Του Ευθύμη Ζιγγιρίδη,
Συμβούλου Στρατηγικών Επενδύσεων BEngMScAMIEEMILT
Η Παγκόσμια Τράπεζα ορίζει τη διαφθορά ως «τη χρησιμοποίηση δύναμης που πηγάζει από ένα δημόσιο πόστο προκειμένου να εξυπηρετηθούν ατομικά οικονομικά συμφέροντα. Οσον αφορά στα αίτια, η σχετική βιβλιογραφία υπογραμμίζει ότι οι βασικοί παράγοντες που προκαλούν και επηρεάζουν το μέγεθος της οικονομικής διαφθοράς είναι οι κρατικές επιδοτήσεις, ο έλεγχος των τιμών, οι εμπορικοί περιορισμοί και οι άδειες για τη χρήση φυσικών πόρων, οι μισθοί στον δημόσιο τομέα, η αναποτελεσματικότητα του νομικού θεσμικού πλαισίου, τα κρατικά μονοπώλια και ολιγοπώλια.Η διαφθορά συνιστά σύνθετο φαινόμενο με οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές διαστάσεις.
Η θέση της Ελλάδας το 2018 επιδεινώθηκε δραματικά στη διεθνή κατάταξη του δείκτη διαφάνειας που μετράει τη διαφθορά. Από την 59η θέση μεταξύ 180 χωρών βρεθήκαμε στην 67η. Η χώρα μας βρίσκεται στην προτελευταία θέση στην Ε.Ε., πάνω μόνο από τη Βουλγαρία. Όπως σημειώνεται στην έκθεση, παρά τις βελτιώσεις των προηγούμενων ετών, η πρόοδος στην καταπολέμηση της διαφθοράς έχει σταματήσει στην Ελλάδα και η γραφειοκρατία καθηλώνει τη χώρα.
Αμεση επίπτωση της διαφθοράς είναι το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να υπονομεύσουν την αποτελεσματικότητα της κατανομής των πόρων, όταν η επιβολή δαπανηρών προϋποθέσεων για την ανάληψη μιας επένδυσης μπορεί να μειώσει τόσο το επίπεδο όσο και τους ρυθμούς δημιουργίας ανθρώπινου και φυσικού κεφαλαίου.
Η διαφθορά στο κράτος επηρεάζει λοιπόν την οικονομική ανάπτυξη με πολλούς τρόπους. Μερικοί από τους πιο σημαντικούς τρόπους είναι οι εξής:
- Η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας λόγω του αυξημένου κόστους που συνεπάγεται η παράνομη «μίζα» και το οποίο οδηγεί σε γενικότερη αβεβαιότητα, πλήττοντας τις ιδιωτικές επενδύσεις. Αυτό ισοδυναμεί με πρόσθετο φόρο για τις μικρές επιχειρήσεις, γεγονός ιδιαίτερα επιζήμιο, αφού είναι περισσότερο ευάλωτες στην πίεση των γραφειοκρατών για δωροδοκίες που αυξάνουν το κόστος.
- Μια άλλη άμεση επίδραση της διαφθοράς στην οικονομική ανάπτυξη περνάει μέσα από τις ξένες επενδύσεις. Και εδώ, το κανάλι επηρεασμού είναι ο έξτρα φόρος (σε χρήμα ή χρόνο) που καλείται να καταβάλει ο ξένος επενδυτής, γεγονός που οδηγεί είτε σε αύξηση του κόστους και μείωση της αποδοτικότητας της επένδυσης είτε σε αποθάρρυνση και εγκατάλειψη του επενδυτικού σχεδίου.
- Στρεβλωμένη σύνθεση δημοσίων δαπανών. Οι δαπάνες οι οποίες δεν εμπεριέχουν αναζήτηση προμηθειών όπως η παιδεία υποβαθμίζονται και δίνεται προσοχή σε μεγάλες δαπάνες κυρίως υποδομών όπου οι προμήθειες είναι τεράστιες. Με αυτό τον τρόπο δεν επενδύουμε στο ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας μας αλλά σε έργα αμφιβόλου κοινωνικής ανταποδοτικότητας.
- Μείωση του ικανού και ανθρώπινου δυναμικού το οποίο θα αναζητήσει εργασία σε χώρες με αξιοκρατικά κριτήρια επιλογής και εξέλιξης.
- Μείωση της ικανότητας του Κράτους να ελέγχει τις αγορές και τις οικονομικές στρεβλώσεις του ιδιωτικού τομέα.
- Εισαγωγή διαφόρων περίπλοκων κανονισμών από κρατικούς φορείς οι οποίοι οδηγούν σε «ενδιάμεσους» και «προμήθειες» προκειμένου μία επιχείρηση ή ένας ιδιώτης να μπορέσει να επενδύσει ή να φέρει εις πέρας την όποια διεργασία του.
Συμπερασματικά μπορεί κάποιος να καταλάβει γιατί η διαφθορά αποτελεί τροχοπέδη στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας μας. Αντιθέτως ερευνητές έχουν αποφανθεί ότι η οικονοµική ανάπτυξη επιδρά κατασταλτικά στην έκταση της διαφθοράς µέσα από την διάδοση της εκπαίδευσης, την καταπολέµηση του αναλφαβητισµού και την αποπροσωποποίηση των σχέσεων.
Για αποδοτικότερη αγορά, χαρακτηριστικό των αναπτυγµένων πλούσιων χωρών είναι οι συναλλαγές να είναι γρήγορες και διαφανείς άρα αποπροσωποποίηση των σχέσεων. Επίσης το κοινωνικό στίγµα για τους διεφθαρµένους είναι µεγαλύτερο στις αναπτυγµένες χώρες, διότι είναι µειωµένη η επίδραση των λογικών που µετατρέπουν τη διαφθορά σε κοινότυπη και νοµότυπη πράξη της καθηµερινότητας.
Γιατί λοιπόν η σημερινή κυβέρνηση η οποία αποτελείται από ανθρώπους που παρουσιάστηκαν στον Ελληνικό Λαό ως αναμορφωτές και λευκοί ιππότες, που θα πατάξουν την διαφθορά και θα εκκαθαρίσουν το παλαιό διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, δεν κατάφερε τουλάχιστον να διατηρήσει την θέση που κατείχε η Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια και έπεσε 8 θέσεις σχεδόν στην παγκόσμια κατάταξη; Aσφαλώς οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν κατάφεραν πολλά πράματα αλλά ας γίνει μάθημα σε όλους ότι τα μεγάλα λόγια και οι μεγάλες υποσχέσεις καλό είναι να αποφεύγονται, διότι οι πολίτες πλέον δεν ξεχνούν εύκολα και οι πολιτικοί κρατούνται δέσμιοι των δηλώσεων και των υποσχέσεών τους.
