ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Παραδόσεις, ήθη και έθιμα Νοεμβρίου

παραδόσεις-ήθη-και-έθιμα-νοεμβρίου-709243

Του Χρήστου Μηλίτση

Ο Οκτώβριος μας αποχαιρέτησε προ ημερών. Εφυγε και μας ήρθε ο δεύτερος μήνας του φθινοπώρου ο Νοέμβρης και μετά από αυτόν έρχεται ο Δεκέμβρης που μας φέρνει το χειμώνα. Ο Νοέμβριος είναι ο τελευταίος μήνας του φθινοπώρου. Είναι ο ενδέκατος μήνας του χρόνου σύμφωνα με το ημερολόγιο που εκπονήθηκε από το Πομπίηο Νουμά, που υπήρξε δεύτερος βασιλιάς της Ρώμης. Ήταν άλλοτε ένατος και το όνομα του το πήρε τότε απ’ το ρωμαϊκό αριθμό NOBEΜ-NOVEBER, που σημαίνει εννέα. Οι αμπελουργοί το λένε Κρασομηνά γιατί το μήνα αυτόν ανοίγουν τα κρασιά ψήνoυv τα τσίπουρα και ασχολούνται με διάφορες αμπελουργικές εργασίες. Καθαρίζουν τ΄ αμπέλια τους από τις περιττές κληματόβεργες, και αφήνουν μόνον εκείνες που θα κλαδέψουν αργότερα στο τέλος του Φλεβάρη ή στο πρώτο δεκαήμερο του Μάρτη, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, κάνουν το μονολόγημα όπως το λένε, τα ξελακώνουν και φυτεύουν τις καινούργιες καταβολάδες. Μια παροιμία στα αμπελοχώρια λέει. «Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες». Από αυτές την Άνοιξη θα ξεπροβάλουν το καινούργια κλήματα Οι ελαιοπαραγωγοί δουλεύουν εντατικά από το πρωί ως το βράδυ. Μαζεύουν τις ελιές. Τα λιοτρίβια δεν έχουν σταματημό. Εργάζονται μέρα και νύχτα για να βγάλουν το καινούργιο λάδι. Οι μέρες του Νοέμβρη είναι μικρές και οι νύχτες μεγάλες. Δεν προλαβαίνουν τη μέρα να κάνουν όλες τις δουλειές και εργάζονται υποχρεωτικά και τη νύχτα. Για το λόγο αυτό σε πολλά μέρη τον αποκαλούν και «χαμένο Μήνα». Άλλοι πάλι τον ονομάζουν «Αντρειά» γιατί μαζί με τις άλλες γιορτές των Αγίων Αναργύρων, των Κοσμά και Δαμιανού, των Ταξιαρχών, του Αγίου Νεκταρίου του Αγίου-Φιλίππου και της Αγίας Αικατερίνης, μας φέρνει στο τέλος του και τη γιορτή του Αγίου Ανδρέα.

Οι γεωργοί θεωρούν προστάτιδα την Αγία Αικατερίνη, επειδή η γιορτή της συμπίπτει με τη σπορά. Έχουν παρατηρήσει ότι τις περισσότερες χρονιές βρέχει τη μέρα αυτή, που το νερό είναι πολύτιμο για να φυτρώσουν τα σπαρτά τους. Λένε μάλιστα πως, αν συμβεί και είναι ανομβρία τις μέρες αυτές της σποράς, η Αγία δανείζεται νερό από άλλον Άγιο για να βρέξει, για να μη στερήσει τη χαρά αυτή από τους γεωργούς, που την περιμένουν με αγωνία Με τη γιορτή του Αγία Αντρέα, τις περισσότερες φορές μας φέρνει και τα πρώτα χιόνια, το κρύο δυναμώνει, αντρεύει, γι’ αυτό το λόγο πολλοί υποστηρίζουν πως το λένε Αντρειά και όχι όπως παραπάνω αναφέραμε εξ αιτίας της γιορτής του. Όπως παρατηρούμε οι πολλές και διάφορες ονομασίες που του προσφέρει ο λαός, προέρχονται κατά κύριο λόγο, από τις γιορτές που τον συνοδεύουν, τις εργασίες που γίνονται στις μέρες του και προ παντός από τις διάφορες καιρικές συνθήκες που επικρατούν στις μέρες της βασιλείας του. Ο λαός τον ονομάζει βροχάρη, γιατί μας φέρνει αρκετές βροχές, Σποριά, ή Σπορίτη γιατί τότε σπέρνovται τα σιτάρια. έχει στολίσει με αρκετά ονόματα. τον λέει Αεργίτη, Ανακατωμένο, σπορέα και Μισοσπορίτη Αντρειά γιατί το κρύο αντρειεύει, Βροχάρη, Νυχτιάρη, Παχνιστή με αφορμή που τα ζώα τους είναι κλεισμένα στο παχνί, Ξυλευτή, και Χαμένο. Ο Χειμώνας τώρα είναι στα πρόθυρα. Τα κρύα είναι τσουχτερά. Τα πρώτα χιόνια, αν δεν εμφανιστούν στα χαμηλώματα, είναι βέβαιο ότι σκεπάζουν τις κορυφές των βουνών. Ο έξοχές ρήμαξαν. Έπαψαν τα χαρούμενα βελάσματα των αρνιών και τα κουδουνίσματα των προβάτων που έδιναν ζωή στην εξοχή. Τα κοπάδια έχουν κατεβεί από καιρό στα χειμαδιά και τα οικόσιτα ζώα είναι δεμένα στα παχνιά τους. Στις χελιδονοφωλιές ένοικοι κάτοικοι είναι τώρα τα σπουργίτια. Τα λελέκια και τα χελιδόνια μας, βρίσκονται τώρα στην Αραπιά. Στα τζάκια η φωτιά καίει νυχτοήμερα. Οι άνθρωποι μαζεμένοι γύρω από το τζάκι απολαμβάνουν τη Θαλπωρή, τη θέρμανση που είναι τόσο ευχάριστη την εποχή αυτή. Τα νυχτέρια δίνουν και παίρνουν. Συγγενείς γνωστοί και φίλοι συγκεντρώνονται καλεσμένοι σε γειτονικά σπίτια και εργάζονται μέχρι πρωίας πολλές φορές. Ξεφλουδίζουν καλαμπόκια ή ασχολούνται, οι γυναίκες ιδίως, με άλλες εργασίες γνέσιμο μαλλιών με τη πατροπαράδοτη ρόκα, το πλέξιμο και το κέντημα. Σαν περάσει ή ώρα και η νύστα φανερώνεται στα κουρασμένα πρόσωπα, η σπιτονοικοκυρά προσφέρει διάφορα εδέσματα, γλυκό, ρεντζέλια, ξερά σύκα, σταφίδες και καμιά καλοψημένη πίτα. Τρώνε και αστειεύονται. Τα χωρατά είναι στο προσκήνιο. Οι γλωσσοδέτες και τα κουτσομπολιά κάποτε τελειώνουν και δίνουν τη θέση τους στο τραγούδι. Ο χαμένος μήνας αναχωρεί, φεύγει και ο Δεκέμβρης παίρνει τη θέση του. Ευχάριστος μήνας αυτός, αν και το κρύο τσούζει φοβερά και τα άσπρο σεντόνι του χιονιού καλύπτει τα πάντα, η ψυχή των ανθρώπων γίνεται θερμογόνος γιατί ιδίως στις πόλεις αλλάζει ριζικά η όξη τους. Φτάνουν τα Χριστούγεννα, τη πιο μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης. Οι δρόμοι και τα καταστήματα στις πόλεις φωταγωγούνται και οι προθήκες των καταστημάτων γεμίζουν από Άγιο-Βασίληδες και από πλήθος δώρα και κάθε είδος παιχνιδιού. Τα παιδάκια είναι ανυπόμονα. Στέλνουν γράμματα στον Άγιο-Βασίλη και τον παρακαλούν να φέρει στο καθένα το δώρο που επιθυμεί. Ακόμα και οι μεγάλοι νιώθουν μέσα τους χαρά και αγαλλίαση γιατί ύστερα από το Δεκέμβρη θα έρθει ο καινούργιος χρόνος από τον οποίον προσδοκούν και περιμένουν να τους φέρει καλές δουλειές, ευτυχία, χαρά και προ παντός ειρήνη.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου