Του Κων. Απ. Σουλιώτη, Επ. λυκειάρχη
Δεν γνωρίζω πόσοι από τους αναγνώστες του άρθρου μου γνωρίζουν ή έχουν ακούσει το όνομα του Ηπειρώτη – μεγάλου Εθνικού ευεργέτη Ιωάννη Δομπόλη, ιδρυτή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είμαι πτυχιούχος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνώνκαι μέχρι τα 59 χρόνια που πέρασαν από τη λήψη του πτυχίου μου, δεν γνώριζα ούτε άκουσα ποτέ ότι ιδρυτής και χρηματοδότης της ανέγερσης του Πανεπιστημίου υπήρξε ο Ηπειρώτης της διασποράς, μεγάλος Εθνικός ευεργέτης Ιωάννης Δόμπολης. Άκουσα για πρώτη φορά το όνομα του και για το έργο του σε συνέδριο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ηπειρωτών «Νοτίων Προαστίων Αττικής», που είχε ως θέμα: «Ηπειρώτες Εθνικοί Ευεργέτες».
Αλλά ας δούμε ποιος ήταν ο Ιωάννης Δομπόλης και ποιο το έργο του για την Ελλάδα.
Ο Ιωάννης Δομπόλης γεννήθηκε το 1769 στην Αγία Πετρούπολη, πρωτεύουσα τότε της Ρωσίας. Ήταν γιός του Τριαντάφυλλου Δομπόλη, ο οποίος καταγόταν από το χωριό Κρετσούνιτσα (τώρα Δεσποτικό) των Ιωαννίνων. Στα μέσα περίπου του 18ου αιώνα ο Τριαντάφυλλος μετανάστευσε στην πόλη Νίζνα της Ουκρανίας και ύστερα από λίγο καιρό στην πόλη της Αγίας Πετρούπολης της Ρωσίας, όπου ασχολήθηκε συστηματικά με το εμπόριο δερμάτων, από το οποίο απέκτησε μεγάλο χρηματικό ποσό. Απεβίωσε το 1830 και με τη διαθήκη του άφησε χρηματικά ποσά σε ιδρύματα και Εκκλησίες των Ιωαννίνων.
Ο γιός του Τριαντάφυλλου Δομπόλης Ιωάννηςέμαθε τα ελληνικά γράμματα στην Αγία Πετρούπολη, στην οποία έμαθε άριστα και τα Γαλλικά και τα Ρωσικά.Αρχικά ασχολήθηκε με το εμπόριο και ταυτόχρονα με τραπεζικές επιχειρήσεις, από τις οποίες απέκτησε μεγάλη περιουσία . Εξαιτίας των τραπεζικών επιχειρήσεων σχετίστηκε με σπουδαίους ομογενείς μας καθώς και με υψηλά πρόσωπα της αυτοκρατορικής αυλής της Ρωσίας και ιδιαίτερα με τον Έλληνα, υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας, Ιωάννη Καποδίστρια. Οι σχέσεις του με τον Καποδίστρια υπήρξαν αδελφικές. Το 1811 ο Καποδίστριας ανέθεσε στον Ιωάννη Δομπόλη την οικονομική διαχείριση της μεγάλης περιουσίας του και την πενταετία 1815 – 1820 του ανέθεσε την ευθύνη του ταμείου της μεγάλης Φιλόμουσου Εταιρείας, την οποία είχε ιδρύσει ο ίδιος ο Καποδίστριας μαζί με τον Μητροπολίτη Ιγνάτιο και τον Άνθιμο Γαζή στη Βιέννη το 1814, με σκοπό τη μεταλαμπάδευση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού στην Ελλάδα.
Το 1827 ο Καποδίστριας εκλέχτηκε Κυβερνήτης του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους.Τον Ιανουάριο του 1828 ο Ιωάννης Δομπόλης, με αδελφική πρόταση και εμπιστοσύνη του Καποδίστρια στο πρόσωπο του, τον ακολούθησε στην Αίγινα, πρωτεύουσα τότε του νεοσύστατου Κράτους, του ανέθεσε το Γενικό Ταμείο της Ελλάδας (Υπουργός Οικονομικών). Την εποχή αυτή ο Δομπόλης ίδρυσε την Εθνική Χρηματική Τράπεζα στο Ναύπλιο συμβάλλοντας ο ίδιος με το μεγάλο χρηματικό ποσό των 700 δίστηλων (Ισπανικό αργυρό πιάστρο). Πρέπει να πούμε ότι ο Δομπόλης τα χρήματα των μισθών που έπαιρνε από τις παραπάνω διοικητικές του θέσεις τις διέθεσε όλες για τις διάφορες ανάγκες του Έθνους μας.
Στις 18 Νοεμβρίου του 1829 ο Ιωάννης Δομπόλης, για λόγους ασθενείας, παραιτήθηκε από τη θέση του Υπουργού Οικονομικώνκαι επέτρεψε στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας, όπου ασχολήθηκε και πάλι με το εμπόριο και τιμήθηκε από τον Τσάρο της Ρωσίας με τον «τίτλο ευγενείας», τίτλος ο οποίος απενέμετο σε ανθρώπους διακεκριμένους για τον καλό τους χαρακτήρα και την μεγάλη προσφορά τους.
Ένα χρόνο πριν από το θάνατό του το 1849 έκανε στην Αγία Πετρούπολη τη διαθήκη του, με την οποία άφησε όλη του την περιουσία στο Ελληνικό Δημόσιο. Στη διαθήκη του ο Ιωάννης Δομπόλης δείχνει τον πόθο που είχε για την αναγέννηση της Ελληνικής Παιδείας. Από τα 915.000 ρούβλια – πολύ μεγάλο ποσό για την εποχή – διέθεσε 100.000 σε συγγενείς του, και όχι μόνον, στην Ήπειρο και τα 815.000 στο Ελληνικό Δημόσιο, για την δημιουργία και συντήρηση στην Αθήνα του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, το οποίο να είναι εξοπλισμένο με επιστημονικά όργανα και εργαστήρια και ένα παρεκκλήσιο για τον εκκλησιασμό των καθηγητών και των φοιτητών. Επίσης, έγραψε στη διαθήκη του : «…επιθυμώ ίνα τριάκοντα έως πεντήκοντα των σπουδαστών του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου εκλέγονται πάντοτε εκ νέων καταγομένων εξ Ηπείρου…».
Η επωνυμία «Καποδιστριακό» του Πανεπιστημίου Αθηνών ήταν δική του επιθυμία και υπόσχεση . Στη διαθήκη του έγραφε : «…Ότε το 1809 εγνώρισα τον μακαρίτη κόμητα Καποδίστριαν Ιωάννην, κατόπιν κυβερνήτην της Ελλάδος, επεσχέθημεν αλλήλοις να μεταχειρισθώμεν παν μέσον προς διάδοσιν της δημοσίας παιδεύσεως εν Ελλάδι, έκτοτε ο σταθερός σκοπός της ζωής μου υπήρξε να κατορθώσω να εκπληρώσω πρεσπόντων την δοθείσαν υπόσχεσίν μου…».
Το χρηματικό ποσό της διαθήκης του Ιωάννη Δομπόλη κατατέθηκε στη Ρωσική Αυτοκρατορική Τράπεζα με την εντολή να χρησιμοποιηθεί από το 1906 και μετά, μαζί με τόκους που θα προέκυπταν. Το 1911 η Ρωσική Αυτοκρατορική Τράπεζα διέθεσε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό των καταθέσεων του Δομπόλη και δημιουργήθηκε στην Αθήνα το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. Με τη δημιουργία και του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου το 1922 ενοποιήθηκαν τα δυο Πανεπιστήμια, το Εθνικό, που λειτουργούσε στην Αθήνα προ πολλών ετών, με το Καποδιστριακό, υπό τον τίτλο «Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο», με κοινή διεύθυνση και το ίδιο επώνυμο. Η διαφορά τους αναφέρεται μόνον στις κατευθύνσεις των Σχολών. Στο Εθνικό υπάγονται οι θετικές Σχολές (Ιατρική, Φυσικομαθηματική και φαρμακευτική), ενώ στο Καποδιστριακό οι θεωρητικές Σχολές (Θεολογική, φιλοσοφική και Νομική).
Σύμφωνα με την επιθυμία του Ιωάννη Δομπόλη, ένα πολύ μεγάλο μέρος των χρηματικών του καταθέσεων στη Ρώσικη Αυτοκρατορική Τράπεζα αφέθηκε για τοκισμό, καταθέσεις που θα τις εισέπραττε το Ελληνικό Δημόσιο. Δυστυχώς όμως, με την Οκτωβριανή Σοβιετική Επανάσταση του 1917 εξανεμίσθησσν με τον πληθωρισμό που υπέστη το ρούβλι (Ρωσικό νόμισμα) και δεν περιήλθαν αυτές οι καταθέσεις στην Ελλάδα.
Αυτός με λίγα λόγια, ήταν ο Ιωάννης Δομπόλης, μεγάλος Εθνικός Ευεργέτης, αλλά παρά την εξαιρετική προσωπική και οικονομική προσφορά του στο νεοϊδρυθέν Ελληνικό Κράτος, παραμένει παραγνωρισμένος. Καλά θα είναι στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια Εκπαίδευση να διδάσκονται οι μεγάλες αυτές προσωπικότητες της χώρας μας, για να παραδειγματίζονται τα παιδιά μας και η Ελλάδα μας να έχει, στους σημερινούς μάλιστα αυχμηρούς καιρούς, ανθρώπους της προσφοράς, σαν τους μεγάλους Εθνικούς Ευεργέτες του παρελθόντος.
