ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Ο αριθμός επτά (7) στην ποντιακή λαογραφία

ο-αριθμός-επτά-7-στην-ποντιακή-λαογραφ-651150

Είναι γνωστό ότι σε όλες τις ανατολικές θρησκευτικοφιλοσοφικές θεωρίες της αρχαιότητας, αλλά και στους κατοπινούς αιώνες μέχρι και σήμερα ο αριθμός 7 ή επτάδα έχει μια ξεχωριστή θέση.

Οι Σίνες, οι Ινδοί, οι Βαβυλώνιοι, οι Φοίνικες, οι Αιγύπτιοι, οι Πέρσες, παλαιότερα αρχαίοι λαοί, οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούν τον αριθμό 7 σαν ιερό. Θεωρούσαν τον αριθμό 7 σαν μυστηριακό, θείο, σαν έναν αριθμό με μαντικές ιδιότητες.

Αξίζει λοιπόν να δούμε ορισμένες γνωστές μας εκφράσεις γύρο από τον μυστηριακό αριθμό 7.

Η Καινή Διαθήκη στην Αποκάλυψη του Ιωάννη αναφέρει: «Και είδον άλλο σημείο εν τω ουρανώ μέγα και θαυματόν, αγγέλους επτά έχοντας πληγάς 7 τας εσχάτας, ότι εν αυταίς ετελέσθη ο θυμός του Θεού». Επίσης σε ένα άλλο σημείο της αποκάλυψης του Ιωάννη λέει: «Το μυστήριο των 7 αστέρων ους είδες επί της δεξιάς μου, και τας 7 λυχνίας τας χρυσάς, αι 7 αστέρες, άγγελο των 7 εκκλησιών εισίν και αι λυχνίαι αι 7 εκκλησίαι εισίν». Μιλάει βέβαια για τις 7 εκκλησίες Εφέσου, Σμύρνης, Περγάμου, Θυατείρας, Σάρδεων, Φιλαδελφείας, και Λαοδικίας.

Επίσης δεν μπορούσαν παρά να είναι 7 οι μέρες της δημιουργίας του κόσμου (την 7η μάλιστα έγινε ο άνθρωπος). Επτά οι σοφοί της αρχαιότητας, 7δωρος χάρις του Αγ. Πνεύματος, οι 7 διάκονοι των Αποστόλων, 7 τα μυστήρια, οι 7 μεταμελητικοί ψαλμοί, οι 7 αρετές, τα 7 θανάσιμα αμαρτήματα.

Βλέπουμε ότι ο αριθμός 7 είναι ο δεσπόζων αριθμός της αποκάλυψης, όπως οι 7 σφραγίδες του βιβλίου του Αρνίου, τα 7 κεφάλια και διαδήματα του θηρίου της αποκαλύψεως, οι 7 μέρες εορτασμού του Πάσχα μεγάλη εβδομάδα, επτά οι μέρες της εβδομάδας.

Στη μυθολογία συναντάμε και πάλι τον αριθμό 7, όπως οι 7 ήρωες του τρωικού πολέμου, οι 7 υιοί του Ουκαλέγωνος, οι 7 πυρές των στρατηγών στην Ελευσίνα ο τάφος των 7 παρθένων στην Θήβα, οι 7 επί Θήβας, τα 7 τείχη των Θηβών, τα 7 θαύματα του κόσμου (Πυραμίδες Αιγύπτου, οι κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας, ο ναός της Αρτέμιδας στην Έφεσσο, το άγαλμα του Ολυμπίου Διός, το Μαυσωλείο της Αλικαρνασού, ο κολοσός της Ρόδου, και ο φάρος της Αλεξάνδρειας).

Στη μουσική βλέπουμε και πάλι τον αριθμό 7, όπως οι 7 τόνοι, επτάγλωσσος, επτάτονος, επτάφθογγος, επτάχορδος, επτάχορδος προσωδιακός, 7 τέχνες με 7η τον κινηματόγραφο, οι 7 ουρανοί με κορυφή τον 7ον, τα 7 χρώματα του ήλιου (ίριδος ουράνιο τόξο). Αξίζει να πούμε ότι στάθηκε πολύ δύσκολο να γίνει πιστευτό ότι οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος δεν είναι μόνο 7.

Η ιερότητα του αριθμού 7 προέρχεται και από την σχέση που έχει ο αριθμός 7 με τις φάσεις της σελήνης. Δέκα τέσσερις ημέρες, δηλ. 2Χ7, χρειάζεται η σελήνη για να γίνει δρεπανοειδής, πλησιφαής και 7 για να γίνει ημισέληνος. Κάθε 7 μέρες, λοιπόν, εναλλάσσονται οι φάσεις της σελήνης.

