίτλο «Ελεγεία ενός επιφανούς επιστήμονος».

Επίσης προβλήθηκε βίντεο με τη ζωή και το έργο του Κ. Καραθεοδωρή, που δημιούργησαν οι μαθητές του Ελληνικού Λυκείου Μονάχου, ενώ πραγματοποιήθηκε και τελετή μετονομασίας του Ελληνικού Λυκείου Μονάχου σε «Ελληνικό Λύκειο Μονάχου Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή».

Ακολούθησε η ομιλία της κ. Δέσποινας Βλαχοστέργιου – Βασβατέκη με θέμα «Κων. Καραθεοδωρή ο εμπνευστής και δημιουργός του Πανεπιστημίου Σμύρνης». Η ομιλία της ήταν ένας ποταμός προσωπικών εμπειριών και συναισθημάτων, που μοιράστηκε απλόχερα με τους μαθητές, τους καθηγητές και όλους τους παρισταμένους. Με τις εκδηλώσεις αυτές η Ελληνική Κοινότητα του Μονάχου και η Βαυαρική Πολιτεία, απέτισαν φόρο τιμής σ΄ έναν άνθρωπο που έλαμψε με το πνεύμα του και υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους πρεσβευτές του μεγαλείου της φυλής μας. Ο ιωνικός κίονας στην αυλή της ελληνικής εκκλησίας του Μονάχου θα αποτελεί στην καρδιά της Ευρώπης εσαεί σημάδι ελληνικού πολιτισμού και ελληνικού πνεύματος, για όλες τις μελλοντικές γενιές Ελλήνων και Βαυαρών και φάρο αρμονικής και δημιουργικής συμβίωσης λαών και πολιτισμών.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή υπήρξε μια κορυφαία προσωπικότητα της πνευματικής ζωής του 20ού αιώνα, φαινόμενο πνευματικής πολυμέρειας και ποικίλων ταλέντων, στοχαστής, ερευνητής, οραματιστής, πανεπιστημιακός δάσκαλος, ρήτορας, γλωσσομαθής. Μέλος πολλών Ακαδημιών διεθνώς, ο Κ. Καραθεοδωρή τιμήθηκε με επιστημονικές διακρίσεις και βραβεία. Οι εργασίες του στη θεωρία των Πραγματικών Συναρτήσεων, στο Λογισμικό των Μεταβολών, στις Διαφορικές Εξισώσεις πρώτης τάξεως, στη Θερμοδυναμική και σε πλήθος άλλων γνωστικών περιοχών από τα Μαθηματικά και τη Φυσική, του προσέδωσαν παγκόσμια φήμη και τον ανέδειξαν ως ένα των κορυφαίων επιστημόνων του 20ού αιώνα. Ο ίδιος ο Αϊνστάιν αποκάλεσε τον Καραθεοδωρή δάσκαλό του και αναγνώρισε τη συμβολή του στην ’’Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας’’. Από το 1922 έως το 1924 δίδαξε στο ΕΜΠ στην Αθήνα κι έπειτα διορίστηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μονάχου όπου παρέμεινε μέχρι το 1938 για να αποχωρήσει λόγω ηλικίας.Το 1927 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1930 ο Ελ. Βενιζέλος του ανέθεσε την αναδιοργάνωση των Ελληνικών Πανεπιστημίων.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΜΥΡΝΗΣ

Το 1920, ένα χρόνο μετά την απελευθέρωση της Ιωνίας, ο τότε κυβερνήτης της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος, εκτιμώντας τη σοφία και το οργανωτικό πνεύμα του Κ. Καραθεοδωρή, τον προσκαλεί να αναλάβει την οργάνωση του Πανεπιστημίου Σμύρνης. Εκείνος, αμέσως, εγκαταλείπει το Βερολίνο και ένα από τα καλύτερα Πανεπιστήμια του κόσμου, τη λαμπρή του καριέρα και τη ζηλευτή θέση του ως καθηγητής εκεί, υπακούοντας στην πρόσκληση της πατρίδας του που πάντα υποστήριζε και υπεραγαπούσε και μέσα στον ενθουσιασμό της νίκης και της χαράς αναλαμβάνει με προθυμία την ευθύνη ενός δύσκολου έργου.

Το Πανεπιστήμιο Σμύρνης εγκαταστάθηκε σε ένα ευρύχωρο οικοδόμημα ημιτελές, που προοριζόταν για Μουσουλμανική Σχολή, στο λόφο Μπαχρή-Μπαμπά. Έπειτα η Ελληνική Διοίκηση ασχολήθηκε με την αποπεράτωση του κτιρίου. Δημιουργήθηκαν εβδομήντα ευρύχωρες και ηλιόλουστες αίθουσες, αμφιθέατρο 320 θέσεων και μεγάλος περίβολος με οικήματα για τον πρύτανη και τους καθηγητές. Ο Καραθεοδωρή εργαζόταν με πίστη και απαράμιλλο ενθουσιασμό. Σαν έμβλημα του ιδρύματος διάλεξε το χαρακτηριστικό «Φως εξ Ανατολών» , γιατί πίστευε πως τούτο το Πανεπιστήμιο θα αποτελέσει το πιο άρτιο και νεωτεριστικό Πανεπιστήμιο της Ανατολής, που θα σκορπίσει το υπέρλαμπρο της επιστήμης και της τέχνης φως. Αγωνίστηκε για να δημιουργήσει μια πλούσια βιβλιοθήκη από 20.000 σπουδαία συγγράμματα και βιβλία, είχε την επιθυμία να ’’πλάσει βιβλιοθήκη μοναδική σ΄ολόκληρη την Ανατολή. Με τη βοήθεια και στήριξη του Γεωργίου Ιωακείμογλου αγοράστηκαν 8.000 όργανα Φυσικής και Χημείας από τη Γερμανία, όπως και όργανα μικροβιολογικού εργαστηρίου, ενώ φρόντισε να διδάξουν εκεί ονομαστοί Έλληνες και ξένοι διδάσκαλοι.

Και ενώ προγραμματιζόταν τον Οκτώβριο του 1922 το Πανεπιστήμιο να τεθεί σε λειτουργία, ήρθε ο μοιραίος Αύγουστος του ΄22 με όλα τα τραγικά επακόλουθα για τον Ελληνισμό και οι προσπάθειες και τα όνειρα χάθηκαν στις φλόγες. Τότε με μεγάλη επιμονή μέσα στον πανικό, προσπάθησε να διασώσει ό,τι με κόπο, φροντίδα και αγάπη δημιούργησε. Έστειλε τη σύζυγο και τα δύο του παιδιά στη Σάμο. Έφυγαν τα καράβια με τους πρόσφυγες, αναχώρησαν και τα μεταγωγικά, όπως και τα ελληνικά πολεμικά διατάχτηκαν να αποπλεύσουν.

Προηγουμένως έφυγαν οι αρχές, οι ανώτεροι υπάλληλοι και ο αρμοστής με το αγγλικό πλοίο ’’Άιρον Ντιούκ’’. Εκείνος κατάφερε να επιβιβαστεί κυριολεκτικά το τελευταίο λεπτό στη βάρκα του Σμυρναίου δημοσιογράφου Θ. Δανιηλίδη, αφού πέτυχε να φορτωθούν για την Αθήνα τα βιβλία και το εργαστηριακό υλικό του Πανεπιστημίου.

Τα διασωθέντα βιβλία και όργανα κατανεμήθηκαν σε διάφορες σχολές επιστημονικών ιδρυμάτων, Ολόκληρο το Αρχείο παραδόθηκε στον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημ. Χόνδρο, ο οποίος το φύλαξε στο εργαστήριο Φυσικής που στεγάζεται στο μέγαρο του Πανεπιστημιακού Χημείου. Σ΄αυτό περιλαμβάνονται εκθέσεις, αναφορές, έγγραφα, επιστολές συνεργατών κ.ά.

Ο τότε πρόξενος της Αμερικής στη Σμύρνη Τζόρτζ Χόρτον γράφει στο βιβλίο του το σχετικό με τα τραγικά γεγονότα της εποχής εκείνης: «Ενας από τους τελευταίους Έλληνες που είδα στους δρόμους της Σμύρνης, πριν από την είσοδο των Τούρκων, ήταν ο καθηγητής Καραθεοδωρή, πρύτανης του καταδικασμένου εν τη γενέσει του πανεπιστημίου. Οταν αναχώρησε ο Καραθεοδωρή από τη Σμύρνη, ήταν σαν να έφευγε από τη Μικρά Ασία η ενσάρκωση της ελληνικής ευφυΐας, της τέχνης και του πολιτισμού».

Πηγές:

«Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή», «Κάκτος», Δ. Καραθεοδωρή – Ροδοπούλου – Δ. Βλαχοστεργίου – Βασβατέκη Ημερολόγια 2002, 2013 Εστίας «ΙΩΝΕΣ»,

«Η Εκπαίδευσις εν τη Μ. Ασία», «Σμύρνη, η νύμφη της Ιωνίας».

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου