ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Οσα δεν άκουσα –που θα ήθελα να ακούσω– σε έναν απολογισμό

οσα-δεν-άκουσα-που-θα-ήθελα-να-ακούσω-735209

Του Απόστολου Δημ. Παπαδούλη

Διάβασα μερικά αποσπάσματα από τον απολογισμό έργου της Δημοτικής Αρχής και ένιωσα το πόσο μακριά είναι ένας νευραλγικός Οργανισμός και η ηγεσία του από τη σύγχρονη αποστολή της Αυτοδιοίκησης. Καμία κουβέντα για την ανεργία, για το χαμένο εισόδημα, για νέες αναπτυξιακές προοπτικές, για νέες θέσεις εργασίας, για ανάπτυξη.

Κι όμως, η ανεργία, που έχει προκαλέσει η δεκαετής κρίση, είναι το κορυφαίο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, που ταλανίζει την τοπική κοινωνία. Γιατί, ο Βόλος, μέσα στην κρίση, έχασε βιομηχανίες, έχασε θέσεις εργασίας στη μεταποίηση, η εμπορική του αγορά γκρεμίστηκε, οι ελεύθεροι επαγγελματίες συρρικνώθηκαν, η τουριστική δραστηριότητα χάνει εισοδήματα, η οικοδομική δραστηριότητα εξαφανίστηκε. Το εισόδημα των νοικοκυριών μειώνεται και η κατανάλωση περιορίζεται.

Η ανεργία στον Βόλο, σε όλη την περίοδο της οικονομικής κρίσης, είναι πολύ παραπάνω από τον εθνικό μέσο όρο. Έχουμε μεγάλη στην μακροχρόνια ανεργία και σοβαρή ανεργία στους νέους συμπολίτες.

Απέναντι στον ορυμαγδό αυτόν οι πρωτοβουλίες της πόλης, όπως παρουσιάστηκαν στον απολογισμό, είναι επουσιώδεις και ανεπαρκείς. Σπασμωδικές πρωτοβουλίες «θεάματος», που προκαλούν σποραδική αύξηση της κατανάλωσης, κυρίως στην εστίαση, που όμως αδυνατούν να ενισχύσουν απασχόληση και εισόδημα.

Και, προφανώς, απουσία γνώσης στην αντιμετώπισή του φαινομένου με σπονδυλωτό και αποτελεσματικό τρόπο.

Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί και είναι άδικο να συνεχιστεί. Η συζήτηση για την καταπολέμηση της ανεργίας, όπως άλλωστε και για την ενίσχυση της ανάπτυξης, είναι μία χρυσή ευκαιρία για να βάλουμε με ψυχραιμία τα πράγματα σε μία τάξη, ξεκινώντας από την πεποίθηση ότι ο χρόνος είναι πολύτιμος, το πρόβλημα τεράστιο και είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε και αποτελέσματα. Καιρός να εγκαταλείψουμε την πόλη, που κινδυνεύει να αποκτήσει χαρακτηριστικά πόλης μειωμένων αντανακλαστικών και να ανακαλύψουμε τη σύγχρονη πόλη που κυνηγά τις ευκαιρίες της ανάπτυξης, που καταπολεμούν την ανεργία.

Θα ξεκινήσω με δύο βασικές παραδοχές:

  • Η πρώτη υποστηρίζει ότι η καταπολέμηση της ανεργίας δεν είναι υπόθεση μόνον της Κεντρικής Κυβέρνησης, αλλά χρειάζεται και την συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
  • Η δεύτερη επισημαίνει ότι η ανάπτυξη δεν μπορεί να μοιραστεί σε όλες τις περιοχές της χώρας με ίσο τρόπο, αλλά θα πάει εκεί όπου έχει γίνει καλύτερη προετοιμασία.

Και οι δύο παραδοχές αν και λογικές, πολλές φορές παραγνωρίζονται και τότε μπαίνουν στο παιχνίδι διάφοροι μύθοι. Γιατί, είναι μύθος, που στις μέρες μας τείνει να γίνει επιδημία, όταν πιστεύει κανείς ότι με το που θα αρχίσει να αλλάζει το τοπίο στην οικονομία, τα όποια θετικά αποτελέσματα θα αρχίσουν να μοιράζονται ισομερώς σε όλες τις περιοχές της χώρας.

Κορυφαία πλάνη, που δεν υποστηρίζεται από κανένα διεθνές παράδειγμα.

Θα το κάνω ακόμη περισσότερο σαφές. Η Ελλάδα είναι «καταδικασμένη» να περάσει σε φάση ανάπτυξης. Ανάπτυξη σημαίνει επενδύσεις. Αυτές είναι υποχρεωμένη να τις εξασφαλίσει η Κυβέρνηση, πείθοντας για το θετικό δημοσιονομικό, ρυθμιστικό και νομοθετικό περιβάλλον της χώρας.

Τις επενδύσεις αυτές θα ήταν ανοησία να πιστέψουμε ότι θα τις φορτώσει, στη συνέχεια, σε ένα C-130 και θα αρχίσει να τις «ρίχνει με αλεξίπτωτο» σε κάθε περιοχή. Σε κανέναν τόπο του κόσμου δεν «βρέχει» επενδύσεις. Αυτή είναι δουλειά της Αυτοδιοίκησης, η οποία θα πρέπει να παρουσιάσει, στο επενδυτικό κοινό, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής της, τις επενδυτικές ευκαιρίες, που έχει, τα κίνητρα, που ίδια είναι διατεθειμένη να δώσει καθώς και τους κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος, που θέτει, ώστε να προσελκύσει τους επενδυτές.

Και οι επενδυτές πώς ανταποκρίνονται; Οι σοβαροί επενδυτές πηγαίνουν στους τόπους που είναι πεπεισμένοι ότι υπάρχουν ευκαιρίες, ότι διαθέτουν υποδομές εγκατάστασης, ότι είναι πάνω στα δίκτυα, ότι στις όποιες δυσκολίες της επένδυσης θα είσαι δίπλα και σύμμαχός τους και ότι η κοινωνία τους θέλει και θα τους εκτιμήσει για αυτό που είναι. Δηλαδή, επενδυτές.

Δεν πηγαίνουν εκεί όπου τους υπόσχονται περιβαλλοντική ασυδοσία, εργασιακό μεσαίωνα και παράνομες επιλογές.

Πού υπάρχουν επενδυτές; Με δεδομένη την αποταμίευση στην Ελλάδα, οι επενδυτές δεν είναι εύκολο να είναι εγχώριοι. Είναι διεθνείς.

Πώς τους βρίσκεις αυτούς; Παίρνεις το βαλιτσάκι σου και γυρνάς όλα τα διεθνή Επιμελητήρια και τα σοβαρά διεθνή επενδυτικά fora και προσπαθείς να πείσεις, «ζητιανεύοντας» με αξιοπρέπεια και αξιοπιστία.

Ποιοι αναζητούν τους επενδυτές; Ο επικεφαλής της πόλης, συνοδευόμενος από υφιστάμενους επενδυτές, που θα επιβεβαιώνουν την εγκυρότητα των δεσμεύσεων και θα καταθέτουν την δική τους εμπειρία, από το Εργατικό Κέντρο, που επίσης, θα διακηρύττει επίσημα την απόφασή του για στήριξη των επενδύσεων και της απασχόλησης και από τους τοπικούς φορείς της επιχειρηματικότητας.

Προφανώς στην προσπάθεια αυτή η ποιότητα και η αξιοπιστία της ηγεσίας, περισσότερο από κάθε άλλη παράμετρο, καθορίζουν την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος.

Όμως, την ανεργία δεν την καταπολεμάς μόνον με άμεσες ξένες επενδύσεις. Χρειάζεται να αξιοποιήσεις, με αποτελεσματικότητα, υπευθυνότητα και συνέχεια τα ενδογενή χαρακτηριστικά της περιοχής σου. Και ο Βόλος έχει αξιόλογα τέτοια χαρακτηριστικά. Συχνά-πυκνά, αναφέρονται. Όμως, η ζωή έχει δείξει ότι είναι μεγάλη μπαρούφα να μιλάς γι’ αυτά όταν σου λείπει η γνώση να τα καταλάβεις και η ικανότητα να τα εκμεταλλευτείς.

Τα τελευταία χρόνια, το δυνατό σημείο των οικονομιών, το οποίο αναδεικνύεται, είναι η ώθηση των νέων ανθρώπων,να δοκιμάζουν την ανάπτυξη καινοτόμων ιδεώνκαι να στήνουν καινοτόμες επιχειρήσεις (start-ups). Όλα αυτά εξελίσσονται σε χώρους έξω από τα Πανεπιστήμια, οι οποίοι προσφέρουν υποδομές στους νέους ανθρώπους, και παίρνουν τα χαρακτηριστικά «κυψελών καινοτομίας».Τόσο οι πολιτικές και οι πόροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και του ΕΣΠΑ έχουν εστιάσει ως κεντρική τους επιδίωξη την ανάπτυξη της καινοτομίας και ενισχύουν ανάλογες πρωτοβουλίες.

Εμείς, στον Βόλο, τα τελευταία δεκαπέντε σχεδόν χρόνια έχουμε αναπτύξει ενδο-πανεπιστημιακά αυτό το μοντέλο και φαίνεται ότι έχει εξαιρετική προοπτική, αρκεί να διασφαλιστούν οι χώροι, όπου θα μετατραπούν σε «κυψέλες» ερευνητικής και εφαρμοσμένης καινοτομίας.

Μέσα στην πόλη υπάρχει ένα σημαντικό αχρηστευόμενο κτιριολογικό απόθεμα πρώην βιομηχανικής χρήσης, το οποίο, εφόσον υπάρξει σοβαρή και εμπεριστατωμένη διεκδίκηση πόρων, μπορεί να αξιοποιηθεί και να αποτελέσει την μήτρα μίας μικρής καινοτομικής επανάστασης για ολόκληρη την χώρα, με εξαιρετικά σημαντικές ωφέλειες για την οικονομία της περιοχής και την απασχόληση των νέων ανθρώπων.

Το Πανεπιστήμιο είναι η καρδιά αυτού του συστήματος, όμως, ο Δήμος Βόλου πρέπει να είναι ο βασικός υποστηρικτής και σχεδόν ο συν-ιδιοκτήτης όλου του εγχειρήματος.Τέσσερα χρόνια, τώρα, δεν τον πήρε το μάτι μου, προς τα μέρη εκείνα, εκτός κι αν κάνω λάθος.

Μας έχει γίνει κακιά συνήθεια να λέμε ότι ο Βόλος είναι τουριστικός προορισμός και κινδυνεύουμε, πιστεύοντάς το, να περάσουμε στην αδράνεια. Ας είμαστε ειλικρινείς. Ούτε τουριστικός προορισμός είμαστε, ούτε τουρισμό μακράς διάρκειας έχουμε, ούτε βάζουμε προστιθέμενη αξία στο τουριστικό προϊόν, ούτε έχει γίνει κάποια σοβαρή δουλειά για να αλλάξουμε τα πράγματα. Τι έχουμε; Έχουμε καλούς επαγγελματίες στον τουρισμό, που καταβάλλουν προσπάθειες, αλλά το τουριστικό προϊόν τους ξεπερνά. Παίρνουν πρωτοβουλίες, αλλά λίγες είναι αυτές που δίνουν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Νομίζω ότι ούτε οι προσπάθειές τους δικαιώνονται ούτε η πόλη σοδεύει τα αναμενόμενα.

Στους πετυχημένους τουριστικούς προορισμούς, δεν είναι απαραίτητο να έχουν βουνό ή θάλασσα (πόσο μάλλον εμείς που έχουμε και τα δύο αυτά κορυφαία πλεονεκτήματα). Αρκεί, που έχουν καταφέρει να χτίσουν το δικό τους τουριστικό προϊόν. Αυτό είναι που «αγοράζουν» οι επισκέπτες τους.

Το ερώτημά μου είναι ποιος είναι ο ιδιοκτήτης αυτού του προϊόντος; Πιστεύω, ότι το πολυσύνθετο αυτό σύστημα, που λέγεται τουριστικό προϊόν είναι υπόθεση ενός τοπικού τουριστικού οργανισμού που θα διαχειρίζεται όλες τις πτυχές του, με την συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων, με συμφωνία, συναίνεση, προγραμματισμό, στοχεύσεις αγορών, απολογισμό και επανασχεδιασμό, με έναν και βασικό στόχο. Δουλειές – Δουλειές – Δουλειές.

Για να το πετύχεις όμως αυτό, χρειάζεσαι ικανότητα στο να βάζεις στόχους, να οργανώνεις, να προγραμματίζεις, να εμπνέεις, να ενθαρρύνεις, να συναινείς, να ελέγχεις και να έχεις το θάρρος απολογείσαι.

Μου φαίνεται ότι και σ αυτές τις αρετές πάσχουμε. Ασφαλώς, η κ. Φουρέιρα, ο κ. Ρουβάς ή κ. Παπαρίζου έχουν την καλλιτεχνική λάμψη να διασκεδάσουν τους συμπολίτες μου. Εγώ, όμως, για άλλα πράγματα μιλώ. Μιλώ για δουλειές και εισόδημα.

Τέλος, αφού μιλάμε για καταπολέμηση της ανεργίας και τη δημιουργία εισοδήματος, με δράσεις τοπικής εμβέλειας, θα προσθέσω και την κοινωνική και αλληλέγγυα επιχειρηματικότητα. Έναν τρίτο πόλο της οικονομίας, που δεν είναι ανταγωνιστικός στη δημόσια ή την ιδιωτική δραστηριότητα, αλλά συμπληρωματική σ΄ αυτές.

Δίνει έμφαση στην εξυπηρέτηση άμεσων καθημερινών αναγκών, δημιουργεί ευκαιρίες επιχειρηματικότητας σε άνεργους πολίτες, αδιακρίτως ηλικιών, και εισάγει με θετικό τρόπο την συνεταιριστική ιδέα στις τοπικές κοινωνίες. Πολλές σύγχρονες ευρωπαϊκές οικονομίες παίρνουν ένα μεγάλο μέρος της ανάπτυξής τους από τις δραστηριότητες της κοινωνικής οικονομίας, βρίσκοντας ταυτόχρονα λύσεις στο εισόδημα και την απασχόληση.

Η κοινωνική οικονομία, για όσους νομίζουν διαφορετικά, είναι πολύ σοβαρή υπόθεση και για του λόγου το αληθές ρίξτε μία ματιά, ενδεικτικά, στην Ολλανδία και στο Mondragon της Ισπανίας.

Η εμπειρία δείχνει ότι ο πρώτος και μεγαλύτερος πελάτης της κοινωνικής οικονομίας, στα πρώτα στάδια, είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση και μεις έχουμε πολλούς σοβαρούς λόγους να δημιουργήσουμε και να αξιοποιήσουμε κοινωνικές επιχειρήσεις, που θα καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες της πόλης, που σήμερα η ίδια αδυνατεί να φέρει σε πέρας.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα. Ένα θα δώσω μόνον.

Κοιτάξτε τα δέντρα, που δεν κλαδεύονται, τους καρπούς τους που απλώς βρομίζουν δρόμους και πεζοδρόμια, και σκεφτείτε ότι μιλάμε για αναξιοποίητη βιομάζα, για πρώτη ύλη essence αρωματοποιίας, για πρώτη ύλη γλυκών του κουταλιού και πάει λέγοντας.

Τέτοιες ευκαιρίες και ανάγκες έχουν όλες οι σύγχρονες μεγάλες πόλεις και τις αξιοποιούν υπέρ της απασχόλησης και του εισοδήματος, αρκεί να υπάρχει σοβαρότητα στην Δημοτική Αρχή, διαχειριστική ικανότητα, διαφανείς διαγωνιστικές διαδικασίες και όχι απευθείας αναθέσεις και κυρίως αξιοπιστία και διάθεση για δουλειά ουσίας.

Κλείνοντας, θέλω να σημειώσω με έμφαση, ότι όσοι δεν έχουν καταλάβει ότι η ανεργία κατατρώει τα σπλάχνα της τοπικής μας κοινωνίας βρίσκονται σε βαθύ λήθαργο.

Σήμερα η πόλη μοιάζει με κοινωνικό Τιτανικό, που μπατάρει και η Αρχή της πόλης αναρωτιέται αν τα στραγάλια, που τρώει ο καπετάνιος, είναι καλοκαβουρντισμένα ή όχι.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου