Του Νίκου Κυριαζή,
Καθηγητή Οικονομικού Τμήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Η καταγεγραμμένη ανεργία 18,7% παραμένει η υψηλότερη στην ΕΕ, με την συνολική ακόμη υψηλότερη, δεδομένου πως οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας που δεν βρίσκουν δουλειά, δεν καταγράφονται ως άνεργοι. Σύμφωνα με την νέα, και πρώτη φορά ηλεκτρονική καταγραφή της ανεργίας από τον ΟΑΕΔ, τον Δεκέμβριο οι καταγεγραμμένοι άνεργοι ήταν 1.116.816, διαψεύδοντας την Στατιστική Αρχή, που είχε καταγράψει 875.997 ανέργους. Το ποσοστό, περίπου 28%, είναι το υψηλότερο από την αρχή της κρίσης, διαψεύδοντας τις αναγγελίες της κυβέρνησης περί μείωσης της ανεργίας.
Ο κ. Τσίπρας και η κ. Αχτσιόγλου ανάγγειλαν την αύξηση του κατώτατου μισθού στα 650 Ευρώ με κατάργηση του «υποκατώτατου» που ίσχυε για νεοπροσληφθέντες. Αυτό το μέτρο ακούγεται εκ πρώτης όψεως θετικό, αλλά κρύβει πολλά προβλήματα.
Πρώτον, αυτή η αύξηση μπορεί να συνοδευθεί από μείωση του αφορολογήτου, που έχει συμφωνηθεί στο τρίτο μνημόνιο, εκτός αν οι δανειστές δεχθούν επαναδιαπραγμάτευση για αυτό το θέμα. Αν όμως δεν αλλάξει, τότε η διαφορά αύξησης μισθού-αύξησης φόρου οδηγεί σε ένα ελάχιστο καθαρό αποτέλεσμα.
Δεύτερον, η διαδικασία. Δείχνοντας ξανά το αυταρχικό της πρόσωπο και τον μη σεβασμό δημοκρατικών διαδικασιών, η κυβέρνηση αποφάσισε μονομερώς την αύξηση, χωρίς διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, εργαζόμενους και εργοδότες, όπως γίνεται σε όλες τις πραγματικές δημοκρατίες, με οικονομίες αγοράς. Και, το πιο σημαντικό, η κυβέρνηση αποφάσισε όχι για τους δικούς της εργαζόμενους, του δημοσίου τομέα, αλλά του ιδιωτικού, επιβαρύνοντάς τον.
Τρίτο, και ίσως πιο σημαντικό για την οικονομία, νομίζουν πραγματικά ο κ. Τσίπρας και η κ. Αχτσιόγλου, (που βέβαια δεν είναι οικονομολόγοι) πως η αύξηση του κατώτατου μισθού στην παρούσα συγκυρία, βοηθούν την αύξηση της απασχόλησης και της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας; Οποιοσδήποτε έχει και τις ελάχιστες γνώσεις οικονομικών θα απαντήσει αρνητικά, ιδίως λαμβάνοντας υπ’ όψη τα κόστη και την δομή της ελληνικής οικονομίας. Χαρακτηρίζεται από μικρές επιχειρήσεις και σε πολλούς κλάδους, τουρισμό, εστίαση, υπηρεσίες γενικά, είναι εντάσεως εργασίας, οπότε το εργατικό κόστος είναι σημαντικό για την διαμόρφωση του συνολικού. Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη παραοικονομία και μαύρη απασχόληση και μείωση της ανταγωνιστικότητας, που με κόπους κάπως βελτιώθηκε τα χρόνια της κρίσης.
Πάντως, πρέπει να παρατηρήσω, πως και η πρόταση της ΝΔ για σύνδεση κατώτατου μισθού με τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, με τον κατώτατο μισθό να αυξάνεται στο διπλό του ρυθμού ανάπτυξης, δεν έχει οικονομική λογική. Η μόνη σωστή σύνδεση που ακολουθούν οι ευνομούμενες χώρες και οικονομίες, είναι η σύνδεση αμοιβής με την παραγωγικότητα, που βεβαίως ποικίλλει από κλάδο σε κλάδο και από επιχείρηση σε επιχείρηση.
Τέταρτο, έχει διαπιστωθεί και είναι γνωστό, πως υπάρχει αντίστροφη σχέση μεταξύ ρύθμισης της αγοράς εργασίας και της απασχόλησης. Όσο πιο αυστηρά ρυθμισμένη είναι η αγορά εργασίας (πχ. δυσκολία απολύσεων κλπ.) τόσο μεγαλύτερη είναι η ανεργία και αντίστροφα.
Ο καθηγητής Jean Tirole (Νόμπελ 2014) γράφει σχετικά στο βιβλίο του EconomiesfortheCommonGood (2017, Princeton UP)ότι η ανεργία στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες και τις αγγλοσαξονικές, ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Ν. Ζηλανδία και Αυστραλία, που έχουν ευέλικτες και λίγο ρυθμισμένες αγορές εργασίας, παρουσιάζουν ανεργία κάτω του 4%. Οι νότιες χώρες, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Γαλλία, παρουσιάζουν ανεργία γύρω στο 10%, με την Ελλάδα πρωταθλήτρια. Η Δανία δεν έχει καθόλου εργατική νομοθεσία, αφήνοντας την αγορά εργασίας να λειτουργεί βάσει συμβολαίων. Στην Γαλλία, το 90% των εργαζομένων καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις, έναντι 1% στην Γερμανία.
Θα ήταν ίσως υπερβολική απαίτηση να αναμένουμε από τον κ. Τσίπρα και την κ. Αχτσιόγλου να έχουν διαβάσει κείμενα οικονομολόγων κατόχων βραβείων Νόμπελ, ή να κατανοούν πως λειτουργεί η αγορά εργασίας. Όμως οι καθηγητές οικονομικών κ. Τσακαλώτος και Χουλιαράκης τα αγνοούν επίσης ή αδιαφορούν και για αυτό δεν τους ενημέρωσαν;
Τέλος, αθέμιτος ανταγωνισμός και παραβίαση της ισονομίας. Γίνεται κατανοητό με το ακόλουθο παράδειγμα: Στις Σπέτσες, η ένωση σουπερμάρκετ και καταστημάτων τροφίμων έχει καταγγείλει εγγράφως προς την Περιφέρεια Αττικής, πως υφίσταται αθέμιτο ανταγωνισμό από τις λαϊκές αγορές, που δεν δίνουν αποδείξεις, αλλά ούτε ελέγχονται για ποιότητα, ζητήματα τήρησης κανόνων υγιεινής κλπ. Η απάντηση του αντιπεριφερειάρχη νήσων, προς το Αστυνομικό Τμήμα Σπετσών, ήταν: «Παρακαλούμε να διενεργήσετε ελέγχους…καθότι η υπηρεσία μας αντιμετωπίζει δυσχέρειες στην άσκηση των ελεγκτικών της αρμοδιοτήτων λόγω προβλημάτων στην τροφοδοσία με καύσιμα και την ασφαλιστική κάλυψη των υπηρεσιακών οχημάτων, την έγκριση δαπάνης για την κάλυψη των εξόδων μετακίνησης των υπαλλήλων και άλλα διαδικαστικά θέματα.» Το έγγραφο έχει ημερομηνία 10/2/2016, και μέχρι τώρα, το Αστ. Τμήμα Σπετσών αδρανεί. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που οι νομοταγείς πολίτες αισθάνονται κορόιδα, όταν το κράτος ανέχεται και σχεδόν ευνοεί παραβατική συμπεριφορά. Αλλά τίθεται και θέμα παραβίασης της ισονομίας που κατοχυρώνεται συνταγματικά, γιατί οι επιχειρήσεις πληρώνουν φόρους και εισφορές, ενώ άλλοι όχι, και αντιμετωπίζουν αυστηρές κυρώσεις, όπως 48 κλείσιμο (που πιθανόν είναι και αντισυνταγματικό γιατί παραβιάζει την ελευθερία της εργασίας), πρόστιμα κλπ. Όπως διαπιστώνω και από τις λαϊκές αγορές της Κηφισιάς, το πρόβλημα είναι γενικευμένο και οι Σπέτσες δεν αποτελούν ειδική περίπτωση.
Η αύξηση λοιπόν του κατώτατου μισθού που συμπαρασύρει και αύξηση των εισφορών, πλήττει ξανά τις νομοταγείς επιχειρήσεις. Δεδομένου δε πως η Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας του Ανταγωνισμού προστατεύει τον ανταγωνισμό, θα έπρεπε να παρέμβει. Η πρόεδρός του άλλωστε, κα Β. Θάνου, ως πρώην ανώτατη δικαστής πρέπει να είναι ευαίσθητη σε θέματα δικαίου και ισονομίας.
