Του Κων. Απ. Σουλιώτη, επ. λυκειάρχη
Στις 7 Αυγούστου στο ηρωικό χωριό Κεφαλόβρυσο της Ευρυτανίας πραγματοποιήθηκε μια λαμπρή πανηγυρική εκδήλωση προς τιμήν του μεγάλου ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, του Σουλιώτη Μάρκου Μπότσαρη. Στην εκδήλωση αυτή πήραν μέρος αντιπροσωπείες διαφόρων πολιτιστικών συλλόγων και χιλιάδες επισκέπτες απ’ όλη την Ελλάδα και όχι μόνον. Με αφορμή αυτή την εκδήλωση γράφω μερικά στοιχεία για τον χαρακτήρα, τη δράση και την προσφορά του Μάρκου Μπότσαρη στη Επανάσταση του 1821.
Ο Μάρκος Μπότσαρης είναι μία από τις μεγάλες ηγετικές μορφές του αγώνα του 1821, ο οποίος με την φιλοπατρία του, το ήθος του και τη θυσία του μας χάρισε την ελευθερία και τους καρπούς της τους οποίους όλοι οι Έλληνες μέχρι σήμερα γευόμαστε και απολαμβάνουμε.
Στις 19 Ιανουαρίου του 1823 ο Μάρκος έστειλε από το Κεράσοβο μια εγκύκλιο – επιστολή προς τους αξιωματούχους των ελληνικών χέρσων περιοχών της Ελλάδας, με την οποία, όπως θα αναφέρουμε στη συνέχεια, δείχνει τον χαρακτήρα του, τη γνησιότητα των προθέσεων του και την αγάπη προς την πατρίδα. Γράφει ο Μάρκος Μπότσαρης: «Αγαπητοί μου αδερφοί, γενναιότατοι χιλίαρχοι και ευγενέστατοι προστάτες της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος. Ενώ ευρισκόμην αποκλεισμένος εις το Μεσολόγγι έλαβον από την διοίκησιν το έγγραφον του διορισμού μου εις την στρατηγίαν της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος• τότε κανείς από τη γενναιότητά σας δεν ευρίσκετο εκεί και ηκολούθησα το χρέος μου, έως όταν ήλθετε και η γενναιότητά σας. Έκτοτε όμως δεν έπαυσα του να παρατηρώ κάποιαν ψυχρότητα εκ μέρους τινών, και ακόμη περισσότερον την παρατηρώ τώρα. Αν αυτή η ψυχρότης έβλαπτεν εμέ, το κακόν ήτον μικρόν και ήθελα το σιωπήσει, ο εχθρός όμως και αν ενικήθη δεν εχάθη ακόμη, και δια να χαθεί χρειάζεται η ένωση και η προθυμία όλων και εις τούτο βλάπτει μεγάλως η ψυχρότης και η ασυμφωνία. Εγώ μέχρι τούδε ελπίζω ότι δεν έβλαψα την Πατρίδα, και δεν το δέχομαι και εις το εξής να γενώ άξιος της παραμικράς βλάβης της, δια τούτο, αν η στρατηγία μου είναι εκείνο όπου σας δυσαρεστεί, είμαι έτοιμος να παρατήσω την εκστρατεία και να σας αφήσω να οδηγηθείτε, όπως θέλετε, δια να είσθε και σύμφωνοι. Από το άλλον μέρος πάλιν δεν θέλω αυτόν μου το κίνημα να φανεί ως παρακοή εις τας προσταγάς της Υπέρτατης Διοικήσεως, ή ότι έγινεν από φόβον του εχθρού ή από αναξιότητά μου, ή από άλλο τι. Δια τούτο σας παρακαλώ να με φανερώσητε εγγράφως, αν η στρατηγία μου είναι εκείνο, όπου σας πειράζει και αν έχετε ευχαρίστησιν να παραιτηθώ, και αν η παραίτησις μου θέλει συντελέσει εις τους σκοπούς σας και δια το καλόν της Πατρίδος. Σας ασπάζομαι αδελφικώς και μένω.
ο αδελφός σας
«μάρκος μπότσαρης»
Την εγκύκλιο αυτή επιστολή ο Μάρκος την έστειλε προς τους «αρχηγούς των εθνικών ομάδων» της Δυτικής Ελλάδας για να τους ενημερώσει ότι την αρχηγία του την έδωσε η Διοίκηση, γιατί δεν ήταν εκεί γύρω κανείς άλλος από τους αρχηγούς. Όταν ο Μάρκος διαπίστωσε ότι πολλοί από αυτούς είχαν «ψυχρότητα» (ζήλεια και φθόνο) για να διατηρήσει την ενότητα μεταξύ τους, γιατί ήταν αναγκαία και σίγουρα ωφέλιμη για τον αγώνα εναντίον των Τουρκαλβανών στην περιοχή, τους έστειλε επιστολή λέγοντάς τους ότι αν η ανάθεση της αρχηγίας σ’ αυτόν τους ενοχλεί και αν επιθυμούν την παραίτησή του από την αρχηγία θα παραιτηθεί για το καλό της πατρίδας. Για να μην υπάρξει καμιά ενέργεια διχασμού ο Μάρκος, παρουσία των Σουλιωτών και πολλών άλλων αγωνιστών, έσκισε το δίπλωμα του στρατηγού λέγοντας: «Όποιος είναι άξιος παίρνει το χαρτί του στρατηγού στον πόλεμο». Με την πράξη του αυτή ο Μάρκος Μπότσαρης έδειξε τον πατριωτισμό του, τον χριστιανικό τρόπο ζωής, και την ανιδιοτέλειά του θέτοντας υπεράνω του προσωπικού του συμφέροντος το συμφέρον της πατρίδας, το οποίο μόνο με την ενότητα, την συνεργασία και την κοινή προσπάθεια θα μπορούσε να επιτευχθεί.
Και πράγματι ακολούθησε η επίθεση των Ελλήνων εναντίον 5.000 Τουρκαλβανών οι οποίοι είχαν στρατοπεδεύσει, υπό την αρχηγία του πασά της Σκόδρας Μουτσαή, στη θέση Λιβάδια (Κεφαλόβρυσο) του Καρπενησίου. Την ημέρα αυτή, 9 Αυγούστου 1823, όλοι μαζί οι Έλληνες αρχηγοί (και ο Μάρκος με 350 Σουλιώτες) έτρεψαν σε φυγή τους Τουρκαλβανούς, οι οποίοι άφησαν πίσω τους 1.000 νεκρούς. Την ημέρα αυτή σκοτώθηκε και ο Μάρκος. Ο θάνατός του ήταν σοβαρό πλήγμα για τον αγώνα των Ελλήνων κατά των Τούρκων, γιατί ο Μάρκος ήταν μια μορφή επιφανούς ανδρός για την εποχή του, την εποχή της ελληνικής επανάστασης. Τον θαύμαζαν και τον εκτιμούσαν όλοι οι μεγάλοι Έλληνες όπως ο Μαυροκορδάτος, ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης και πολλοί άλλοι «για την παροιμιώδη γενναιότητα και τας άλλας ύψιστας ηθικάς αρετάς του» όπως τη μετριοφροσύνη, την πειθαρχία και την καλοσύνη του.
Τον Μάρκο οι Σουλιώτες και οι άλλοι Έλληνες οι μετέχοντες στον πόλεμο αυτόν κατά του Μουσταή πασά μετέφεραν στο Μεσολόγγι όπου με μεγάλες τιμές τον εκήδευσαν. Ο τάφος του ως μνημείο πια αποτελεί τόπο προσκυνήματος όχι μόνον από τους Έλληνες αλλά και από επισκέπτες πολλών άλλων περιοχών του κόσμου.
Με την προσωπικότητα του Μάρκου Μπότσαρη ασχολήθηκαν πολλοί Έλληνες και ξένοι. Εμείς θα κλείσουμε το άρθρο μας με αυτό το εξαιρετικό ποίημα του Ηπειρώτικης καταγωγής ποιητή και ακαδημαϊκού Σωτήρη Σκίπη από τη σειρά «Τα τραγούδια του Εικοσιένα» :
ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ
«Τι χάνεστε στα λόγια τώρα;
Ο οχτρός ζυγώνει… Το χαρτί
δώστε στο Μάρκο… Άλλος δεν είναι
που να του πρέπει αυτή η τιμή.
Μα χολωμένοι στέκονται όλοι
Κι άχνα δεν βγάνουν… Την καρδιά
Σαν φίδι τους δαγκώνει η ζήλια.
Και να που κάποιος βιαστικά
έρχεται τώρα και στον Μάρκο
δίνει το δίπλωμα. Μ’ αυτός
το σκίζει και στα παλληκάρια
βροντόλαλα χουγιάζει: «Εμπρός!
«Εμπρός σας λέω! Κι άξιος ποιος είναι
για στρατηγός σας θα φανεί
σε λίγην ώρα εκεί, στη μάχη!»
Κι όλοι χυμάνε σαν αητοί.
Πολέμησε ώρες σα λιοντάρι,
ως που το βόλι το εχθρικό
τον βρίσκει, αλλοίμονο και χάμου
τον ρίχνει ξαφνικά νεκρό.
Σκύβουν και κλαιν τη λεβεντιά του
ρουμάνια, ποταμοί και λόγγοι,
σκύβουν και κλαιν Σουλιωτοπούλες
σκύβει και κλαίει το Μεσολόγγι.
