Του Κων. Απ. Σουλιώτη, επ. λυκειάρχη
Ο μεγάλος παιδαγωγός και ψυχολόγος, αείμνηστος, Σπυρίδων Καλιάφας, καθηγητής μου στο πανεπιστήμιο, μας έλεγε ότι η πρώτη και μεγάλη παιδαγωγός του παιδιού είναι η μητέρα. Μας έλεγε, μεταξύ των άλλων και τα εξής : «… Η Μητέρα (με κεφαλαίο το Μ) είναι ο πρώτος, ο μεγαλύτερος, ο σπουδαιότερος και ο βασικότερος εργάτης και συντελεστής της αγωγής του παιδιού. Από την περίοδο της κυοφορίας αρχίζει η αγωγή του παιδιού και η χάραξη του καλού ή κακού χαρακτήρα του. Είναι χαρούμενη η μητέρα; είναι χαρούμενο και το κυοφορούμενο. Κλαίει η μητέρα; Κλαίει και το κυοφορούμενο. Μετά τη γέννηση του παιδιού, και κατά τα πέντε πρώτα παιδικά του χρόνια, θεμελιώνεται ο χαρακτήρας του κατά 80% και το 20% στο Δημοτικό Σχολείο…».
Τι είναι ο χαρακτήρας; Πρόκειται για τον ιδιαίτερο και μοναδικό τρόπο συμπεριφοράς, νόησης και ενέργειας κάθε προσώπου, η σταθερή κατεύθυνση της θέλησής του. Τα πάντα λοιπόν, ο καλός ή ο κακός χαρακτήρας, ο ενάγωγος ή ο ανάγωγος άνθρωπος, οφείλονται στην οικογένεια στην οποία μεγαλώνει το παιδί και στο πρωτοβάθμιο σχολείο, δηλαδή από τους γονείς και από τον δάσκαλο (διδάσκαλος λέγεται αυτός που δίδει άλος, φως στο παιδί).
Η τέχνη της αγωγής είναι μια φυσική θεία ιδιότητα που την έχει μέσα της, περισσότερο από κάθε άλλον, η καλή μητέρα, η οποία αγωνίζεται σκληρά και συνειδητά για να εμφυτεύσει στην ψυχή του παιδιού της καλή αγωγή. Η καλή μητέρα για να πετύχει το σπουδαίο παιδαγωγικό της έργο είναι ανάγκη, παράλληλα με τις φροντίδες της για τη σωματική ανάπτυξη του παιδιού της, να γνωρίζει και να φροντίζει συστηματικά για τα προβλήματα της παιδικής ψυχής του, καθώς και τους τρόπους της σωστής αντιμετώπισής τους. Ισχύει αυτό που λέει ο λαός «το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά θα πέσει». Συνεπώς η μητέρα με αυτή τη φυσική θεία ιδιότητά της οφείλει με υπομονή, αγάπη και συνειδητή διάθεση να θερμαίνει την ψυχή του παιδιού της, γιατί τότε πετυχαίνει την ανάπτυξη όλων των σωματικών και ψυχικών δυνάμεών του «για να γίνει ένας δυνατός χαρακτήρας, μια ηθική προσωπικότητα, χρήσιμη στην κοινωνία και στον εαυτό του».
Η καλή μητέρα είναι πολύ προσεκτική και δημιουργεί καλή και ευχάριστη οικογενειακή ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα η ψυχή του παιδιού να αναπτύσσεται κανονικά, να παίρνει τη σωστή και καλή αγωγή και να μεγαλώνει με την προοπτική καλού και ενάγωγου ανθρώπου.
Το παιδί παίρνει την καλή αγωγή μέσα στην οικογένεια από το παράδειγμα των γονέων του και προπαντός από τη μητέρα του. Από το παράδειγμα κυρίως της μητέρας το παιδί παίρνει και θεμελιώνει μέσα του για όλη του τη ζωή τις καλές συνήθειες που στηρίζονται στην αγάπη του καλού, του αγαθού και του ωραίου. Η καλή και σωστή αγωγή δε θεμελιώνεται από τις γνώσεις και τις θεωρίες που τυπικά θα πάρει το παιδί από τους γονείς του, αλλά από τις πράξεις και τα παραδείγματα της μητέρας, γιατί είναι γνωστό ότι το σπίτι χαλάει ή πάει μπροστά από τη μητέρα. Η καλή μητέρα, για την καλή αγωγή του παιδιού, συνεργάζεται πολύ αγαπητικά και ευγενικά με τον άνδρα της και με τα άλλα μέλη της οικογένειας, καθώς και με τον δάσκαλο ή τη δασκάλα του παιδιού της.
Κανένας μέσα στην οικογένεια δεν περισσεύει στην προσπάθεια και το έργο της καλής αγωγής των παιδιών. Ιδιαιτέρως, όμως, η μητέρα αποτελεί το θεμέλιο της δημιουργίας της καλής αγωγής του παιδιού, γιατί, όπως και παραπάνω γράφουμε, από την κυοφορία της ακόμη και από την καθημερινή θέση της και φροντίδα της κοντά στο παιδάκι της κτίζεται στην ψυχούλα του το ωραίο και ωφέλιμο ανθρώπινο οικοδόμημα, δίνοντάς του τα ψυχικά και ηθικά εφόδια, τα οποία θεμελιώνουν την διά βίου του καλή του αγωγή και τον ακέραιο χαρακτήρα του. Έτσι επιβεβαιώνονται και τα λόγια του φιλοσόφου Κάντιου: «Όπισθεν της αγωγής κρύβεται το μυστικό της τελειοποιήσεως της ανθρώπινης φύσεως».