Στην αρχαία Ελλάδα η σημασία του αριθμού 7 είναι μεγάλη στο «Περί εβδομάδος» βιβλίο του Ιπποκράτη, Ο αριθμός 7 έχει μεγάλη σημασία, λένε, ότι 7 είναι οι πύλες των ανέμων, 7 οι ηλικίες των ανθρώπων, 7 τα μέρη της ψυχής, 7 οι αστέρες της μεγάλης άρκτου, 7 τα στόματα του Νείλου, Νείλος ο επτάρρους, επτάθεος η πόλη της Ταυρικής, οι 7 άρχοντες, τα 7 φωνήεντα, 7 χρόνοι του ρήματος, οι 7 ισχνές και οι 7 παχιές αγελάδες του Φαραώ.

Για τους Πυθαγόρειους μάλιστα που πίστευαν πως οι αριθμοί είναι «αρχαί των όντων», ο νόμος του σύμπαντος, ο αριθμός 3 ή 7 σήμαινε πλήρη τελείωση και γι’ αυτό εξέφραζε τον νόμο της εξέλιξης. Δηλώνει την τελειότητα, την πληρότητα, την αρμονία, το υπέρτατο μέγεθος κάθε ποσότητας παρμένος ή από τον υλικό ή από τον αριθμό 7. Για να δηλώσουν την πλήρη απομάκρυνση ή εξαφάνιση κάποιου έλεγαν «επτά ρασία εδέβαν», επτά βουνοκορφές πέρασε, «επτά κάτια σι γην εσέβεν» επτά μονάδες στη γη μπήκε, δηλαδή τέλεια απόκρυψη, έκφραση για να χαρακτηρίσουν το ανώτατο όριο ντροπής του ρεζιλέματος.

Λέγανε και ίσως και σήμερα να λένε «τ΄ Αε Σαράντων επτά κατιανά η γη χουλείται» των αγίων 40 επτά μονάδες βάθος η γη ζεστένεται, ή «Ο ήλεν επτά κάτια σον ουρανόν εξέβεν» ήθελαν να δηλώσουν το μεσουράνεμα του ήλιου.

Όταν ήθελαν να πούνε ότι κάποιος ή κάποια είναι όλότελα τσαπατσούλης και ανοικοκύρευτος, συνήθως η πεθερά στην νύφη, έλεγαν: « ασά επτά τιζάνια έναν κεχς» δηλ. από τα 7 είδη προκοπής δεν έχει κανένα. Θεωρούσαν με άλλα λόγια ότι το σύνολο των αρετών ήτανε 7. «Ασά επτά πίστιας έναν κεχς» μια έκφραση που την έλεγαν για τον ολοσδιόλου ανάποδο και ακαταλόγιστο άνθρωπο. Οι πίστες (θρησκεύματα) δεν μπορούσαν να είναι παραπάνω από 7. Για να δείξουν ότι κάποια συγκέντρωση ανθρώπων δεν είχε συνεννόηση έλεγαν «επτά πιστίας ανθρώπενταμώθαν».

Επτά ημέρας και επτά νύχτας επάλευαν, μια φράση για να δείξουν το μεγαλύτερο όριο ηρωϊσμού και αντοχής. Επίσης για το μεγαλύτερο όριο καρτερίας, αναμονής και προσμονής ήτανε πάλι τα 7 χρόνια. Από το Θεατρικό έργο Ο ΜΑΡΑΝΤΟ ακούμε την γυναίκα του μοιρολογώντας να λέει: Επτά χρόνια τον Μάραντο ενέμνα και άλλα επτά θαναμένω. Βλέπουμε μέσα από την Ποντιακή λαογραφία ότι ο αριθμός 7 έχει την ίδια σημασία και σπουδαιότητα, όπως σ’ όλο τον κόσμο, έχει μείνει σημαδιακός ο αριθμός επτά.

Για να δείξουμε την εκτίμηση με καλά λόγια και να ανυψώσουμε κάποιον για τις ικανότητές του και την δεξιοτεχνία των χεριών του έλεγαν «ατός εν τογρήν εφτάργαλιν» (επτά εργαλεία, τογρήν = σωστό τούρκικο).

Για την πλήρη καταστροφή της οικογενειακής ζωής ή για την καταστροφή της οικογενειακής αρμονίας λέγανε: ασά επτά μερόθεν επέρεν φωτίαν τ οσπίτι εμουν και από επτά μεριές πήρε φωτιά το σπίτι μας.

Για να φανεί η μεγάλη αγάπη των αδελφών ή της παλικαριάς έλεγαν: επτά ρασία έσκισεν κι εδέβεν ή επτά ποτάμια έσκισεν κι επέρασεν. Πολλές φορές επίσης αναφέρεται ο αριθμός επτά και στα δημοτικά ποντιακά δίστιχα «η παναϊλα ζώσκεται επτά λογής φωτάδες» δηλώνει την τρισευτυχισμένη γυναίκα. «Ατέ 7ψυχος εν αμόν την κάτα», μια έφραση για την αντοχή.

Ο άνθρωπος σαν λογικό ΟΝ της δημιουργίας έχει 7 τρύπες στο κεφάλι του (2 μάτια, 2 αυτιά, 2 ρουθούνια, 1 στόμα) λέγανε και λένε μέσα από την Ποντιακή λαογραφία. Άνθρωπον για ντο εν άνθρωπος επτάτρυπον κιφάλ και του βουδ για να εν βουδ εχ εξάτρυπον, γιατί το βόδι έχει ένα ρουθούνι.

Για τον θάνατο επίσης έλεγαν «ασόν θάνατον κι άλλο σεϊρ επτά άλλα κακά είναι», δηλ. και από τον θάνατον υπάρχουν επτά χειρότερα κακά.

Ένα από τα έθιμα τελετής του γάμου στην Ποντιακή λαογραφία ήτανε το «ΘΥΜΙΓΜΑΝ». Σύμφωνα με το έθιμο αυτό χόρευαν η νύφεν και ο γαμπρόν το ομάλ μαζί με άλλα έξ ζευγάρια και έναν μονό (επτά μονοστέφανα και ένα τέκ).

Μονοστέφανα σημαίνει ζευγάρια μόνο από τον πρώτο γάμο, ο δε μονός άνδρας στο τέλος ήτανε και αυτός παντρεμένος, αλλά έπρεπε να χορεύει μόνος του.

Επτά μονοστέφανα την νύφεν παραστέκνε, όλοι τους κρατούσαν αναμμένες λαμπάδες. Πίστευαν ότι έτσι στεριώνεται ο γάμος. Το νιόπαντρο ζευγάρι μετά τον γάμο πήγαινε στο πατρικό του γαμπρού και ύστερα από επτά ημέρες έκανε επίσκεψη στο πατρικό σπίτι της νύφης «επέγνε σεφτά».

Μια άλλη συνήθεια γύρω από τον αριθμό 7 ήτανε, όταν κάποιο μικρό δεν μιλούσε ή δεν περπατούσε αυτό οφείλονταν στο κακό πνεύμα (Μάισα) το χάταλον επατέθεν.

Σ’ αυτήν την περίπτωση για να εξευμενίσουν το κακό μάζευαν από το βράδυ, από 7 διαφορετικά σπίτια επτά είδη φαγώσιμα (αλεύρι, βούτυρο, κουρκούτι, αλάτι, γάλα) και με αυτά γινότανε στο τηγάνι ένα παρασκεύασμα το οποίο μια γυναίκα πάνω σε ένα τρίστρατο το μοίραζε στους διαβάτες προ της ανατολής του ήλιου χωρίς να βγάλει μιλιά από το στόμα της.

Είναι χαρακτηριστικό στη σκηνή του έργου «Τη τρίχας το γεφύρ» την στιγμή όπου ο μάγος (Χουλιαράς) για να φτιάξει καλά το σπασμένο πόδι του γαϊδάρου ζητάει από τον ιδιοκτήτη του ορισμένα πράγματα. Του λέει για να γίνει καλά ο γάιδαρός σου θα πας να μου φέρεις από 7 μονοστέφανα γάλα, βούτυρο, αλεύρι, αλάτι, κουρκούτι… για να γίνει ο λαπάς. Βέβαια εδώ μιλάμε για καθαρή εκμετάλλευση από τους μάγους της εποχής εκείνης.

Παρατηρείται γενικά όμως, ότι όπως σε όλο τον κόσμο έτσι και στην Ποντιακή λαογραφία ο αριθμός επτά (7) έχει μια ξεχωριστή θέση μέσα στο πέρασμα των αιώνων.

Ίσως ο μυστηριώδης αριθμός επτά (7) να ερμηνευτεί κάποτε μέσα από την αποκάλυψη του Ιωάννη, μέσα από την αποκάλυψη των Απίστευτων και όμως Αληθινών.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου