Του Θωμά Κακαδιάρη
Όταν το 1862, ο Βίκτωρας Ουγκώ έγραφε το μυθιστόρημά του «Οι Άθλιοι», ίσως να μην πίστευε ότι θα είχε τόση επιτυχία και κυρίως ότι τα στερεότυπά του θα κατέληγαν να είναι τόσο αναγνωρίσιμα δύο –σχεδόν- αιώνες μετά! Κι αυτό, γιατί θα περίμενε κανείς, δύο αιώνες μετά, ο ηθικός μας πολιτισμός να είχε επιλέξει το στερεότυπο του Γιάννη Αγιάννη και να είχε απορρίψει τον επιθεωρητή Ιαβέρη ως καρικατούρα. Μάταια! Ούτε ο νομικός πολιτισμός μας έχει καταφέρει να κάνει πράξη, όσα διδάσκονται τα παιδιά στα σχολεία μας, δηλ. τις ρήσεις του Καίσαρα Μπεκαρία (*) που μας έρχονται από τον 18ο αιώνα!
Δυο χαρακτήρες προβάλουν στο αρθρωτό έργο του Βίκτωρα: ο σκληρός και αφοσιωμένος στον τιμωρητικό Νόμο, επιθεωρητής Ιαβέρης και το …θύμα του, ο Γιάννης Αγιάννης. Ο πρώτος αμείλικτος διώκτης του δεύτερου, με απαράμιλλη υπηρεσιακή αφοσίωση και βαθιά ριζωμένη την πεποίθηση ότι «μια φορά παράνομος, πάντα παράνομος». Ο δεύτερος, ο Γιάννης Αγιάννης, παρανόμησε μια φορά στη ζωή του και έκτοτε παλεύει για την ζωή του παιδιού του,τη δική του, διώκεται ανελέητα, πράττοντας το καλό όταν καλείται από τηζωή! Αυτό! Αυτό δεν άντεξε και ο διώκτης του! Την καλοσύνη! Η καλοσύνη δεν νικά απλώς το κακό αλλά νικά την αυστηρότητα, την σκληρότητα της Δικαιοσύνης, μιας Δικαιοσύνης που ελάχιστα πιστεύει στον άνθρωπο, ενώ υποτίθεται ότι υπάρχει για αυτόν!
Γύρω μας η κοινωνία «ιαβερίζει» σοβαρά! Κυρίως όμως,υποκρίνεται για χάρη της πολιτικής ορθότητας. Η λεκτική και η σωματική βία κυριαρχούν, ενώστα λόγια υποκρινόμαστε τους πολιτισμένους. Στα σχολεία μας η λέξη bulling«πάει και έρχεται». Ζητάμε από το σχολείο να θεραπεύσει τα προβλήματα της κοινωνίας αλλά η κοινωνία δεν θέλει να κάνει κάτι προς την ίδια κατεύθυνση. Οι γονείς φρίττουν για τα επεισόδια ενδοσχολικής βίας αλλά οι ίδιοι «φιλοδωρούν» τα τέκνα τους…οικιακώς. Χαμηλόφωνα συμβουλεύουν τα παιδιά να κάνουν «τα ίδια» σε όποιον τα πειράξει, προωθώντας την αυτοδικία. Τα παιδιά νουθετούνται σε άλλες πρακτικές επίλυσης διαφορών μέσα στο σπίτι και σε άλλες πρακτικές στο σχολείο. Ας το καταλάβουμε καλά, ότι όσο οι πρώτες ισχύουν εντός του σπιτιού και στην κοινωνία έξω από τα κάγκελα του σχολείου, οι δεύτερες δεν έχουν καμιά ελπίδα να υιοθετηθούν από τον νέο άνθρωπο. Κι αν θέλετε, δεν πρόκειται να οδηγηθούμε σε μια πολιτισμένη κοινωνία νέων ανθρώπων,είτε γιατί η σωματική βία υπερισχύει κάθε άλλου ερεθίσματος, είτε γιατί το κύρος των γονέων υπερβαίνει κάθε άλλο κύρος στα μάτια των παιδιών.
Η ελληνική κοινωνία ψιττακίζει παιδαγωγικές παραδοχές αλλά ξεχνά ότι το προσωπικό παράδειγμα έχει την μεγαλύτερη παιδαγωγική ισχύ έναντι όλων. Όλα οφείλει να τα αλλάξει η νέα γενιά, αφού η παλαιότερες γενιές… βαριούνται να το κάνουν εδώ και τώρα! Ας αφήσουμε τις διαπιστώσεις και ας ξεκαθαρίσουμε ότι μόνο με καλές πρακτικές, αποφεύγοντας αρνητικές ρητορικές έχουμε κάποια ελπίδα αλλαγής.
Κι αν πιστεύεται ότι αυτό είναι ένα θέμα μεταξύ σχολείου και κοινωνίας και μόνο, λανθάνετε!
Αφορά σε όλους τους χώρους και με αφορμή τις επετειακές αναφορές στα τροχαία ατυχήματα δείτε τη ρητορική σχεδόν όλων όσων ασχολούνται με αυτό το θέμα. Οι προτάσεις εκπαίδευσης και ενημέρωσης σπανίζουν. Οι «προτάσεις» τιμωρίας οδηγούνται σε πλειοδοσία και τα κομμένα κεφάλια με τα αίματα προβάλουν σε οθόνες ως … εκπαιδευτικό υλικό! Μένω κάθε χρόνο έκπληκτος και περιμένω τον επιστημονικό κόσμο να αντιδράσει. Μάταια, όμως. Τόσα διδακτορικά και μεταπτυχιακά ψυχολογίας γύρω μας…Δεν ακούω κάποια αντίρρηση στις ρητορείες του αίματος!
Pωτώ λοιπόν, ευθέως: Τόση λίγη εμπιστοσύνη έχετε στην δύναμη της εκπαίδευσης ή απλώς δεν ξέρετε τι μπορείτε να κάνετε σχετικά με το πρόβλημα και εξαντλείτε τις επιδοτήσεις των ευρωπαϊκών και λοιπών προγραμμάτων σε μαθήματα ευγένειας και παρουσιάσεις κατατρομοκράτησεις των ακροατηρίων σας; Πού είναι η καθαρή, ουσιαστική εκπαίδευση και η επανεκπαίδευση των χρηστών του δρόμου – με κάθε τρόπο- ώστε να αλλάξει το πλαίσιο οριστικά; Πότε θα εγκαταλείψετε την «ιαβέρεια» ρητορική του αίματος;
Θέλουμε κοινωνίες που θα ακολουθούν το παράδειγμα του Γιάννη Αγιάννη ή του επιθεωρητή Ιαβέρη;
(*) Ο Καίσαρας Μπεκαρία, Μιλάνο 1738– 1794, ήταν Ιταλός εγκληματολόγος, οικονομολόγος, δημοσιολόγος και φιλόσοφος, συγγραφέας του μνημειώδους έργου Περί εγκλημάτων και ποινών [1], το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στον ορθολογικό και ουμανιστικό αναπροσανατολισμό των ποινικών επιστημών και τη διαμόρφωση της λεγόμενης «Κλασικής Σχολής» του Ποινικού Δικαίου.
